در بخشی از مقدمه کتاب می‌خوانیم: «شادکامی یا نشاط اجتماعی به احساسات مثبت فرد و رضایت خاطر او از زندگی مربوط می‌شود. شادکامی معادل ارزیابی ذهنی فرد از زندگی خود تعریف شده و به طور کلی دربرگیرنده احساسات مثبت و رضایت خاطر او از زندگی است. این مفهوم از مولفه‌های رفاه اجتماعی است و بیش از مداخلات پزشکی و روانی به عوامل اجتماعی و اقتصادی وابسته است. در عین حال یکی از مفاهیم محوری توسعه پایدار به شمار می‌رود؛ سازمان ملل متحد از سال ۲۰۰۰ میلادی این مفهوم را به عنوان یکی از عناصر تعیین سطح توسعه‌یافتگی کشورها به کار گرفته و متغیرهای نشاط، امید به آینده، خشنودی و رضایتمندی افراد جامعه نیز به عنوان متغیرهایی كلیدی وارد محاسبات تعیین سطح توسعه‌یافتگی کشورها شده است. به‌این‌ترتیب اگر مردم یك جامعه احساس نشاط، خشنودی و رضایتمندی نکنند، نمی‌توان آن جامعه را – حتی اگر در زمینه شاخص‌های اقتصادی پیشرفته باشد- توسعه‌یافته دانست.
رضایت از زندگی و نشاط و شادکامی می‌توانند اعتماد و انسجام اجتماعی را افزایش دهند، با ایجاد امید و خوش‌بینی و از بین بردن احساس بیقدرتی و انزوا و بیاعتمادی در بین مردم فرآیند توسعه را سرعت بخشند و با ایجاد حس تعلق و تعهد اجتماعی بقای جامعه را تضمین کنند. به طور کلی افزایش همبستگی، وفاق و مسئولیت‌پذیری اجتماعی، ارتقای شاخص‌های سلامت روانی و اجتماعی و کاهش آسیب‌های اجتماعی از جمله پیامدهای مثبت تقویت نشاط در جامعه است.
کتاب پیش رو در پی بررسی میزان شادکامی در میان بازنشستگان و مستمری‌بگیران کشورهای مختلف جهان و مقایسه آن‌ها با یکدیگر و در عین حال مقایسه با میانگین کل جامعه خودشان است. به این منظور در گزارش حاضر از مجموعه داده‌های مشترک موج هفتم پیمایش ارزش‌های جهانی(WVS) و موج پنجم ارزش‌های اروپا (EVS) در بازه زمانی سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰– که اخیرا به صورت رسمی منتشر شده است- استفاده شده است.
پیمایش ارزش‌های جهانی یک برنامه تحقیقاتی بین‌المللی است که به مطالعه علمی و دانشگاهی ارزش‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، مذهبی و فرهنگی مردم جهان اختصاص دارد. هدف کلی این پروژه، تحلیل ارزش‌ها، باورها و هنجارهای مردم در یک دیدگاه مقایسه‌ای، فراملی و در طول زمان است. همچنین به دنبال ارزیابی آن است که کدام ثبات یا تغییر در ارزش‌ها در طول زمان بر توسعه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشورها و جوامع تاثیر می‌‌گذارد.
بنیان‌گذار این پروژه، پروفسور رونالد اینگلهارت از دانشگاه میشیگان، از سال ۱۹۸۱ با مطالعه ارزش‌های اروپا آغاز کرد و پس از آن هر ۵ سال پیمایش در سطح جهان انجام شده است. دامنه گسترده جغرافیایی -در ۱۲۰ کشور از جوامع بسیار فقیر تا جوامع بسیار ثروتمند- تنوع موضوعاتی که پوشش می‌دهد -جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، اقتصاد، بهداشت عمومی، جمعیت‌شناسی، انسان‌شناسی، روان‌شناسی اجتماعی- و در دسترس بودن رایگان داده‌ها و یافته‌های پروژه برای عموم مردم، WVS را به یکی از معتبرترین و پرکاربردترین پیمایش‌های فراملی در علوم اجتماعی تبدیل کرده است. WVS بزرگ‌ترین تحقیق غیرتجاری، فراملی و دارای سری زمانی است در زمینۀ باورها و ارزش‌های انسانی است که در موج‌های مختلفِ این پیمایش تا کنون با حدود ۴۰۰۰۰۰ پاسخ‌گو در تمام مناطق مهم فرهنگی جهان مصاحبه شده است.
موج هفتم پیمایش ارزش‌های جهانی با هماهنگی موج پنجم پیمایش ارزش‌های اروپا به انجام رسیده و داده‌های آن‌ها با هم تجمیع شده است. پرسشنامه‌های این دو پیمایش شامل موارد مشترکی بوده‌اند که هم‌پوشانی داشته‌اند و در عین حال شامل موارد منحصربه‌فردی بوده‌اند که فقط در کشورهای تحت پوشش مورد پرسش قرار گرفته‌اند (به‌جز ۴ کشور آلمان، رومانی، روسیه و صربستان که در هر دو پیمایش و با نمونه‌های متفاوت مورد پرسش واقع شده‌اند).»
در بخش دیگری از مقدمه کتاب درباره متغیرهای مربوط به سنجش شادکامی و بهزیستی در مجموعه داده‌های مشترک موج هفتم WVS و موج پنجم EVS آمده است: «این متغیرها شامل احساس شادی؛ وضعیت سلامتی؛ آزادی انتخاب و کنترل؛ رضایت از زندگی؛ رضایت از وضعیت مالی خانوار؛ داشتن غذای کافی برای خوردن (در ۱۲ ماه گذشته)؛ احساس امنیت از وقوع جرم در خانه (در ۱۲ ماه گذشته)؛ داشتن دارو و درمان مورد نیاز (در ۱۲ ماه گذشته)؛ داشتن درآمد نقدی (در ۱۲ ماه گذشته)؛ داشتن پناهگاه امن بالای سر (در ۱۲ ماه گذشته) و استاندارد زندگی در مقایسه با والدین است.
۴ متغیر اول از موارد مشترک پرسشنامه ارزش‌های جهانی با پرسشنامه مطالعه ارزش‌های اروپا بوده‌اند و سایر متغیرهای این بخش تنها در پیمایش ارزش‌های جهانی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.
عملیات میدانی این دوره از اوایل سال ۲۰۱۷ تا اواسط سال ۲۰۲۰ انجام شده و در مجموع 127،358 نفر در ۷۹ کشورها جهان برای این موج مصاحبه کرده‌اند (70،867 نمونه در ۴۹ کشور برای WVS و 56،491 نمونه در ۳۴ کشور برای EVS). 22،402 نفر از مجموع کل نمونه مورد بررسی وضعیت فعالیت خود را بازنشسته/مستمری‌بگیر عنوان کرده‌اند. در جدول زیر فهرست کشورها، تعداد نمونه در هر مطالعه و تعداد نمونه بازنشسته آن کشور قابل مشاهده است.
همچنین برای درک بهتر از شرایط کشورهای مورد بررسی نمره شاخص توسعه انسانی و رتبه آن‌ها (بر اساس محاسبات و اطلاعات سال ۲۰۱۹) استخراج شده است. لازم به ذکر است، کشورهایی که تعداد نمونه بازنشسته و مستمری‌بگیر آن‌ها بسیار کم بوده -بهدلیل اینکه تعداد محدود، گویایی و قابلیت تعمیم به کل دسته را مخدوش می‌کند- از جداول گزارش متغیرها حذف شده‌اند؛ اما در مجموعِ کل در نظر گرفته و محاسبه شده‌اند. به‌این‌ترتیب کشورهای بنگلادش، میانمار، اتیوپی، گواتمالا، کره جنوبی، لبنان، نیکاراگوئه، نیجریه و پاکستان که تعداد نمونه آن‌ها کم‌تر از ۴۰ نفر بودند از جداول گزارش حذف شده‌اند...»
کتاب «شادکامی و بهزیستی در میان بازنشستگان و مستمری‌بگیران جهان» به کوشش گروه مطالعات اجتماعی و بازنشستگی موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا روانه بازار نشر شده است.
نظر شما