سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - محمدعلی فروغی دردشتی نامور به ذُکاءُالمُلک، نویسنده و سیاستمدارِ نامدار ایرانی و از فعالان و مبارزان برجسته جنبش مشروطه بود.
فروغی نقش مهمی در بنیادگذاری دانشگاه تهران داشت و پایهگذار و نخستین رییسِ فرهنگستان ایران بود. او در پایهگذاری انجمن آثار ملی نیز نقش داشت و به تلاش برای نهادینه کردنِ پاسداری و نگهداری از آثار تاریخی ایران میپرداخت. فروغی همچنین چندین اثر مهم ادبی را تصحیح کرد که مشهورترین آنها، کلیات سعدی است. نخستین کتابِ فارسی درباره فلسفه غرب، با عنوانِ «سیر حکمت در اروپا» نوشته این سیاستمدار ایراندوست است. افزونبر اینها، فروغی چندین اثر درباره تاریخ، بهویژه تاریخ ایران باستان، اقتصاد و حقوق نوشت.
محمدعلی فروغی درباره «حب وطن» که نشاندهنده عشق و دلبستگی این سیاستمدار نامدار به میهن خویش است، نوشته سترگی دارد.
«اگر مهر من نسبت به وطن تنها از آن سبب باشد که خود از آن مرز و بوم هستم و بخواهم این عنوان را وسیلهی مغایرت خویش و بیگانه قرار داده و از اختلاف و نفاق بین مردم برای خود استفاده کنم این وطنپرستی نیست، خودپرستی است، و مانند تعصب دینی آن جماعت از ارباب ادیان که اختلاف دین و مذهب و نفاق بین مردم را وسیلهی منافع و اعتبارات شخصی و فرقهای قرار میدادند مذموم است، و باید مردود باشد.
ولیکن یک وطنپرستی بیغرضانه هم هست که هر فردی چون پروردهی آب و خاکی است بواسطهی نعمتها و تمتعاتی که از وطن و ابنای وطن دریافت کرده نسبت به آنها در خود حقشناسی احساس میکند، چنان که فرزند نسبت به پدر و مادر مهر میورزد. این حب وطن مستحسن است بلکه هر فردی به آن مکلف میباشد الا اینکه میتوان متذکر شد که این وطنپرستی با حب کلیهی نوع بشر منافات ندارد، و انسان همچنان که در درجهی اول رهین منت پدر و مادر و در درجۀ دوم مدیون ابناء وطن است، در درجهی سوم ذمهاش مشغول کلیهی نوع بشر میباشد و همه را باید دوست بدارد و خیر و سعادت همه را باید بخواهد که خیر و سعادت خود او و قوم او هم در آن است، به عبارت آخری این قسم وطنپرستی جزء تعاون و همبستگی کل نوع بشر است.»
در نمایشگاه کتاب ناشران بسیاری درباره محمدعلی فروغی کتاب منتشر کردهاند که در ادامه به بخشی از سیاهه آن اشاره شده است:
یادداشتهای روزانه محمدعلی فروغی از سفر کنفرانس صلح پاریس
انتشارات سخن، راهرو ۳۱، غرفه ۷
افزون بر آشنایی با خصوصیات اخلاقی و فکری محمد علی فروغی، این کتاب شرح ساده و بی تکلفی از یک برش تاریخی و اجتماعی کشور ایران نیز محسوب می شود. فروغی چون این یادداشت ها را برای شخص خودش می نگاشته، همه چیز را همان گونه که دیده، بی غل و غش و قید و بند ادبی وارد روزنگار خود کرده و این از نکات مثبت این کتاب محسوب میشود.
خود کتاب به سه بخش اساسی تقسیم میشود. بخش نخست شامل خاطرات فروغی و زندگی خانوادگی و احوالات اجتماعی و سیاسی ایران است که نا تمام مانده است. بخش دوم یادداشتهایی پراکنده از پانزده سال بین سالهای هزار و دویست و نود سه تا هزار و سیصد بیست است که گاه موجز و مختصر و گاه طویل و به تفصیل از روزگار سیاسی ایران نوشته شده است. بخش سوم کتاب با نام پیوستها، شرح ملاقاتهای فروغی با بزرگان دیگر کشورها و روابط بینالمللی اوست.
خاطرات محمدعلی فروغی به همراه یادداشتهای روزانه از سالهای ۱۲۹۳ تا ۱۳۲۰ خورشیدی
انتشارات سخن، راهرو ۳۱، غرفه ۷
کتاب «خاطرات محمدعلی فروغی بههمراه یادداشتهای روزانه ۱۳۲۰-۱۲۹۳» به کوشش محمد افشین وفایی و پژمان فیروزبخش نوشته شده است. شاید کمتر کسی را از رجال سیاسی و فرهنگی ایران بتوان سراغ داشت که در ثبت وقایع روزانه زندگی خود به اندازه محمدعلی فروغی (۱۳۲۱-۱۲۵۶) مداومت به خرج داده باشد. فروغی، یکی از چهرههای مهم شکلگیری حکومت پهلوی از ۲۶ سالگی به نوشتن وقایع زندگیاش پرداخته است.
کتاب سیاست نامه ذکاء الملک: مقالهها، نامهها و سخنرانیهای سیاسی محمدعلی فروغی
انتشارات دکتر محمود افشار، راهرو ۲۲، غرفه ۵
در این کتاب برای روشن کردن نقش و دیدگاههای سیاسی و دیپلماتیک «محمدعلی فروغی»، معروف به «ذکاءالملک» از دولتمردان پرآوازه فرهنگی، فلسفی، ادبی، حقوقی، سیاسی و دیپلماسی دوران معاصر ایران، برخی از مقالهها، نامهها و سخنرانیهای سیاسی او، به نثر در آمده است. برخی از عنوانهای موضوعی این کتاب عبارت است از: خطابه تاجگذاری؛ سخنرانی درباره جامعه ملل؛ حقوق و امتیازات اعضای پارلمان؛ تشریح سیاست خارجی دولت و...
ذکاءالملک فروغی و شهریور ۱۳۲۰
انتشارات بدرقه جاویدان، راهرو ۲۷، غرفه ۲۹
و اقعه شهریور ۱۳۲۰ و اشغال ایران توسط نیروهای متفقین یکی از مهمترین حوادث تاریخ معاصر ایران است. جنگ جهانی دوم نیز همانند جنگ اول، از وقایع مصیبت بار تاریخ، برای جامعه ایران بوده است. محمدعلی فروغی (ذکاء الملک) اولین و آخرین نخست وزیر رضا شاه بود.
با پایان مراسم تاجگذاری رضا شاه، مأموریت فروغی به اتمام رسید و تیمورتاش از او خواست تا استعفا دهد. شهریور ۱۳۲۰ فروغی بار دیگر برای انجام مأموریتی مهم به عرصه سیاست کشور بازگشت. پس از اشغال ایران توسط متفقین، یکی از موضوعات مهم برای دولت انگلیس و شوروی مسأله جانشینی برای رضا شاه بود. انگلیسیها به خاطر قدر ناشناسی رضاشاه از به قدرت رسیدن وی و گرایش او به آلمان سخت عصبانی بودند. شوروی نیز به خاطر آینده ایران، معتقد بود که باید به جای رژیم سلطنتی یک رژیم جمهوری روی کار بیاید.
نظر شما