به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در آذربایجان‌غربی، کتاب «مردی شبیه خود» اثر نویسنده پژوهشگر مصطفی قلیزاده علیار از نویسندگان استان آذربایجان‌غربی، به روایت و تحلیل تاریخی زندگی و مبارزات رهبر بزرگ انقلاب اسلامی ایران، بیدارگر مسلمانان در عصر حاضر و بنیانگذار نظام نوپدید و ابتکاری جمهوری اسلامی در بین نظام‌های حکومتی موجود در دنیا اختصاص داده شده؛ یعنی مجتهد مجاهد، فقیه نواندیش و عارف حکیم آیت‌الله‌العظمی الامام السید روح‌الله المصطفوی الموسوی الخمینی (رضوان الله علیه).
کتاب در اصل برای جوانان تالیف و تاکنون دو بار (سال‌های ۸۷ و ۹۳) از سوی انتشارات عروج وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی در ۲۰۹ صفحه رقعی منتشر شده است. در اهمیت کتاب همین بس که در فروردین سال ۸۸ در بین دانشجویان به مسابقه حضوری در تهران گذاشته شده است و تمام مطالب کتاب مبتنی بر پژوهش و سند و منابع معتبر و زبان کتاب روان و دارای نثری ساده و درست و محکم است.
کتاب «مردی شبیه خود» در واقع گنجاندن بحر در کوزه است؛ زیرا زندگی پرکشاکش و ابعاد گسترده زندگی شخصی و سیاسی و علمی و ده سال رهبری امام خمینی، در این کتاب مختصر گنجانده و به زبانی آشنا به مخاطب بیان شده که این کاری بسیار سخت است.
اینک نگاهی به فصول و بخش‌های کتاب مردی شبیه خود:
مردی شبیه خود
کتاب در ۱۳ فصل تدوین شده است:
فصل اول (تولد و تحصیل) شامل محورهای همچون خاندان، پدر، مادر، مکتبخانه، ایام کودکی و ... است. در صفحات ۱۸ تا ۲۰ مطالبی مرتبط با پدر امام، می‌خوانیم: «سیدمصطفی مجتهد کمره‌ای، پدر امام خمینی در زمان خود و در مقایسه با پیشینیان و نیاکانش، علاوه بر داشتن ابعاد معنوی و علمی، از نظر اجتماعی و سیاسی نیز شخصیتی برجسته بود. هیچ‌گاه از جریانات زمانه خود غافل نمی‌شد... همواره طرفدار مظلومان و بی‌پناهان بود... در نتیجه همین مجاهدت‌های مقدس و درگیری با اشرار و فتنه‌گران بود که بالاخره در سال ۱۳۲۰ ق در بین راه خمین - اراک به ضرب گلوله دو تن از شرارت‌پیشگان منطقه به شهادت رسید. وی هنگام شهادت ۴۲ ساله بود...
آخرین فرزند
در ص ۲۱ می‌خوانیم: «سیدروح الله خمینی ششمین و آخرین فرزند شهید مجاهد سیدمصطفی مجتهد کمره‌ای... در ۲۰ جمادی‌الثانی ۱۳۲۰ ق. برابر با اول مهر ۱۲۸۱ ش. همزمان با سالروز میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) در خمین -از توابع استان مرکزی- متولد شد و چهار ماه و بیست‌ودو روز از ولادتش می‌گذشت که پدرش به شهادت رسید.»
در ادامه این فصل و فصل دوم (فرازها و نشیب‌ها)، حوادث و داستان‌هایی از دوران کودکی امام، خواندنی است: درس‌خواندن، آموزش خوشنویسی، نقش معلمی برادر بزرگش آیت‌الله سیدمرتضی پسندیده در دوران کودکی امام، مرگ مادرش «هاجر»، تاثیر تربیتی عمه‌اش «صاحبه‌خانم» و ...، ادامه تحصیل در حوزه علمیه اراک و آشنایی با شیخ‌عبدالکریم حائری، مهاجرت به قم به دنبال مهاجرت استادش شیخ به قم در نوروز سال ۱۳۰۱ برابر با رجب ۱۳۴۰ ق، نشستن در پای درس فقه و اصول شیخ تا سال ۱۳۱۵ و سایر اساتید بزرگ حوزه تازه تاسیس قم، تشکیل خانواده، اتفاقات فاجعه‌آمیز در عرصه سیاسی - اجتماعی ایران مثل کشف حجاب رضاخانی، تالیف کتاب «کشف اسرار»، تدریس معارف و فقه و اصول، تربیت شاگردانی عالم و اندیشمند مثل شهید مطهری و ... و مسایل خواندنی و قابل تامل دیگر که در این فصل درج شده است.
زمینه‌های قیام
فصل سوم (به سوی قیام، ص ۵۱ تا ۹۰) به تبیین زمینه‌های قیام امام خمینی در مقابل رژیم طاغوت پهلوی اختصاص یافته و به لحاظ تاریخی سیاسی ایران در دهه‌های ۱۳۱۰ تا ۱۳۴۰ حایز اهمیت و دقت است.
از نظر مولف کتاب «مردی شبیه خود»: قیام تاریخی و دینی امام خمینی در سال ۱۳۴۲ ش و قبل از آن در قضیه «لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی» زمینه‌ی مقتضی و ضرورت تاریخی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خود را داشت که می‌توان در ده سال قبل از قیام از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ جست‌وجو کرد... دور جدیدی از نفوذ غرب و اسرائیل به واسطه شاه وابسته از سال ۱۳۴۰ ش. در ایران آغاز شد که روحانیون متعهد و امام خمینی نمی‌توانستند در مقابل آن ساکت بنشیند.
مساله اصلاحات ارضی و انجمن‌های ایالتی و ولایتی از مهم‌ترین زمینه‌های اعتراض و قیام امام به شمار می‌رود.
بر اساس لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی (مصوب مجلس در ۱۶مهر ۴۱) مسلمان‌بودن نمایندگان مجلس و سوگندخوردن به قرآن حذف شده که امام بعد از برگزاری جلسه‌ای با حضور علمای بزرگ قم، اعتراض خود را طی نامه ای شاه نوشت و از او خواست تا این حرکت ضداسلامی را از انجمن‌های ایالتی و ولایتی بردارد.
شاه شش روز بعد با نوشتن نامه‌ای خطاب به علمای قم، اسلام و سوگند به قرآن را اموری غیرمهم خواند!! (ص۵۷)
این گستاخی محمدرضاشاه باعث قیام و اعتراض علما و مردم به رهبری امام خمینی شد و اعتراضات گسترش یافت.
شاه در مقابل این اعتراضات احساس خطر کرد و بالاخره در ۷ آبان ۴۱ این لایحه رسما در مجلس شورا لغو گردید و این نخستین پیروزی قیام مردم مسلمان ایران به رهبری امام خمینی بود.
اما مساله قیام همین جا متوقف نشد؛ زیرا حوادث سیاسی و اجتماعی بعدی که شاه در سرنوشت ایران رقم زد، باعث شعله‌ورشدن قیامی دیگر و قیام‌هایی بیشتر شد. انقلاب سفید (لوایح ششگانه) و تصویب لایحه کاپیتولاسیون و مصونیت قضائی مجرمان آمریکایی در ایران، از جمله مسایلی که مورد اعتراض امام و اغلب علمای اسلام بود و شاه هم عقب‌نشینی نکرد و به دنبال آن درگیری بین مردم و نیروهای مسلح رژیم و حمله به مدرسه فیضیه و ... اتفاق افتاد و در ۱۵ خرداد با دستگیری و زندانی‌کردن امام، قیام مردمی در قم و تهران و تبریز و ... به شکل جدی‌تر گسترش یافت. هزاران نفر به دست عمال مسلح شاه کشتار شدند و به شهادت رسیدند و این قیام مردمی و سرکوب آن، نقطه آغاز سقوط رژیم پهلوی بود که در بهمن ۱۳۵۷ به ثمر نشست.
فصل تبعید
فصل چهارم (جلوه‌های عاشورایی) و فصل پنجم (حماسه‌ای دیگر) از ص ۹۱ تا ۱۲۰ شامل حوادث قیام و زندان و آزادی امام و افشای وابستگی شاه به رژیم صهیونیستی اسرائیل می‌شود و فصل ششم تبعید به ترکیه (ص ۱۲۰ تا ۱۲۹).
امام بعد از سخنرانی در ۴ آبان ۴۳ به ترکیه و شهر دورافتاده «بورسا» تبعید شد. اعتراض فرزند مجاهد امام آیت‌الله سیدمصطفی خمینی نیز بعد از تبعید پدر اعتراض کرد و مردم قم را به قیام فراخواند و این امر باعث شد پسر مجاهد را نیز نزد پدر تبعید کنند! و این پدر و پسر مجاهد و عالم تا مهر ۴۴ در بورسا ماندند و در آن تاریخ به عراق منتقل شدند.
از نکات جالب توجه در تبعیدگاه ترکیه شروع تالیف کتاب فقهی «تحریرالوسیله» و نیز آموختن لغات و زبان ترکی، حفظ ارتباط با ایران بود!...
فصل هفتم و هشتم و نهم به امور تبعید امام به عراق و اقامت ۱۳ساله‌اش در نجف اشرف و سپس عزیمت اجباری به فرانسه می‌پردازد که از خواندنی‌ترین صفحات کتاب را تشکیل میدهد. نویسنده سعی کرده نکات و حوادثی مهم از این ۱۳ سال زندگی تبعیدی و مبارزات را گزینش کرده در این فصول بگنجاند.
سخنی شگفت‌انگیز و تاریخی از امام هنگام سوارشدن به هواپیمای ترکیه‌ای، را در صفحه ۱۲۳ می‌خوانیم که می‌توان نقشه آینده امام را نشان میدهد؛ در گزارش مکتوب مامور ساواک که همراه امام بوده، آمده که امام خطاب به مامور امنیتی شاه در هواپیما می‌گوید: «من برای دفاع از وطنم تبعید می‌شوم»!
این بود که امام چهارده سال مبارزه در تبعید را برای وطنش ایران ساماندهی و رهبری کرد به یاری خدا پیروزمندانه به وطنش بازگشت. حتی فرزند مجاهد و همراه خود سیدمصطفی را در نجف جا گذاشت!
یادآوری می‌شود؛ فصل هشتم (ادامه نهضت، ص ۱۳۹ تا ۱۵۹) از غنی‌ترین فصل‌های کتاب در شمارش فعالیت‌های دهگانه اساسی امام در نجف در راستای رهبری انقلاب کبیر اسلامی ازجمله طرح مباحث علمی و فقاهتی حکومت اسلامی در زمان غیبت امام معصوم (ع) و تشکیل آن که حاصل این مباحث، تدوین کتاب «ولایت فقیه» شد.
اما چهار فصل آخر کتاب در شرح پیروزی انقلاب و ماجراهای بعد از پیروزی و نیز مباحث قانون اساسی و جنگ تحمیلی و ارتحال امام است.
به نظر می‌رسد این کتاب برای شناخت زندگی و ابعاد شخصیتی امام خمینی یکی از کتابهای جدی و خواندنی و مختصر و مفید است.
چهارشنبه ۱۲ خرداد ۱۴۰۰ - ۲۰:۴۹
نظر شما