خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)-داریوش احمدی: رمان «بند محکومین»، رمانی است که به قشر خاصی از جامعه می‌پردازد که عمدتاً منفور و سرخورده هستند. قشر خاصی که زبان و اصطلاحات خاص خود را دارند. این رمان از شانزده بخش به نام‌های: حکایت زاپاتا، آزمان، بدَلَج، عمو وزیر، سیاسیاسیا، یک نفس، افغان، آخان، روباه، لیلاج، شاه دماغ، پهلوان، رفیق مهندس، درویش، گاز، و حکایت دختره، تشکیل شده است که هر کدام از آنها می‌تواند به تنهایی یک داستان کوتاه باشد که به شرح داستانی از آن کاراکتر و دنیای او می‌پردازد.
رمان، سرشار از تشبیهات، استعارات، متلک‌ها و اصطلاحات لمپنی و غیر معمولی ( slang / jargon) است. زبان خانجانی به واسطه تحقیقات و پژوهش‌های میدانی، بسیار ماهرانه است. این داستان‌های کوتاه، که رمان «بند محکومین» را می‌سازند، از یک تعلیق بزرگ و پیچیده که تا آخر داستان مشخص نمی‌شود «ورود دختر به زندان»، پیروی می‌کند. و اگر آن تعلیق در داستان وجود نداشت، رمان تا اندازه زیادی به یک رمان معمولی تنزل پیدا می‌کرد.
راوی که با نام «زاپاتا»، داستان زندانیانِ «لاکان» رشت را روایت می‌کند، با اینکه سری به معقولات دارد، آنچنان در لاکِ شخصیت‌ها و ذهنیت آنها فرو می‌رود که نگاه و ذهنیت و حالت و رفتارش کمتر از آنها نیست. صفحات 217 تا 225، مدعای این معنا و تراژدی فجیع انسانی است. شاید بتوان گفت یکی از عوامل کشش و جذابیت داستانی این رمان، نقش دختری است که به عنوان چهره‌ای مشکوک و مظلوم وارد زندان می‌شود.
دختر می‌تواند در عین قهرمان بودن، یک ضد قهرمان، یک عنصر نفوذی هم باشد. چون سکوت او، باطن و شخصیت او را برملا نمی‌کند. هر چند شفقت خواننده را به عنوان یک دختر مظلوم و معصوم بر می‌انگیزد. هرگاه این دختر که هویت و جنسیت او در داستان نامشخص است، از رمان حذف می‌شد، داستان جذابیت و تعلیق ذاتی خود را از دست می‌داد. اما خانجانی با این کاراکتر صامت و منفعل، که از شخصیت‌های دیگرِ رمان پررنگ‌تر است، جذابیت و کشش خاصی به رمان می‌دهد. او می‌تواند روح زخم خورده بسیاری از دختران سرزمین ما باشد که از تیمارستان‌ها و زندان‌ها و خانه‌های عفاف، فراتر نرفتند.
جمعه ۲۶ مرداد ۱۳۹۷ - ۱۰:۲۴
نظر شما