به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نخستین چاپ کتاب «چرا گربه چهار دسته و پا فرود می‌آید (و 76 معمای فیزیکی دیگر)» نوشته مارک لوی با ترجمه محمد‌علی جعفری را نشر علوم ریاضی ره‌آورد وابسته به موسسه فرهنگی فاطمی به بازار کتاب عرضه کرده است.
در مقدمه این کتاب می‌خوانیم: «پارادوکس فیزیکی خوب یک شگفتی، دوم یک معما و سوم یک درس است که در قالب یک بسته سرگرم‌کننده ریخته شده است. پارادوکس غالبا شامل برهان بسیار قانع‌کننده‌‌ای است که به نتیجهای غلط اما ظاهرا درست منتهی می‌شود، یا به نتیجهای درست که ظاهرا غلط یا شگفت‌انگیز است.»
نویسنده معتقد است که «بخش عمده‌ای از این کتاب (نه تمام آن) باید برای مخاطبانی که فیزیک را به شکل رسمی نخوانده‌اند قابل فهم باشد. همه مفاهیم فیزیکی به‌کارفته در پیوست توضیح داده شده است. ریاضیات در این کتاب در حد جبر است، به استثنای چند مورد که از حسابان استفاده کرده‌ایم، حتی در این موارد، مخاطبی که حاضر است کمی ریاضیات را چشم‌بسته قبول کند نباید توجه خود را به این ارجاع‌ها معطوف کند.»
هفت فصل نخست کتاب با عنوان‌های «سرگرمی با پارادوکس‌‌ها، معما‌ها و مساله‌های فیزیکی»، «پارادوکسهای فضایی»، «پارادوکسهای آب چرخان»، «پارادوکسهای شناوری و غواصی»، «جریان‌ها و فواره‌ها»، «تجربه حرکت: دوچرخه، ژیمناستیک، موشک» و «پارادوکسهای مربوط به نیروی کوریولیس» شامل مباحثی مانند سرعت گرفتن به کُند شدن می‌انجامد، معمای چوب‌پنبه شناور، معمای ماسک اکسیژن، پارادوکس هیجان‌انگیز، کنترل کردن خودرو روی یخ و چه عاملی با بسامان را موجب می‌شود؟
درباره دلایل کُند شدن هنگام سرعت گرفتن می‌خوانیم: «شاید اگر به‌خاطر بیاورید که هنگام بالا رفتن از تپه با دوچرخه، سخت‌تر رکاب می‌زنید اما سرعت شما کمتر می‌شود، چندان از واقعیت این مساله شگفت‌زده نشوید. در مورد فضا‌پیما همین اتفاق می‌افتد: رفتن به مدار بالاتر مانند رفتن از تپه با دوچرخه است. پیش‌‌رانش به‌جای سرعت دادن، صرف غلبه بر کشش گرانشی می‌شود. فضا‌پیما انرژی پتانسل به‌دست می‌آورد و انرژی جنبشی از دست می‌دهد. اما بیش از اتلاف به دست می‌آورد.»
«پارادوکسهای نیروی مرکز‌گریز»، «پارادوکسهای ژیروسکپی»، «گرما و سرما»، «ماشین حرکت دائم»، «قایق‌رانی و گلایدر سواری»، «گرداندن گربه و زمین چرخان» و «گوناگون» عنوان‌های هفت فصل دیگر کتاب هستند. ازجمله موضوعات هفت فصل دوم کتاب می‌توان به کدام ارزان‌تر است سفر به غرب یا شرق؟، ماندن روی گنبد لغزان، آیا گرما می‌تواند از جسم سرد‌تر به جسم گرم‌تر منتقل شود؟، حرکت دائم آئینه بیضوی، اوج گرفتن در نبود جریان بالاسوی هوا، چگونه گربه‌ها روی پاهایشان فرود می‌آیند؟ و چگونه چوب‌پنبه بطری را با یک کتاب باز کنیم؟ اشاره کرد.
نکته شگفت‌انگیز دستاورد گربه این است که چرخش او، که از صفر آغاز می‌شود، باید صفر باقی بماند، زیرا زمانی که در هواست، گشتاوردی به گربه وارد نمی‌‌شود. پس گربه چگونه شرط چرخش صفر را دور می‌زند و می‌گردد؟» نویسنده برای تشریح دقیق‌تر حرمت گربه با کمک چهار تصویر مراحل اصلی را توضیح داده است. «1ـ خم شدن، 2 و 3، چرخیدن و 4ـ راست شدن. ایده درخشان گربه در مورد دوام با تکانه زاویه‌ای صفر: هنگام چرخش، دوران در نیمه یکدیگر را حذف می‌کنند و بنابراین دوران خالص صفر است.»
چگونه چوب‌پنبه بطری را با یک کتاب باز کنیم؟ نیز از دیگر موضوعات آخرین فصل کتاب است. نویسنده برای توضیح این رویداد علمی از تجربه دوران دانش‌آموزی خود کمک گرفته است. «ابتدا یک کتاب را به دیوار می‌فشارم و سپس ته لوله را به کتاب می‌کوبم. توصیه می‌کنم کتاب را با یک حوله نگاه دارید و یک عینک محافظ بگذارید تا از صدمات ناشی از شکستن بطری جلوگیری شود. بر اثر کوبش‌های مکرر، چوب پنبه، ذره ذره جلو می‌آید طوری که سرانجام می‌توانم آن را با دستم بیرون بکشم.»
نخستین چاپ کتاب «چرا گربه چهار دسته و پا فرود می‌آید (و 76 معمای فیزیکی دیگر)» با شمارگان یک‌هزار نسخه در 178 صفحه به بهای 12 هزار و 500 تومان از سوی انتشارات نشرعلوم ریاضی ره‌آورد وابسته به موسسه فرهنگی فاطمی منتشر شده است.
یکشنبه ۱۶ خرداد ۱۳۹۵ - ۰۹:۵۳
نظر شما