به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مجموعه مقالات درج شده در این کتاب در دومین همایش «بررسی مسایل جامعه شناسی هنر ایران» که در تیر سال گذشته (1391) با همکاری مشترک معاونت پژوهشی و آموزشی خانه هنرمندان ایران و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، برگزار شد، از سوی نویسندگان ارایه شده بودند. این همایش یک‌روزه با دبیری اعظم راودراد، عضو هیات علمی دانشگاه تهران برگزار شده بود.
جامعه‌شناسی دانش بررسی جوامع انسانی است. یکی از ویژگی‌های فرهنگی قرن 20 رشد علوم اجتماعی و توسعه بینش جامعه شناختی است. تفسیر جامعه‌شناختی دستاوردهای فرهنگی یکی از ابعاد نفوذ بینش جامعه‌شناختی در روزگار ماست.
این بینش به ما کمک می‌کند تا به صورت بهتر و مناسب‌تری آثار هنری و فرهنگی را بشناسیم، تفسیری عملی و کاربردی از این آثار به دست آوریم و به بهترین وجه از آثار هنری برای حل مسایل و بحران‌های انسان امروزی استفاده کنیم. ادبيات و هنر مسلما يكی از منابع فرهنگی اصلی هر جامعه برای شناخت فرهنگ است. جامعه‌شناسان و انسان‌شناسان برای شناخت فرهنگ جوامع ناگزير بايد ادبيات و هنر آن جامعه را نیز بشناسند.
خوانش جامعه‌شناختی آثار هنری و ادبی علاوه بر توليد لذت بيشتر برای مخاطب، برای او قدرت بهره‌برداری اقتصادی، سياسی، اجتماعی و فرهنگی بيشتر از آثار هنری را هم ایجاد می‌کند. نقد جامعه‌شناختی هنر به نوعی كاركردهای گوناگون هنر را نيز آشكار می‌سازد.
اين نوع نقدها و پ‍‍ژوهش‌ها متن هنری و ادبی را در بستر اجتماعی و تاريخی آن قرار می‌دهد و از اين طريق به مخاطب كمک می‌كند تا بتواند نسبت‌های ممكن بين خود و متن‌های هنری را دريابد و به آن آگاهی کامل پيدا كند.
جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، علم نوپایی در ایران است و شاید مهم‌ترین فعالیت‌های صحیح علمی و آکادمیک در این حوزه در دهه اخیر شکل گرفته است.
عموم کسانی که مقاله‌هایشان در این کتاب درج شده همه از چهره‌های مهم و تاثیرگذار در جریان‌های فلسفه، هنر و ادبیات امروز ایران و البته مطالعات بینارشته‌ای در این حوزه‌ها هستند. راودراد، دبیر علمی این همایش، سال‌هاست که در حوزه جامعه‌شناسی هنر و ادبیات فعالیت داشته و کتاب‌ها و مقالات تخصصی بسیاری نیز نوشته است.
بهمن نامورمطلق، نشانه‌شناس و یکی از متفکران مطالعات بینارشته‌ای در حوزه‌های هنر و ادبیات و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، مسعود کوثری، جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه تهران، شاپور بهیان، مترجم حوزه‌های فلسفه و ادبیات و علیرضا قاسمخان، مستندساز و متخصص مطالعات بینارشته‌ای در حوزه ادبیات سینمایی، از چهره‌های مطرحی هستند که مقاله‌های آن‌ها در این کتاب درج شده است.
پرداختن به انواع شاخه‌های هنر؛ چون سینما، تئاتر، رمان و داستان، موسیقی، هنرهای دیجیتال و... و همچنین استفاده از دیدگاه‌ها و نظریات مختلف جامعه‌شناسی هنر، از ویژگی‌های مثبت این کتاب است. در این راستا باید اشاره کرد که موضوعاتی چون تحلیل جامعه‌شناختی گرافیتی (یا نقاشی دیواری)، هنر اینترنتی به مثابه هنر تعاملی، تحلیل جامعه شهری ایران بر اساس نمایشنامه‌های ایرانی، برای نخستین بار در این کتاب به علاقه‌مندان مطالعات جامعه‌شناختی هنر و ادبیات، عرضه شده است.
از آن جا که مبحث «اقتصاد هنر» یکی از زیرشاخه‌های مهم دانش جامعه‌شناسی هنر است، مسایل اقتصادی انواع هنرها در ایران، جریانی عجیب و غریب، با ساختارهایی کاملا پیچیده و مبهم است و این در حالی است که پژوهش و تحقیق منتشر شده درباره اقتصاد هنر در ایران به صورت کتاب به تعداد انگشتان یک دست نیز نمی‌رسد.
در جریان‌های امروز هنری در ایران با وجود تبلیغ بسیار در راستای ورود بخش خصوصی به اقتصاد هنر، هنوز دولت بخش اعظم هزینه‌های فعالیت عموم هنرمندان در شاخه‌های مختلف هنری را تامین می‌کند. جالب است که از یک‌طرف این هنرمندان مدام از دولت به دلیل کمبود بودجه گلایه می‌کنند و از طرف دیگر از سانسور و نظارت شدید دولت انتقاد دارند. قاعدتا دولت در مقابل تامین مالی گروه‌های هنری انتظارات بسیاری هم از آن‌ها دارد.
با این اوصاف در این کتاب مقاله‌ای در موضوع اقتصاد هنر در ایران گنجانده نشده است و تنها در مقاله دبیر علمی این همایش با نام «اثرات سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و هنری بر هنر» اشاره مختصری به این موضوع شده است.
در پایان باید اشاره کرد که انتشار این کتاب و البته برگزاری همایشی که منجر به این کتاب شد، اتفاق خجسته‌ای برای شروع دوباره و فراگیر شدن مطالعات جامعه‌شناختی در هنر و ادبیات است و شاید در همایش‌ها یا کتاب‌های مشابه بعدی برخی موضوعاتی که در این کتاب به آن پرداخته نشد، مورد توجه قرار گیرد.
مجموعه مقالات دومین همایش بررسی مسایل «جامعه شناسی هنر ایران» به کوشش اعظم راودراد، با شمارگان هزار نسخه، 223 صفحه و بهای 10 هزار تومان از سوی موسسه نشر شهر و خانه هنرمندان ایران روانه کتابفروشی‌ها شده است.
یکشنبه ۸ دی ۱۳۹۲ - ۰۹:۵۶
نظر شما