به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «رمزگشایی از هنر معاصر» نوشته جسیکا کراسی و ترجمه شراره آذر، با تمرکز بر جریان‌ها و چهره‌های تأثیرگذار هنر معاصر، کوشیده است نگاهی تازه به مفاهیم و کارکردهای هنر در سده‌های اخیر ارائه دهد. در میان چهره‌هایی که این کتاب به آن‌ها می‌پردازد، نام تانیا بروگرا، هنرمند کوبایی، جایگاهی برجسته دارد؛ زنی که با دیدگاهی تند و تحول‌خواه، نگاه ما را به ماهیت هنر و نقش آن در جامعه دگرگون می‌کند.
بروگرا هنری را دنبال می‌کند که نه برای تأمل فردی، بلکه برای مداخله‌گری اجتماعی شکل گرفته باشد؛ هنری که به‌جای حضور در گالری‌ها و موزه‌ها، به دل خیابان، جامعه و بحران‌های انسانی برود. او در جمله‌ای طعنه‌آمیز می‌گوید: «وقت آن رسیده که آبریزگاه دوشان را به دستشویی‌هایمان برگردانیم.» اشاره او به اثر معروف «آبریزگاه» از مارسل دوشان است؛ اثری که در اوایل قرن بیستم با وارد کردن یک شیء مصرفی به فضای هنر، مفهوم هنر را متحول کرد. اما از دید بروگرا، چالش‌های مفهومی آن دوران، امروز دیگر کارایی ندارند و جهان به هنری نیاز دارد که «کاری انجام دهد» نه فقط چیزی را نشان دهد.
از همین منظر، بروگرا در سال ۲۰۱۱ پروژه‌ای با عنوان «Arte Útil» یا «هنر سودمند» را آغاز کرد. این اصطلاح که در فارسی معادل دقیقی ندارد، ناظر بر نوعی از هنر است که نه صرفاً در مورد مسائل اجتماعی، بلکه در دل آن‌ها شکل می‌گیرد. هنر سودمند می‌کوشد تأثیر عینی بگذارد، راه‌حل‌هایی واقعی ارائه دهد و به‌طور مستقیم در تغییر وضعیت جامعه مشارکت کند.
در این چارچوب، هنرمند دیگر صرفاً خالق یک اثر هنری نیست، بلکه تسهیل‌گر، میانجی و کنش‌گر اجتماعی است. بروگرا باور دارد که هنر زمانی معنا پیدا می‌کند که بتواند تغییری ملموس در دنیای واقعی ایجاد کند؛ نه اینکه صرفاً بیننده را به تفکر وادارد. به همین دلیل، بسیاری از پروژه‌های او بر اساس مشارکت مردمی و کنش جمعی طراحی می‌شوند و مرز میان هنر و زندگی را از میان برمی‌دارند.
کتاب «رمزگشایی از هنر معاصر» با مرور چنین نگاه‌هایی، نشان می‌دهد که چگونه هنر معاصر از «ابژه‌ای زیبا برای تماشا» به «ابزار مداخله‌ی اجتماعی» بدل شده است. این تحول تنها یک تغییر سبک یا تکنیک نیست، بلکه دگرگونی‌ای عمیق در درک ما از رسالت هنر است؛ هنری که می‌خواهد در دل بحران‌ها قرار گیرد، رابطه‌ای تازه با مخاطب برقرار کند و مسیرهای تازه‌ای برای همبستگی و عمل جمعی بگشاید.
نگاه بروگرا در این کتاب، نمونه‌ای روشن از پیوند میان هنر، سیاست و جامعه است؛ نگاهی که هنر را به ابزاری برای کنش بدل می‌کند، نه صرفاً بازنمایی. او تأکید می‌کند: هنری که بر جامعه اثر نگذارد، کارکرد واقعی‌اش را از دست داده است. و این همان پیامی است که کتاب «رمزگشایی از هنر معاصر» با روایتی دقیق و مستند به مخاطب منتقل می‌کند.
این کتاب در نوبت اول ۱۴۰۴، با ۲۲۹ صفحه و به قیمت ۳۸۹ هزار تومان توسط انتشارات افراز روانه بازار کتاب شده و خواندن آن برای علاقه‌مندان به هنر امروز، هنر مشارکتی و سیاست فرهنگی ضرورتی جدی به‌نظر می‌رسد.
نظر شما