به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «فلسفه و اخلاق ایران باستان» نوشته دینشاه ایرانی سلیستر به کوشش مینا عرشی از سوی انتشارات کتاب بهار منتشر شد. این کتاب یکی‌شده دو کتاب «اخلاق ایران باستان» و «پرتوی از فلسفه ایران باستان» است. کتاب «اخلاق ایران باستان» نخستین‌بار در سال 1928 میلادی در سلسله انتشارات انجمن زرتشتیان ایرانی بمبئی در هند به چاپ رسید. چند سال بعد و در سال 1933 همان انتشارات کتاب «پرتوی از فلسفه ایران باستان» را منتشر کرد.

کتاب پس از مقدمه در دیباچه به «اخلاق ایران باستان» می‌پردازد. تقریظ (آفرین‌باد)، سرآغازنامه کتاب «پرتوی از فلسفه ایران باستان» و سرگذشت دینشاه ایرانی سلیستر بخش‌های نخستین کتاب را تشکیل می‌دهد. در بخش نخست با عنوان فلسفه آموزه‌های زرتشت در چهار فصل به علم و دین، آموزه‌های گات‌ها، هفت گام روحانی و بازتاب آموزه‌های زرتشت در اوستا می‌پردازد.

بخش دوم با عنوان نمودهای اخلاقی آموزه‌های زرتشت دربردارنده آیین زرتشت از دیدگاه رابیندرانات تاگور، آیین زرتشت از دیدگاه سموئیل لنگ، دیدگاه‌های تاریخ‌نویسان یونان و روم درباره ایران باستان و نمودهایی از آیین زرتشت است.

یکی از ویژگی‌های گات‌ها که بیش از همه سبب شگفتی پژوهشگران شده، این است که سراسر کتاب از هرگونه کژباوری‌ها و یاوه‌های دینی و گفتارهای پادسرشت پاک است؛ به‌گونه‌ای که گات‌ها نخستین کتاب است که از زمان‌های بسیار کهن با کژباوری‌های دینی می‌ستیزد و مزدیسنا را بر پایه خرد و دانش بنیاد نهاده است.

چنان‌که اشوزرتشت در گات‌ها (یسنا 30، بند 20) پیروان خود را از پیروی کورکورانه و ناآگاهانه باز می‌دارد و می‌گوید: «آنچه را شنیدید با خرد و منش پاک و روشن خود بسنجید، سپس بپذیرید». بدین سبب در مزدیسنا یاوه‌های دینی ناسازگار با خرد نیست و نوشته‌های گات‌ها هم‌راستا با دانش و دستاوردهای امروزی است. هرچه دانش و آگاهی افزوده شود، راستی مزدیسنا و فلسفه آن بیشتر آشکار می‌شود.

نویسنده این کتاب‌ها ـ دین‌شاه ایرانی سلیستر ـ در سرآغازنامه کتاب «فلسفه در ایران باستان» می‌نویسد در پی استقبال از کتاب «اخلاق ایران باستان»، بر آن شده است تا کتاب دوم را در تکمیل کتاب اول بنویسد. کتاب دوم دربردارنده مطالب فلسفی برای آشنایی بیشتر خواننده با مباحث کتاب اول و چراغی است برای بهتر دیدن آنچه در «اخلاق ایران باستان» آمده است.

کتاب «اخلاق در ایران باستان» مجموعه مختصری از تعالیم اشوزرتشت و نمونه‌ای از اخلاق ایرانیان باستان است. باب اول و دوم این کتاب شرح مختصری است از تعالیم اخلاقی گات‌ها و اثرات آن در سایر قطعات اوستا. قطعات منتخب گات‌ها و قطعات دیگر اوستا و ادبیات پهلوی که باب سوم را شکل می‌دهد، بهترین شاهد است که آیین زرتشت دارای بلندترین تعالیم اخلاقی است و ایرانیان قدیم دارای دین پاک یکتاپرستی بوده‌اند. در باب چهارم این کتاب بعضی از عقاید و آراء مورخان و نویسندگان یونان و روم قدیم درباره اخلاق ایرانیان باستان جمع‌آوری شده است.

هر کدام از این دو کتاب به‌نوعی وابسته به یکدیگر و درهم‌تنیده‌اند؛ به گونه‌ای که برای درک مفاهیم هر کدام از کتاب‌ها به خواندن کتاب دیگر نیاز است و هیچ‌کدام به‌تنهایی نمی‌تواند خواننده را راضی کند. در این کتاب بخش‌های دو کتاب اولیه از فلسفه تا اخلاق یکپارچه شده و خواننده یک سیر فکری شامل فلسفه تا کاربرد آن در اخلاق را می‌تواند دنبال کند. در این چاپ، شیوه نگارش و رسم‌الخط کتاب امروزی شده تا خواندن آن آسان‌تر باشد.

دینشاه ایرانی سلیستر در بخشی از کتاب چنین می‌نویسد: «مکرر در بمبئی از طرف کسانی که با افکار غربی مصادف شده‌اند و بدبختانه از آیین خود کاملا آگاهی ندارند از بنده سؤال شده است که آیا آیین مزدیسنا با علوم جدیده موافقت دارد یا خیر؟ به علاوه از کسانی که اطلاع صحیح از مذاهب مختلفه نداشته‌اند شنیده‌ام که مذاهب را به لباسی تشبیه می‌کنند که چون کهنه شد باید آن را با لباس نوینی عوض کرد.

اگر کسی دارای چنین تخیلاتی باشد پس از مطالعه و تأمل در مندرجات این کتاب متوجه شود که تعلیمات آیین کهن مزدیسنا نه تنها بر طبق اصول عقلی و اساس علم و هنر است بلکه از هر حیث شایسته قرن جدید است و باید آن را به مثابه طلایی دانست که امروز به واسطه قدمت زمان و پاکی گوهر خود بیشتر از سابق بر ارزش آن افزوده شده است.

امیدوارم این کتاب مورد توجه ایرانیان قرار گیرد و بدانند که نیاکان‌شان نیز در اعصار کهن مانند خود آنها دارای فلسفه‌ای بوده‌اند که بسیار با فلسفه عالی عرفان اسلامی نزدیک بوده است. این کتاب مختصر عقد محبت و ودادی را که بین دو دسته از فرزندان ایران یعنی پیروان دو آیین عظیم اسلام و مزدیسنا برقرار است محکم‌تر گرداند. همان‌طور که در آغاز کتاب اخلاق ایران باستان متذکر شده‌ام در این نامه از پروفسور پورداود سپاسگزارم که مندرجات این کتاب را از نظر دقیق خود گذرانیده‌اند و نیز از عبدالحسین خان سپنتا متشکرم که در ترجمه مشکل و نگارش این بیانات من به فارسی ادبی ساده در این نامه زحمت کشیده‌اند.»

انتشارات کتاب بهار کتاب «فلسفه و اخلاق ایران باستان» نوشته دینشاه ایرانی سلیستر به کوشش مینا عرشی را در 140 صفحه، شمارگان 220 نسخه و قیمت 95 هزار تومان منتشر کرد.