در سال‌های اخیر جمعیت حاضر در مراسم پیاده‌روی اربعین در عراق در صدر یکی از بزرگ‌ترین اجتماعات مسالمت‌آمیز جهان قرار گرفته است. در این سال‌ها بحث کاروان و موکب‌های خدمات رسانی اربعین بسیار داغ بوده و از طرفی توسعه خدمات به زائران را موجب شده است؛ اما لزوم هدایت این موکب ها و خادمان در جهت صحیح و موازی با موازین علمی و مکتبی حادثه اربعین از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.
با توجه به گسترش فعالیت‌های سخت‌افزاری اربعین الگوی مفهومی پیاده‌روی اربعین از نگاه مقام معظم رهبری نقشه جامع برای استفاده حداکثری از ظرفیت پیاده‌روی عظیم اربعین است و معظم له برای پیاده‌روی اربعین ۵ مأموریت اصلی را تعیین کرده‌اند که عبارتند از وحدت، احیای حادثه کربلا، مبارزه حق علیه باطل، حادثه پیاده‌روی اربعین و الگوسازی که هر کدام در یک جلد گردآوری شده است. جلد نخست نیز به دیباچه اختصاص دارد که سرآغازی برای بحث‌های عاشورا و اربعین است.
مجموعه شش جلدی «سرآغاز» الگوی مفهومی پیاده‌روی اربعین از نگاه مقام معظم رهبری است که به ماموریت اصلی حرکت جهانی پیاده روی اربعین اشاره می‌کنند. در هر جلد از این کتاب‌ها سعی شده است که به واکاوی مأموریت‌های مهم پیاده‌روی اربعین و همچنین توسعه مفهوم کامل حادثه اربعین پرداخته شود. «دیباچه»، «الگوسازی»، «وحدت»، «امتدا پیاده‌روی اربعین»، «احیای حادث کربلا» و «حق علیه باطل و مبارزه» نام‌های شش‌گانه این مجموعه را دربرمی‌گیرد.
کتاب «دیباچه» درباره اربعین از دیدگاه مقام معظم رهبری (حفظه الله) تدوین شده است. در این تحقیق نخست به بیماری چند صد ساله ملت‌های مسلمان پرداخته و سپس علاج این گرفتاری‌ها را در تمسک به اربعین و پیاده‌روی آن می‌داند. در ادامه پژوهشگران ترسیم چشم‌انداز برای بیداری ملت‌ها را لازم دانسته و لزوم اقامه دلیل عینی در عرصه تمدن سازی را ضروری برمی‌شمارند. در پایان اثر فوق جایگاه عمل و اندیشه را در پیاده‌روی اربعین مورد توجه قرار داده و فقدان برنامه‌ریزی برای استفاده از ظرفیت‌های راهپیمایی اربعین را یادآوری می‌کند. مبحث کارکردهای راهپیمایی اربعین به‌عنوان یکی از موضوعات بسیار مهم و ارزشمند در این مجموعه است.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «اربعین در حادثه کربلا یک شروع بود؛ یک آغاز بود. بعد از آنکه قضیه کربلا انجام گرفت. آن فاجعه بزرگ اتفاق افتاد و فداکاری بی‌نظیر اباعبدالله و اصحاب و یاران و خانواده‌اش در آن محیط محدود واقع شد، حادثه اسارت‌ها، پیام را باید منتشر می‌کرد و خطبه‌ها و افشاگری‌ها و حقیقت‌گویی‌های حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) مثل یک رسانه پرقدرت باید فکر و حادثه و هدف و جهت‌گیری را در محدوده وسیعی منتشر می‌کرد؛ و کرد، از همین روست که در زیارت اربعین، اهداف قیام عاشورا را، نجات بندگان فریب خورده و مشغول به زخارف دنیا و رویگردان از طی مسیر سعادت دینی و دنیوی از جهالت و گمراهی دانسته است.»
کتاب «وحدت» درباره اربعین حسینی (ع) و الگوسازی آن تهیه و تدوین شده است. در این پژوهش ابتدا زمینه‌های گرایش به اسوه‌ها و الگوها را ذکر و به الگوپذیر بودن انسان اشاره و اربعین حسینی را بستر الگوسازی بر می‌شمارد. در ادامه نگارندگان کارکردهای الگو را در تربیت یادآوری نموده و مدل قیام حسینی را به عنوان الگو برای پیروزی حق بر باطل مورد بررسی قرار می‌دهد. در پایان نوشتار مذکور طریقه الگو گیری و الگوسازی را در نمونه‌های حادثه بیست و نه بهمن تبریز و انقلاب اسلامی ایران به عنوان الگوهای پیروزی حق بر باطل مورد اشاره قرار می‌دهد. کاربرد هنرهای نمایشی در الگوسازی اربعین حسینی در این مجموعه از مباحث مهم و کلیدی محسوب می‌شود.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «هویت اصلی اربعین و عاشورا عبرت از کثرت و رسیدن به وحدت است و در مراسم اربعین این حرکت، به اوج خود می‌رسد. اندکی تامل بر نتایج بی‌نظیر وحدت برای جامعه یک و نیم میلیاردی مسلمین جهان نشان می‌دهد که چرا دشمنان اسلام همیشه درصدد افروختن آتش تفرقه در میان این امت عظیم بوده‌اند. اکنون نیز بیش از هر زمان دیگر مستکبرین و دشمنان اسلام سعی دارند به هر طریق ممکن دل‌های مسلمین را از هم دور کرده و با برفروختن آتش تروریسم به نام اسلام و علیه مسلمین، مذاهب مختلف اسلامی را به جان یکدیگر بیندازند. اهل راهپیمایی عظیم اربعین می‌تواند زمینه‌ساز برکاتی در وحدت و مودت و اخوت مسلمین باشد. جاده‌های منتهی به کربلا، در ایام اربعین، میلیون‌ها بار پاهای زخمی عشاق حسین را بوسیده و در این جاده، قدم به قدم موکب‌ها برای پذیرایی از زائران اباعبدالله الحسین(ع) برپامی‌شوند.»
کتاب «احیای حادثه کربلا» درباره واقعه عاشورا و احیای آن است. در این تحقیق نخست با اشاره به چهلم شهادت امام حسین (ع) بازگشت اهل‌بیت (ع) به کربلا را بیان می‌کند. در ادامه نگارنده سیر پیدایش واقعه کربلا را مورد مطالعه قرار داده و اهداف قیام امام حسین (ع) را مورد ملاحظه قرار می‌دهد. در پایان نوشتار مذکور زنده نگه داشتن عشق و شور به کربلا را به‌وسیله ایجاد معرفت نسبت به اهل‌بیت (ع) دانسته و ایجاد یک تعهد گسترده میان همه آزادگان جهان در خصوص احیای نام و راه امام حسین (ع) را لازم و ضروری برمی‌شمارد. توجه به جایگاه عشق در احیاء حادثه عاشورا در واقعه اربعین در این پژوهش از جایگاه برجسته‌ای برخوردار است.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «اولین شکوفه‌های عاشورایی در اربعین شکفته شد. اولین جوشش‌های چشمه محبت حسینی که شط همیشه جای زیارت را در طول این قرن‌ها به راه انداخته است، در اربعین پدید آمد. مغناطیس پرجاذیه حسینی، اولین دل‌ها را در اربعین به سوی خود جذب کرد. اربعین حسینی خود یک دانشگاه است، دانشگاهی از جنس مکتب عاشورا با این تفاوت که در عاشورا جهاد با سیف به نمایش گذاشته شد؛ ولی در اربعین جهاد فکری و فرهنگی! دانشگاهی که در آن مشق ایستادگی، مقاومت، حق‌گرایی، حقیقت‌گویی، روشن‌گری، حفظ آرمان‌ها و ارزش‌ها، یاد شهدا و اکابر و... می‌کنند. اربعین دانشگاهی است از سنخ کار هیئتی آکادمیک که در نوع خود بی‌نظیر است.»
کتاب «مبارزه حق علیه باطل» درباره قیام امام حسین (ع) و حادثه کربلا تهیه و تدوین شده است. در این تحقیق نخست جایگاه اربعین در مبارزه حق علیه باطل را تبیین کرده و قضیه کربلا را سرمشق مبارزه حق علیه باطل قلمداد می‌نماید. نگارندگان در ادامه طریقه مبارزه حق علیه باطل را یادآوری کرده و ظرفیت تبلیغی اربعین را زمینه‌ساز این مبارزه برشمرده‌اند. در پایان نوشتار مذکور راهکارهای عملی برای استفاده از ظرفیت اربعین را بیان کرده و بهره گرفتن از هنر، تکالیف، تبیین و رفتارسازی را از جمله این روش‌ها نام می‌برد. اشاعه روحیه شهادت شهیدپروری به‌عنوان موضوعی بسیار باارزش در این مجموعه است.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «امام حسین (ع) سرور آزادگان، آزادی‌خواهان و عدالت‌طلبان عالم است، حضرت زینب(س) با ایجاد حرکت اربعین کاری کرد که امروز همه نگاه‌ها در دنیا متوجه کربلاست. ایستادگی این دو مجاهد، زمینه ساز اربعینی شد که مدرس آزادی‌خواهان باشد. هر مکتبی با دستگاه فکری، که نسبت به پدیده‌های جهان دارد، دارای یک نظام ارزشی نسبت به اعمال و رفتار انسان است. آنچه که از مشاهده سیر تاریخی اربعین برای ما مشهود است، افزایش این سیر، به خصوص در سال‌های اخیر است. امروز ما شاهد آن هستیم که محبتسیدالشهدا موجب شده حتی مسیحیان و اهل سنت نیز در پذیرایی از زائران اربعین نقش ایفا کنند و یا عشایر اهل سنت سامرا با ایجاد موکب از زائران پذیرایی کنند، در اربعین زائر به چشم ملیت خود دیده نمی‌شود، بلکه او را با نگاه زائر امام حسین می‌بینند.»
کتاب «امتداد پیاده‌روی اربعین» درباره اربعین حسینی و پیاده‌روی آن است. در این تحقیق ابتدا حادثه پیاده‌روی اربعین را یک پدیده الهی دانسته و نکاتی در مورد اربعین و عدد چهل در متون دینی یادآوری می‌نماید. در ادامه نگارندگان جایگاه دعا و زیارت به‌ویژه زیارت اباعبدالله الحسین (ع) را مورد توجه قرار داده و به تأثیر راهپیمایی میلیونی اربعین بر متشکل شدن جامعه شیعی می‌پردازد. در پایان نوشتار پیش رو لزوم گسترش رعایت آداب زیارت اربعین را مورد تأکید قرار داده و حفظ زبان‌های حق گو را در جهت حفظ حادثه اربعین لازم و ضروری برمی‌شمارد. بازآفرینی محتوای اسلامی به زبان امروز از مطالب مهم و کلیدی در این پژوهش به شمار می‌رود.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «پیاده‌روی اربعین واقعاً یک پدیده است، یک پدیده‌ی الهی است، یک پدیده‌ی معنوی است. حقیقتاً قابل توصیف نیست؛ مثل خیلی از این پدیده‌های مهم الهی، درست قابل تفسیر هم نیست؛ یعنی نمی‌شود این حادثه را تحلیل کرد. این‌جور این جمعیتِ عظیمِ میلیونی راه بیفتند، در ظرف چند سال این تحقق پیدا کند، شکل پیدا کند! بله، در گذشته راهپیمایی بود، اما این خبرها نبود. ما اطّلاع داریم که در ایام مختلف، چه اربعین، چه غیر اربعین -در خصوص اربعین یا بعضی اوقات دیگر- طلاب از نجف و جاهای مختلف عراق حرکت می‌کردند می‌رفتند، جمعیت‌های فراوانی هم بودند. اما این جمعیت عظیم میلیونی از جاهای مختلف دنیا -چند میلیون از ایران و میلیون‌ها از خود عراق و از کشورهای دیگر- این حرکت عظیم، با وجود تهدیدهای تروریستی‌ای که همیشه وجود داشته و امروز هم وجود دارد، یک پدیده‌ی فوق‌العاده عظیمی است؛ خیلی مهم است. این نشان‌دهنده اوج گرفتن همین تفکر مبارزه در راه خدا و در راه اسلام و آمادگی عمومی و همگانی در این راه است و امیدواریم که خداوند متعال برکت بدهد به این حرکت‌ها و برکت بدهد به مردم.»
کتاب «الگوسازی» درباره اربعین بستری برای وحدت امت اسلام تهیه و تدوین شده است. در این پژوهش ابتدا موضوع پیاده‌روی اربعین را فراتر از وحدت در حال شکل‌گیری قلمداد کرده و به امکان‌پذیری وحدت اسلامی پرداخته است. در ادامه نگارندگان وحدت را کلید دستیابی به عزت و استحکام اسلام و امت اسلامی دانسته و موانع وحدت را مورد بررسی قرار می‌دهند. در پایان مجموعه‌ی پیش رو به راهکارهای علمی برای ایجاد وحدت در راهپیمایی اربعین پردازش کرده و بیانات مقام معظم رهبری (دامت برکاته) را در مورد اربعین مورد مطالعه قرار می‌دهد. تجلّی عزم راسخ مسلمانان در حادثه پیاده‌روی اربعین عنوان مبحثی قابل تامل در این پژوهش است.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «پیاده‌روی اربعین و مجالس عزای امام حسین(ع) بهترین محل و بهترین بستر برای آموزش است و در این بستر باید آموزش دین اتفاق بیفتد و مردم گوهر دین، ارکان دین، فواید دین‌داری و مباحثی از این قبیل را بشناسند. دین قبل از این‌که بخواهد آخرت ما را آباد کند، برای آباد کردن دنیای ما آمده است و مردم باید بدانند دین چنان آرامشی را برای بشر تولید می‌کند که آن را در هیچ کجای این عالم نمی‌توان به دست آورد. بنابراین اگر در این بستر آموزش دین(اعتقادات، احکام عملی و اخلاقیات) جریان داشته باشد، فرهنگ عاشورا و پیام عاشورا منتقل می‌شود. اعتقادات به منزله ورودی دین، احکام عملی در میانه و اخلاقیات هسته آن است و آنان که می‌خواهند دین را آموزش بدهند باید این مراحل را رعایت کنند، یعنی باید از اعتقادات شروع کنیم نه احکام. اگر از احکام شروع کنیم، هرگز به جوهر دین نخواهیم رسید.»
ایشان در یکی از سخنرانی‌هایشان به اربعین و آن فاجعه بزرگ اشاره کرد و می‌گوید: «در حادثه كربلا یك شروع بود؛ یك آغاز بود. بعد از آنكه قضیه كربلا انجام گرفت - آن فاجعه بزرگ اتفاق افتاد - و فداكارى بى نظیر اباعبداللَّه علیه‌السلام و اصحاب و یاران و خانواده‌اش در آن محیط محدود واقع شد، حادثه اسارت‌ها پیام را باید منتشر می‌كرد و خطبه‌ها و افشاگرى‌ها و حقیقت‌گویى‌هاى حضرت زینب سلام‌اللَّه علیها و امام سجاد علیه‌الصّلاة و السّلام مثل یك رسانه پر قدرت، باید فكر و حادثه و هدف و جهت‌گیرى را در محدوده وسیعى منتشر می‌كرد؛ و كرد. در اربعین افشاگرى هم هست، عمل هم هست، تحقق هدف‌هاى آن افشاگرى هم در اربعین وجود دارد.» (دیدار با جمعى از مردم آذربایجان شرقی ۲۸/بهمن/۱۳۸7)
مجموعه ۶ جلدی سرآغاز مهم‌ترین ماموریت اصلی حرکت جهادی و عظیم پیاده‌روی اربعین است که با محوریت بیانات مقام معظم رهبری، توسط حجت‌الاسلام سیدمحمد صادقی آرمان در قطع رقعی گردآوری و توسط انتشارات شهید کاظمی منتشر شده است.
نظر شما