به گزارش خبر گزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «هارمونی جامع کاربردی – از ابتدا تا موسیقی آتونال» نوشته دکتر کامبیز روشن روان به صورت جامع، به شرح، تبیین و آموزشِ تعاریفِ علم هارمونی از دوران رنسانس تا دهه های ابتدای قرن بیستم می پردازد. مهم‌ترین ویژگیِ این کتاب، به کارگیریِ شیوه ای نوین در آموزشِ کاربردی هارمونی است؛ شیوه‌ای که محصول سال‌ها تحقیق و تجربه نویسنده در تدریس علم هارمونی است.
روشن روان در مقدمه کتاب می گوید: کتاب «هارمونی جامع کاربردی» حاصل چهل و پنج سال تدریس هارمونی در هنرستان ها، دانشکده ها، آموزشگاه های آزاد موسیقی و تدریس خصوصی و همچنین مطالعه تقریبا تمامی کتابهای به زبان انگلیسی و ترجمه به فارسی است. این اثر اولین کتاب تالیف شده هارمونی در ایران است و تلاش شده به زبانی ساده همراه با مثال‌های فراوان هارمونی را از مراحل ابتدایی آغاز و تمامی سیر تحول و تغییرات ایجاد شده در آن را تا ورود به موسیقی آتونال پوشش دهد.
نگاهی ویژه به ارتباط میان هارمونی و ملودی در آموزش آهنگسازی
وی درباره روش معمولِ آموزش هارمونی و تفاوتش با روش این کتاب می نویسد: «در دوران تحصیل در خارج از کشور با اساتید هارمونی راجع به روشهای آموزشی آنها و نگاه کلی رایج در کتابهای مرجع هارمونی دانشگاهی به بحث و تبادل نظر پرداختم و سرانجام به این نتیجه رسیدم که اکثریتِ قریب به اتفاق آنها روش آموزشی مشترکی را دنبال می کنند.
وی توضیح می دهد: در این روش، هارمونی به عنوان علم هماهنگی اصوات با نگاه عمودی تعریف می شود یعنی آکورد ها و وصل آنها به یکدیگر بدون در نظر گرفتن حرکت افقی اصوات و استقلال هر بخش صوتی در درون هارمونی، مدنظر قرار می گیرند. در حالی که با مطالعه آثار آهنگسازان به وضوح در می یابیم که هارمونی به کار رفته در آثار موسیقی ضمن در نظر گرفتن حرکت عمودی آکوردها، حرکت افقی هر یک از بخش ها را به طور جدی در ارتباط مستقیم با آکورد ها، مورد توجه قرار می دهند بدون اینکه از کنترپوان (ارتباط اصوات از نظر حرکت افقی، یا حرکت ملودی ها در مقابل هم و در ارتباط آنها با یکدیگر) استفاده شده باشد. از این رو به تدریج سعی کردم روش جدیدی در آموزش هارمونی پیش بگیرم، شیوه ای که حرکت عمودی و وصل آکوردها را به یکدیگر با حرکت افقی و مستقل بخش ها با توجه به تمامی قوانین تعریف شده هارمونی کنار هم داشته و مستقیما به آهنگسازی منتهی شود و هنرجویان موسیقی را به سوی ساخت آثار موسیقی هدایت نماید.»
اولین قدم تخصصی برای ورود به آهنگسازی
یکی از بارزترین ویژگی های این کتاب نگاه کاربردی آن است؛ به گونه ای که تمامی مطالب و تمرین ها در جهت سوق دادن هنر جویان به سوی آهنگ سازی است. از این رو آموزش فرم های ساده خصوصا جمله سازی و چگونگی گسترش آن، در این کتاب به طور جدی مد نظر قرار گرفته اند. به این ترتیب کتاب هارمونی جامع کاربردی اولین قدم تخصصی برای ورود به آهنگسازی است.
چیدمان مطالب و تمرین های کتاب از همان ابتدا به گونه ای هستند که تمرین های انجام شده توسط هنرجویان می تواند به لحاظ شکلی و محتوایی به کل با تمرین هایی که هنرجویان در روش های دیگر انجام می دهند متفاوت باشند. بدین گونه که هر تمرین نوشته شده توسط هنرجویان می تواند به عنوان قطعه ای کوتاه به شیوه موسیقی پولیفونیک (چندصدایی) در نظر گرفته شود و به این ترتیب تمرین های هارمونی از شکل خشک و غیر قابل انعطاف خود خارج و شکل اجرایی پیدا کرده و به سادگی فراموش نمی شوند.
روشن روان درباره این روش آموزشی توضیح می دهد: «با توجه به روش متفاوت آموزشی و کاربردی بودن کتاب هارمونی جامع کاربردی، چیدمان مطالب کتاب نیز متفاوت است که ممکن است برای بعضی از مدرسین هارمونی عجیب باشد ولی با اطمینان می توان گفت این روش آموزشی و چیدمان مطالب که بیش از سه دهه عملا تجربه شده و نتایج بسیار مثبتی در فراگیری هنرجویان داشته و امروزه توسط تعدادی از مدرسین هارمونی در داخل و خارج از کشور آموزش داده می شود.
وی همچنین از اهدافی که با تالیف این کتاب دنبال می شوند، چنین نام برد: کاربرد مبانی نظری موسیقی در هارمونی، کنار هم دیدن حرکت عمودی و افقی بخشهای صوتی،فراگیری جمله سازی و چگونگی گسترش جملات موسیقی،فراگیری فرم های ساده و انجام تمرین های گوناگون، گسترش موتیف ها و پخش آنها در بخش های مختلف و ایجاد توانایی انالیز آثار موسیقی
آموزش هارمونی های نیمه دوم قرن نوزدهم و نیمه اول قرن بیستم میلادی
این کتاب در 8 بخش و 61 فصل تدوین شده است عناوین بخشهای آن؛ «مبانی»، «آکوردهای سه صدایی»، «نتهای زینت»، «مبانی»، «آکوردها»، «مدولاسیون»، «هارمونی کروماتیک» و «هارمونی قرن بیستم» هستند.
کتابهای هارمونیِ ترجمه شده در ایران عمدتا تا نیمه قرن نوزدهم را پوشش می دهند و به هارمونی کروماتیک و آنارمونیک که از نیمه قرن نوزدهم به بعد در موسیقی متداول شده و تا ورود به موسیقی آتونال ادامه پیدا می کند، کمتر توجه نشان داده اند اما کتاب هارمونی جامع کاربردی خلاء موجود را پر کرده و هارمونی دوران کلاسیک، رمانتیک، نئو رمانتیک و تحولات پس از آن تا ورود به موسیقی آتونال را در بر می گیرد.
روشن روان درباره محتوای ویژۀ مباحث کتاب می نویسد: «مباحث این کتاب ابتدا از هارمونی کروماتیک و ویژگی های هارمونیکی آن آغاز شده و پس از بررسی دوره رمانتیک نوین و تمامی تکنیک ها و ویژگی های هارمونیکی این دوره و ارائه نمونه های متعدد از آثار آهنگسازان اواخر قرن نوزدهم، وارد قرن بیستم می شویم. در این بخش از کتاب تلاش شده تا تمامی روش ها و تکنیک های مرتبط با هارمونی و ملودی در آثار آهنگسازان سه دهه اول قرن بیستم مورد بررسی قرار بگیرند و نمونه هایی که ارائه می شوند در برگیرنده تمامی موضوعات مورد بحث در کتاب باشند.»
وی همچنین در خصوص ترتیب مباحثِ کاربردیِ آهنگ سازی در این کتاب می گوید: «در این کتاب ابتدا مباحث اصلی تئوری موسیقی و سپس تعریف و چگونگی ساخت موتیف، جمله و پریود که مستقیما مربوط به ساخت ملودی های موسیقی است پرداخته شده و پس از آن در تمامی تمرین ها در فصول مختلف کتاب تمرکز روی ساخت قطعات کوتاه موسیقی است.»
کامبیز روشن‌روان متولد 1328، آهنگساز و از چهره‌های شاخص در حوزه آموزش موسیقی است. مدارج آکادمیک او عبارتند از لیسانس موسیقی با گرایش آهنگسازی از دانشگاه تهران، فوق لیسانس از دانشگاه کالیفرنیا و دکترای آهنگسازی از دانشگاه هاوایی. روشن روان هم در قالب موسیقی کلاسیک غربی و هم در قالب موسیقی سنتی ایرانی قطعاتی را ساخته است که از آن جمله سمفونی های «فلک الافلاک» و «پرواز» و همچنین «ساقی نامه» با صدای شهرام ناظری هستند. وی همچنین در موسیقی فیلم نیز دستی داشته و با کارگردانانی چون عباس کیارستمی، امیر نادری، رسول صدر عاملی و کیومرث پور احمد همکاری داشته است.
چاپ اول کتاب «هارمونی جامع کاربردی – از ابتدا تا ورود به موسیقی آتونال» در 915 صفحه با شمارگان 1100 نسخه و بهای 70 هزار تومان از سوی انتشارات معین به بازار عرضه شد.
نظر شما