به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، اردیبهشت امسال کتاب «تاریخ اندیشه در چین» نوشته هرلی‌گلنسر کریل با ترجمه مرضیه سلیمانی از سوی نشر ماهی منتشر شد. این کتاب یکی از معدود منابعی است که به‌ طور اختصاصی به بررسی و تحلیل جریان‌های فکری و فلسفی در چین از دیرباز تا دوران معاصر می‌پردازد. به بهانه انتشار این کتاب با مترجم آن به گفت‌وگو نشستیم:

منظور از «اندیشه» در عنوان کتاب چیست؟ و آیا برابر با همان «فلسفه» است؟
خیر. این کتاب نه تاریخ فلسفه است و نه تاریخ علم. بلکه سیر تطور فکری چینیان است از روزگار کنفوسیوس و کمی قبل‌تر از آن به لحاظ زمانی، تا به قدرت رسیدن «مائو» و اندکی پس از آن. در واقع «تاریخ اندیشه در چین» به عنوان یک دایرةالمعارف بسیط به زبان ساده برای عموم مردم، به همه شقوق تاریخ، فرهنگ، فلسفه و اندیشه چین پرداخته است. 

درباره سیر اندیشه و تفکر شرق آسیا به‌ویژه چین کتاب‌های بسیاری منتشر شده است که از میان آن‌ها می‌توان به کتاب مشهور «شیوه‌های تفکر در ملل شرق» اثر هاجیمه ناکامورا اشاره کرد که در ایران نیز ترجمه و چاپ شده است. ویژگی خاص این کتاب که شما را مجاب به ترجمه آن کرد، چیست؟
اتفاقا کتابی که به‌طور کامل و اختصاصی به سیر اندیشه در چین بپردازد، پیش از این منتشر نشده بود و در واقع این کتاب نخستین اثر منتشرشده در این موضوع به زبان فارسی است. کتاب‌هایی که پیشتر منتشر شده‌اند و نام یک مورد از آن را شما مثال زدید، صرفا درباره «تاریخ فلسفه در چین» است و نه «تاریخ اندیشه».
با تمام این اوصاف فراموش نکنیم که تمدن چین از دیرباز برای ما ایرانیان، اهمیت بسیار داشته است. در طول تاریخ پیوندهای وسیعی بین ایرانیان و چینیان در حوزه‌های تجارت، سیاست و فرهنگ برقرار بوده و امروزه نیز ادامه دارد.
 

این کتاب چه جایگاهی در حوزه آکادمیک  خواهد داشت؟
خود من در سال‌هایی که دانشجو بودم، برای واحد درسی «ادیان خاور دور» هیچ منبعی به زبان فارسی وجود نداشت و از این جهت به ما بسیار سخت می‌گذشت. استادان ناچار بودند که جزوه‌ای تهیه کنند یا از روی کتاب‌های مختلف به زبان‌های خارجی، بخش‌هایی را برگزینند و کپی آن را به ما بدهند.
به هر حال بعدها وقتی که من کتاب «تاریخ اندیشه در چین» را دیدم و مطالعه کردم، به یک ویژگی مهم آن برخوردم که لزوم ترجمه و انتشار آن را ضروری می‌کرد. مباحث کتاب از تاریخ اندیشه پیش از کنفسیوس، شروع شده است و تا دوران معاصر را در بر می‌گیرد؛ یعنی مخاطبان، هم با دیدگاه‌های معاصر آشنا خواهند شد و هم با تاریخ اندیشه کهن در تمدن دیرپای چین. 

نویسنده این کتاب «هرلی‌گلنسر کریل» تقریبا در ایران ناشناخته است. لطفا او را به‌ طور مختصر برای مخاطبان «ایبنا» معرفی کنید.
هرلی‌گلنسر کریل نخستین چین‌شناس آمریکایی است. او در سال 1994 درگذشت. در مجامع علمی به او لقب «پیشکسوت چین‌شناسان آمریکا» داده‌ بودند. کریل مرکز مطالعات شرق آسیا و رشته چین‌شناسی را به‌تنهایی در دانشگاه شیگاکو راه‌اندازی کرد. تخصص اصلی کریل «کنفوسیوس‌شناسی» بود، هرچند که در باقی زمینه‌های چین‌شناسی نیز مقالاتی معتبر از او به یادگار مانده است.
اما نکته اعجاب‌آور این است که کریل پژوهش‌هایش در حوزه چین‌شناسی را در دوره‌ای شروع کرده بود که هیچ‌گونه فرهنگ لغات مشخصی برای برگرداندن واژه‌های چینی نبود. کریل اساسا به نسلی از چین‌شناسان تعلق دارد که زبان چینی را پیش از توسعه هرگونه تکنیک تعلیم و تربیت جدید آموختند. 

چرا نویسنده در این کتاب به مباحث حوزه زیبایی‌‌شناسی و فلسفه هنر نپرداخته است؟
البته به طور مستقیم به این مباحث پرداخته نشده است، اما در ذیل فصول مختلف، به‌ویژه در بخش‌هایی که درباره بزرگان اندیشه در تاریخ تمدن چین است، اشاره‌ای به دیدگاه‌های زیبایی‌شناختی آن‌ها نیز شده است. به طور کلی در این کتاب مهم‌ترین سرفصل‌ها و مباحث به «فلسفه اخلاق»، «فلسفه سیاسی» و «عرفان» اختصاص دارد. 

ترجمه این کتاب چقدر طول کشید؟
ترجمه این کتاب یک سال زمان برد، اما پس از آن من متن را به برخی استادان این حوزه نشان داده و بر اساس نظرات آن‌ها کتاب را چندین بار ویرایش و بازبینی کردم. به همین دلیل روند انتشار آن نزدیک به سه سال طول کشید. 

نشر ماهی «تاریخ اندیشه در چین: از کنفوسیوس تا مائو دسه‌ـ‌دونگ» اثر هرلی گلنسرکریل به ترجمه مرضیه سلیمانی را در ماه گذشته (اردیبهشت 1393)  با شمارگان هزار و 500 نسخه در 324 صفحه به بهای 17 هزار و 500 تومان روانه بازار اندیشه کرده است. 

مرضیه سلیمانی دانش‌آموخته ادیان و عرفان تطبیقی است. از میان دیگر کتاب‌های این مترجم می‌توان به این موارد اشاره کرد: «دایرةالمعارف ادیان زنده جهان» و «دین در قرن بیست و یکم» هر دو نوشته ماری‌پت فيشر، «اینک دین: سرنوشت ایمان در عصر مدرن» نوشته جان كاپوتو، «افق زندگی و اندیشه‌های ابن‌سینا» نوشته سهیل محسن افنان، «ایمان و تجدد» نوشته سید حسین نصر، «شيطان در تصوف: تراژدی ابليس در روان‌شناسی صوفيانه» نوشته پیتر جی. آون، «واپسين گام ايمان: نقدها و تاملاتی درباره الهيات ناظر به مرگ خدا» نوشته مشترک جان‌دی كپيوتو و جيانی واتيمو و «زانو می‌زنم و دعا می‌كنم: فرهنگ توصيفی نيايش‌ها و آيين‌های مذهبی» نوشته آكاشا لانزديل.