به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در نیشابور، فاطمه مهاجرانی، یکشنبه شب در آیین بزرگداشت حکیم عمر خیام در آرامگاه وی، با ابراز خرسندی از حضور در دیار فرهیختگان، بر نقش بنیادین نگاه فلسفی خیام در تربیت انسان اخلاق‌مدار تأکید کرد.
مهاجرانی با بیان اینکه خیام تنها یک عالم نبود، بلکه حکیمی بود که نه‌فقط علم را آموخت، بلکه خرد را زیست، اظهار داشت: خیام با پرسش آغاز کرد، با شکوفایی ذهن ادامه داد و با اندیشه، هستی را معنا کرد. اگر امروز به او لقب حکیم می‌دهیم، به این دلیل است که فلسفه زندگی را به انسان می‌آموزد؛ او با سپیده‌دم، با کوزه و با هستی به گفت‌وگو می‌نشست.
سخنگوی دولت در ادامه با اشاره به لایه‌های عمیق اندیشه خیام، تصریح کرد: وقتی می‌گوید: «هر جا که قدم نهی تو بر روی زمین / آن مردمک چشم نگاری بوده است» ، در واقع انسان را به فروتنی، پرهیز از قدرت‌طلبی و التزام به اخلاق فرا می‌خواند. این فلسفه اوست که دل‌ها را شیفته خود کرده، نه صرفاً دانش نجوم یا ریاضیات که در آن نیز سرآمد بود.
وی با تأکید بر جایگاه جهانی خیام افزود: خیام یکی از مفاخر بزرگ بشری است که نامش نه‌فقط در تاریخ، بلکه بر ماهواره‌ها و در ساختارهای علمی و مهندسی نیز حک شده است. امروز بازتاب اندیشه او را در آثار ادبی، فلسفی و حتی سبک زندگی انسان معاصر می‌توان مشاهده کرد.
مهاجرانی ادامه داد: خیام نگاهی را پایه‌گذاری کرد که اخلاق را به متن زندگی بازگرداند. در رباعیات او، اندیشه‌ای جاری است که انسان را از دل‌بستگی به جهان ناپایدار بازمی‌دارد و به جستجوی معنا دعوت می‌کند. خوشا به حال مردم نیشابور که خیام‌وار می‌اندیشند و می‌زیند.
وی همچنین با اشاره به مقاله‌ای از شفیعی کدکنی یادآور شد: در این مقاله، نیشابور به‌عنوان یکی از خاستگاه‌های اصلی فرهیختگی و زایش اندیشه در تاریخ ایران معرفی شده است؛ ظرفیتی که امروز نیز باید در مسیر توسعه علمی و فرهنگی کشور به کار گرفته شود.
مفاخر ملی چون خیام، سرمایه‌های ماندگار فرهنگ ایران هستند
سخنگوی دولت گفت: مفاخر ملی چون خیام، سرمایه‌های ماندگار فرهنگ ایران هستند.
مهاجرانی بر ضرورت توجه بیشتر به مفاخر ملی و فرهنگی کشور تأکید کرد و گفت: یکی از ارزشمندترین دارایی‌های ما، مفاخری هستند که در این سرزمین آرمیده‌اند. شهر نیشابور، گنجینه‌ای از این بزرگان است؛ از جمله خیام که به تعبیری، از خاک برخاسته و در دل فرهنگ و تمدن ما زنده است.
وی با اشاره به اهمیت بزرگداشت ایام ملی مرتبط با چهره‌های فرهنگی و ادبی کشور اظهار کرد: با پیگیری‌های استاندار خراسان رضوی که فردی فرهنگی و دغدغه‌مند در حوزه ادب و تمدن است، امیدواریم روزهای ملی عطار، خیام و فردوسی در سال‌های پیش رو با شکوه و جدیت بیشتری برگزار شوند.
مهاجرانی حضور خود در این مراسم را به نمایندگی از دولت عنوان کرد و افزود: حضور من در این آیین وظیفه‌ای بود به عنوان نماینده دولت. از این رو، در کنار مردم فرهیخته نیشابور و به احترام مقام حکیم خیام در این رویداد شرکت کردم.
وی در پاسخ به پرسشی درباره بودجه مراسم و نگهداری آرامگاه خیام، توضیح داد: در این زمینه با هماهنگی استاندار، تخصیص‌هایی انجام شده است. همچنین، موضوع درآمدهای مربوط به آرامگاه‌ها و نحوه واریز آن به خزانه، در دست بررسی وزارتخانه‌های مربوطه قرار دارد و پس از نهایی شدن، نتیجه به صورت رسمی اطلاع‌رسانی خواهد شد.
سخنگوی دولت با ابراز خرسندی از استقبال گسترده مردم، به‌ویژه نسل نوجوان از مراسم امسال گفت: دیدن حضور کودکان دبستانی، نوجوانان دبیرستانی و جوانانی که با عشق و علاقه در این آیین شرکت کرده‌اند و رباعیات خیام را می‌خوانند، بسیار دلگرم‌کننده است. این حضور پرشور نشان‌دهنده پیوند نسل جدید با میراث فرهنگی و تمدنی کشورشان است.
وی تأکید کرد: امیدوارم ما نیز بتوانیم نقش خود را در برگزاری شایسته این‌گونه مناسبت‌ها ایفا کنیم؛ چرا که بزرگداشت مفاخر، بزرگداشت ریشه‌ها و هویت ملی ماست.
سرمایه علمی و فرهنگی، ماندگار و قابل بازتولید است
حجت‌الاسلام سید قاسم یعقوبی، امام جمعه نیشابور نیز در این مراسم با اشاره به اهمیت ماندگاری سرمایه‌های علمی و فرهنگی، اظهار کرد: این نوع سرمایه‌ها با تکرار و بهره‌برداری مستمر، پویاتر و تأثیرگذارتر می‌شوند.
وی با تأکید بر ارج‌گذاری ملت ایران به بزرگان فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی افزود: مردم ما در برابر فرهنگ و تاریخ گران‌قدر کشور، همواره قدردانی داشته‌اند.
امام جمعه نیشابور در ادامه با اشاره به جایگاه خیام گفت: خیام نه‌فقط یک چهره برجسته علمی، بلکه یک حکیم صاحب‌نظر در فلسفه زندگی است. بدون درک اندیشه و حکمت او، جوامع در معرض خطر پوچی و بی‌معنایی قرار خواهند گرفت.
وی با اشاره به ضرورت وحدت ملی تصریح کرد: شعارهای فرهنگی باید دارای مبنای عمیق و ماندگار باشند. حضور چهره‌هایی چون خیام در کنار هویت اسلامی ما، موجب تقویت همگرایی ملی و هویت فرهنگی می‌شود.
امام جمعه نیشابور همچنین خواستار تأمین بودجه مناسب برای برگزاری آیین‌های بزرگداشت شخصیت‌های ملی و جهانی شد و اظهار داشت: خیام نماد ترکیب فرهنگ ملی و جهانی است و باید برای گرامیداشت او، برنامه‌ریزی دقیق‌تری صورت گیرد.
وی با اشاره به ضرورت توسعه باغ خیام تأکید کرد: ظرفیت فعلی باغ خیام پاسخگوی جمعیت و مراجعه‌کنندگان امروز نیست. لازم است طرحی جامع برای توسعه این مجموعه فرهنگی تهیه شود تا به پایگاهی برای پرورش اندیشه و ارتقاء فرهنگ عمومی بدل شود.
امام جمعه نیشابور در پایان، بر ضرورت تشکیل انجمن مفاخر فرهنگی شرق کشور در نیشابور تأکید کرد و افزود: با توجه به جایگاه نیشابور در میزبانی از مفاخر تاریخی، چنین انجمنی می‌تواند نقش مؤثری در الگوسازی فرهنگی برای نسل جوان ایفا کند.
آغاز به کار دفتر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در نیشابور
در ادامه این مراسم، محمود شالویی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور، از آغاز به کار رسمی دفتر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در نیشابور خبر داد.
شالویی تصریح کرد: در حال حاضر تنها دو شهرستان نیشابور و کاشان دارای دفتر رسمی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی هستند.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی طی سخنانی در این آیین اظهار کرد: از امروز، بیست و هشتم اردیبهشت‌ماه، همزمان با روز بزرگداشت حکیم عمر خیام نیشابوری، دفتر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در نیشابور به طور رسمی آغاز به کار خواهد کرد و احکام اعضای حقوقی آن نیز صادر شده است.
وی افزود: نیشابور از جمله شهرهایی است که به دلیل جایگاه ویژه فرهنگی، علمی و تاریخی خود، صاحب دفتر رسمی انجمن می‌شود. همچنین دفتر انجمن در شهر کاشان نیز به زودی فعالیت خود را آغاز می‌کند.
مشاور وزیر فرهنگ با قدردانی از حضور باشکوه مردم، مسئولان و جوانان در این مراسم، از خیام به عنوان حکیمی جامع‌الاطراف یاد کرد و گفت: باید او را فراتر از شعر و شاعری و در قالب چهره‌ای حکمی، فلسفی و علمی در نظر گرفت.
شالویی در تحلیل جایگاه خیام گفت: خیام نه‌تنها شاعر است بلکه حکیم، ریاضی‌دان، منجم و فیلسوفی است که با ژرف‌اندیشی در مسائل هستی‌شناسانه، معرفتی و عقلانی، میراثی ماندگار از خود به‌جا گذاشته است. او همچون ابن‌سینا و دیگر حکمای بزرگ، با نگاه عقل‌گرایانه به جهان می‌نگرد و بسیاری از اشعار او تأملات عقلانی و حکمی‌اند، نه صرفاً بیانی عرفانی یا احساسی.
وی تأکید کرد: خیام را نمی‌توان در حلقه عرفانی عطار و مولانا تعریف کرد. بلکه او متعلق به جریان حکمت‌گرای ایرانی - اسلامی است که با زبان تمثیل، شعر و عقل، دغدغه‌های معرفتی خود را بیان می‌کند.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با قرائت نمونه‌هایی از اشعار خیام و مقایسه آن با اشعار حافظ و سعدی اضافه کرد: اگرچه خیام گاه در ظاهر به لذت‌های زودگذر اشاره می‌کند، اما این اشارات، نمایانگر لایه‌ای از تفکر عمیق حکمی و فلسفی است که باید از سطح عبور کرده و به عمق آن دست یافت.
شالویی افزود: هیچ‌کس تردید ندارد که خیام، یکی از مفاخر بزرگ جهان اسلام و چهره‌ای جهانی است که آثارش در اقصی نقاط جهان شناخته شده و مورد احترام است. ما باید او را به‌عنوان الگویی فاخر به نسل جوان معرفی کنیم و نگذاریم شخصیت او تنها به رباعیات و برداشت‌های سطحی تقلیل یابد.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی افزود: نیشابور باید به پایگاه اصلی ترویج مفاخر شرق ایران بدل شود و از این ظرفیت برای الگوسازی فرهنگی برای جوانان و نسل نو بهره ببریم.
شالویی در پایان با اشاره به برگزاری نشست‌های علمی درباره خیام در دانشگاه نیشابور، خواستار انتقال محتوای علمی و پژوهشی مرتبط با این حکیم به میان مردم شد و گفت: نظریاتی که امروز در دانشگاه‌ها و محافل علمی درباره خیام ارائه می‌شود، باید به جامعه منتقل شود تا مردم بتوانند چهره واقعی و عظیم این حکیم را بشناسند.
نظر شما