کاخی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: از میان تحلیل‌هایی که از آثار سهراب صورت گرفته و در قالب کتاب منتشر شده‌‌اند و من آن‌ها را مطالعه کرده‌ام، برخی را نپسندیده‌ام و نمی‌توانم نامی از آن‌ها ببرم. برخی دیگر نیز به‌نظر من با حب و بغض نوشته شده بودند که در رد یا تایید این آثار نیز سخنی ندارم.

وی در ادامه به ارایه توضیحاتی درباره شعر و نقاشی سهراب پرداخت و اظهار داشت: سهراب سپهری شاعری است که با توجه به تمامی هنرها و محاسن کاری‌اش در شعر و نقاشی، به جامعه هنر دوست ایرانی به خوبی معرفی شده است. شاید از این منظر او را بتوانیم فردی خوش‌شانس به حساب آوریم؛ چراکه برخی از شاعران توانمند ما هرگز معرفی نشده‌ و ناشناخته مانده‌اند.

حرکت در مرز شعر و نقاشی
کاخی درباره دلایل این امر افزود: دلیل این‌که سپهری توجه افراد بسیاری به ویژه نسل جوان را به خود جلب کرده این است که او هم در شعر و هم در نقاشی برجسته است. سپهری در نزد نقاشان به عنوان نقاشی بسیار مدرن، پیشرفته، با ذوق و جاافتاده شناخته شده است.

وی ادامه داد: سهراب در نقاشی‌هایش بیشتر شعر می‌گوید و در شعرهایش اغلب نقاشی می‌کشد. در آثار او می‌بینیم که مرزهای میان این دو هنر را به خوبی و با آگاهی درنوردیده و توانسته است با نگاهی نقاشانه به شعر توجه کند و با نگاهی شاعرانه به سوی نقاشی برود. این موضوع مخاطب را محسور و خیره می‌کند.

آشتی با سهراب آسان است
کاخی معتقد است سهراب در بیان شعر و نقاشی‌اش پیچیدگی ندارد و بسیار ساده و روان سخن می‌گوید و نقاشی می‌کشد.

این پژوهش‌گر درباره پیچیدگی در شعر توضیح داد: برخی از آثار شاعران کلاسیک یا معاصر پیچیدگی‌هایی دارند که باید توسط مخاطب کشف شوند. به عبارت دیگر گویی با مخاطب قهر هستند و مدتی زمان نیاز است تا آشتی میان شاعر و مخاطب برقرار شود. اما در شعر و نقاشی‌های سپهری با خواندن یا دیدن آن‌ها به سرعت ارتباط میان مخاطب و هنرمند شکل می‌گیرد.

بلاغت و فصاحت زبان
وی با تاکید بر این امر که زبان ساده در برقراری این آشتی و ارتباط موثر است گفت: منظور من از زبان ساده، بلاغت هنری سپهری است که سبب می‌شود مقصود او به عنوان شاعر یا نقاش به سرعت به مخاطب منتقل شود. این فصاحت و بلاغت هم در تصاویر و نقاشی‌های سهراب و هم در کلامش وجود دارد.

کاخی سهراب را در این راه و رسم یگانه می‌داند و معتقد است در این حوزه شاعر- نقاش دیگری نتوانسته‌اند مانند سپهری پیش روند. البته شاید شاعر یا نقاشان دیگری از سهراب برجسته‌تر باشند اما در هر دو حوزه، سپهری سرآمد است و شعر و نقاشی‌اش را بسیار به یکدیگر نزدیک کرده است.

کلام شاعرانه با نقاشی بر روی بوم
این استاد زبان و ادبیات فارسی به کتاب «گفت‌‌و‌گوی‌ شاعران‌» اشاره کرد و گفت: این کتاب در سال 1384 در 142 صفحه توسط نشر زمستان و با ترجمه و تنظیم من منتشر شد. کتاب گفت‌و‌گوهای گرداری‌ ل‍عل‌تیکو، ایران‌شناس آمریکایی را شامل می‌شود که در سال 1344 به ایران آمده بود و با مهدی اخوان‌ثالث‌، اح‍م‍د ش‍ام‍ل‍و، ف‍روغ‌ ف‍رخ‍زاد، سه‍راب‌ سپهری‌ و م‌. آزاد تهرانی‌ دیداری داشت.

وی ادامه داد: این ایران‌شناس می‌گوید در تمام این دیدارها و گفت‌وگوها سپهری سخن نمی‌گفت و تنها به صحبت‌‌های دیگران گوش می‌سپرد. وقتی از او درباره علت این امر پرسیدم سهراب در پاسخ گفت: «من نقاشم». این سخن سهراب بدین معناست که او با کلامش نیز نقاشی می‌کشد.

«حجم سبز»؛ اوج هنر شاعری سهراب
کاخی در پاسخ به این پرسش که کدامیک از دفترهای شعر سپهری جزو آثار برتر او به حساب می‌آیند توضیح داد: «حجم سبز» و «صدای پای آب» جزو آثار برجسته سهراب هستند و اوج توان شعری او را نشان می‌دهند. در این آثار سپهری، قیاس‌ها و معادلات شعری را بهم می‌زند تا به شیوه‌ای جدید دست یابد. اما در این حوزه اگر کمی تندروی کنیم از نرم عادی زبان و بیان خارج می‌شویم.

وی در ادامه تشریح کرد: در این صورت بیان شاعر کاست طبقاتی کلام را در هم می‌ریزد. کلمات نیز چون انسان‌ها کاست طبقاتی دارند. ضرورتی ندارد شاعر همواره در زبان عاطفی یا گفتمانی باقی بماند و می‌تواند تغیراتی را در این دو ایجاد کند. اما افراط در این زمینه نیز برای شاعر مشکل‌ساز می‌شود.

کاخی معتقد است اگر شاعر تنها در حوزه زبان گفتمان حرکت کند بیان او خشک و بی‌احساس است. بر این اساس می‌تواند تاحدودی از این زبان خارج شود و عاطفه را با آن بیامیزد. اما آن‌چه باعث مشکل می‌شود تندروی در این حوزه است. 

«ما هیچ، ما نگاه» و تندروی سهراب
این پژوهش‌گر با اشاره به دفتر شعر «ما هیچ، ما نگاه» اثر سپهری، اظهار داشت: سپهری در این دفتر دچار همان زیاده‌روی شده است و در بیان مکتب فکری خودش راه افراط را پیش می‌گیرد و کلامش مانند نقاشی به سوی سبک آبستره پیش می‌رود. این گونه بیان شعری تاریخ مصرف دارد.

وی در پایان یادآور شد: شاعران جوان باید چنین مسئله‌ای را مدنظر داشته باشند و به خود این اجازه را ندهند که تا هرکجا که خواستند از مرز گفتمان یا عاطفه خارج شوند. گاهی این افراد بی آن‌که ذوق، سلیقه و درک سهراب را دریابند تنها شیوه تندروی او در کتاب «ما هیچ ما نگاه» را پیش می‌گیرند.

سهراب سپهری متولد ۱۵ مهر ۱۳۰۷ در کاشان است. او در یکم اردیبهشت ۱۳۵۹ در بیمارستان پارس تهران به علت ابتلا به بیماری سرطان خون درگذشت.

«هشت کتاب» مجموعه اشعار منتشر شده او توسط انتشارات طهوری به چاپ رسیده است.