صادقی: خوزستان امپراتور ایلام و دارای زبان منفرد خوزی بود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خوزستان، «علی اشراف صادقی» عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی شامگاه گذشته در دومین روز از پانزدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی به میزبانی انجمن ترویج زیان و ادب فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز در نشستی مجازی با عنوان گویش‌های فارسی در خوزستان با بیان اینکه زبان ایلامی زبان منفرد و بومی منطقه خوزستان بوده است، تصریح کرد: علاوه بر زبان ایلامی زبان منفرد دیگری بوده که از آن سوی مرز کنونی ایران و عراق در بین‌النهرین که جزء ایران بود با عنوان زبان سومری رایج بود بدون اینکه این دو زبان با هم قرابت و ارتباط خاصی داشته باشند.

وی افزود: دوره‌ قبل از هخامنشی نوشته‌های زیادی از زبان سومری بر روی سنگ‌ها‌‌‌، کتیبه‌ها، لوح‌ها و آجرهایی نوشته شده که در خوزستان زیاد یافت می‌شود. در موزه‌ هفت تپه خوزستان چند هزار لوح گلی وجود دارد که از زیر زمین یا از سوی دشت‌ها پیدا کردند و بر روی این لوح‌ها به خط ایلامی نگاشته شده است.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: اگر از قلعه‌ فرانسوی‌ها در شوش از شهرهای خوزستان بازدید کنید می‌بینید که کف زمین این قلعه از دیوارها و آجرهایی ساخته شده که همه کتیبه دار هستند و تاکنون به فکر نجات این کتیبه‌ها نیفتاده‌اند. متاسفانه این بناها که شامل قصرها و بازمانده‌هایی از دوران ایلامی بود، توسط مهندس «گاردن» فرانسوی که باستان شناس نبود تخریب و به جای آن بناها قلعه‌ای ساختند که به زبان فرانسوی‌ها اکروپل می‌گویند و لایه‌های مختلف تاریخی که می‌توانستیم اطلاعات زیادی به دست بیاوریم از بین رفت.

این پژوهشگر زبان فارسی در سخنان دیگر خود درخصوص گویش‌های زبان در خوزستان اضافه کرد: در دوره‌ هخامنشیان یک زبان متعلق به خوزستان و فارس بود که پادشاهان هخامنشی و به ویژه «داریوش»، کتیبه خود را به سه زبان نوشتند. یکی از این زبان‌ها پارسی باستان متعلق به قومش بود و زبان دیگر زبان بابلی، زبان تمدن بین النهرین بود که خیلی از دبیران هخامنشی‌ها از آن منطقه آمده بودند و زبان سومی زبان ایلامی زبان ساکنان فارس بوده است. همچنین از خزینه تخته جمشید دو سری لوح به‌دست آوردند که به آمریکا برده شد و پس ازخوانده شدن دریافتند همه به زبان ایلامی بودند.

اشرافی گفت: در سال‌های اوایل دوره‌ رضا شاه پهلوی «هرس» باستان شناس آلمانی تعداد 30 هزار لوحه کشف کرد و به عنوان امانت به دانشگاه شیکاگو برد که خوانده شوند. در زمان نزدیک به دوره ما بعضی از این لوحه‌ها برگردانده شد و در حال حاضر در موزه‌ علمی ایران نگه‌داری می‌شوند.

وی ادامه داد: در این دوره هنوز زبان فارسی به خوزستان راه پیدا نکرده بود و ساکنان به زبان خوزی یا ایلامی صحبت می‌کردند. این زبان تا دوره‌ اسلامی هم وجود داشت. دانشمندان دوره بعد از اسلام چون ابن مقفع نیز به وجود این زبان در خوزستان اشاره کرده‌ و زبان خوزی که متفاوت بوده را یکی از پنج زبان دوره ساسانی برشمرده است.