سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): بازین چه شورش است که در خلق عالم است…؛ باز هم محرم و باز هم عزاداری از جنس حسینی که نه تمام می‌شود و نه کمرنگ می‌شود.
روایات و داستان‌ها و اشعار محرم دیگر در گوش و دلمان حک شده و با وجود اینکه سال‌هاست آنها را شنیده‌ایم، نه تکراری می‌شوند و نه فراموش شدنی هستند.
هنوز هم روضه‌ها اشک بر مظلومیت حسین (ع) را بر گونه‌ها جاری می‌کند و اشعارش مصیبت ۱۴۰۰ سال قبل را زمزمه روح و جانمان می‌کند.
اشعار و روایات آیینی که میراث و یادگار ما از گذشتگان است، به قدری در دل و جانمان رخنه کرده که هر سال با همان روایات به یاد شهدای کربلا عزاداری می‌کنیم.
در همدان آیین محرم از دسته‌های عزاداری گرفته تا سقاخوانی و تعزیه‌خوانی تنوع دارد اما اشعار و ابیات آن هنوز از دست‌نویس‌هایی است که از گذشتگان به یادگار مانده اما بوی تازگی می‌دهد.
یکی از مراسم عزاداری در همدان برگزاری مراسم سقاخوانی است که بسیاری از ارادتمندان به امام حسین (ع) در حالیکه با یک دست مشک آب و با دست دیگر کاسه‌ای در دست دارند، به یاد تشنه‌لبان کربلا، عزاداران را سیراب می‌کنند.
این سنت دیرینه به همت و عشق همدانی‌ها به امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل العباس (ع) در استان همدان پا بر جا و نشانه ارادت همدانی‌ها به سقای دشت کربلاست.
کتاب‌های دست‌نویس تعزیه به سمت چاپ و نشر هدایت شود
بر همین اساس یکی از شاعران آیینی همدان اظهار کرد: شعر آیینی در همدان و منطقه جغرافیایی کل همدان ریشه دارد و قدمای شعر و ادبیات این سرزمین منظومه‌های اثرگذار و اصیلی را خلق کرده‌اند اما همچنان مغفول مانده‌اند.
طراوتی عنوان کرد: ادبیات آئینی تنها شامل شعر نمی‌شود و به طور کلی نوشته‌های منظوم و منثور در حوزه عاشورا و غدیر و مناسبت‌های مختلف مذهبی و دینی را باید جزو ادبیات آیینی دانست و در همدان نیز آثاری فراوانی در این حوزه نگاشته شده است.
وی اضافه کرد: متاسفانه این آثار در یک موقعیت واحد در دسترس قرار نگرفته‌اند و در پستوی خانه‌ها پنهان شده‌اند.
این شاعر آیینی همدان بیان کرد: کتاب‌های دست‌نویس تعزیه در شهرها و روستاها از این جمله آثار هستند که باید به سمت چاپ و نشر رسمی هدایت شوند.
وی بیان کرد: مرثیه قاسم ابن الحسن، حضرت علی اکبر و علی اصغر و شرح حالات حضرت رقیه در خرابه شام مرثیه‌های متقدم و مورد توجه مردمان ماست و از این اشعار در مداحی‌ها استفاده می‌شود.
وقتی اشعار همراه محرم می‌شوند
همین ماندگاری اشعار و روایات محرم و تازگی آنها در هر سال، باعث شد با یک کارشناس مردم‌شناسی همدان هم صحبت کنیم تا از ادبیات و آئین محرم همدان برایمان بگوید.
فریبا نعمتی با بیان اینکه همدان شهری مذهبی است و هر محله‌ای برای خود هیاتی دارد، گفت: از معروف‌ترین آنها می‌توان به هیات جولان و امامزاده یحیی اشاره کرد که با عزاداری در خیابان به مرثیه‌سرایی می‌پردازند.
وی با بیان اینکه تعزیه‌خوانی و شبیه‌خوانی بیشتر در روستاها برگزار می‌شود و از اول ماه محرم هر روز را به یکی از شهدای کربلا اختصاص داده و روضه‌خوانی دارند، گفت: در شهر نیز هر مسجد و هر محله‌ای هیات خود را داشت، مراسم ماه محرم را انجام می‌دادند و به تاسوعا و عاشورا که می‌رسیدند، حتماً به یک مکان مقدس می‌رفتند تا مراسم خود را که حالت عزاداری دارد، تقدس ببخشند و در ادامه هیات‌ها به یکدیگر می‌پیوستند.
کارشناس مردم‌شناسی همدان گفت: در هر محله کل اجرای مراسم عزاداری با شعرخوانی همراه بود که به وصف حال حضرت علی‌اکبر (ع)، حضرت ابوالفضل (ع)، قاسم (ع) و رقیه (س) می‌پرداختند.
وی اضافه کرد: در گذشته خواندن از شهدا به رسم موروثی بود و هر کسی نمی‌توانست مداحی کند اما امروز اشعار به روز خوانده می‌شود هر چند در گذشته تغییری در اشعار آنها نبود.
نعمتی با بیان اینکه در همدان بیشتر عزاداری به شکل تعزیه‌خوانی است، گفت: اشعار تعزیه از گذشته تاکنون تغییری نداشته ولی در مواقعی آب و تاب زیادی به آن داده شده است.
وی در خصوص لحن و لهجه‌ای که با آن مرثیه‌سرایی می‌شود نیز گفت: بعضی اشعار لازم است که به عربی خوانده شود تا طبیعتاً نزدیک به واقعه عاشورا باشد اما بقیه موارد در هر منطقه‌ای به همان لهجه مثلاً ترکی، لری و…خوانده می‌شود تا تاثیرگذارتر باشد.
نعمتی یادآور شد: برخی از اشعار تعزیه چون حماسی است محکم خوانده می‌شود و در اشعاری که سوزناک است سعی می‌کنند که لحن را تغییر دهند مثلاً لحن اشعار یزیدیان به صورت فرومایه خوانده می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه هر کسی با زبان مادری خود بهتر اشعار را می‌فهمد پس با زبان مادری می‌خوانند، افزود: خوانش اشعار با زبان مادری تأثیرگذاری بیشتری دارد و با تمام وجود برای مخاطب قابل درک است.
نظر شما