به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، همایش راهبردمحور مسائل اجتماعی زندگی دانشگاهی با حضور صاحب‌نظران و اندیش‌ورزان به همت مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی و با سخنرانی غلامرضا ذاکرصالحی، تقی رستم‌وندی و محمد حسن شربتیان برگزار شد.
 
رستم‌وندی در ابتدای این نشست بیان کرد: مواجهه با آسیب‌های اجتماعی باید مواجهه‌ای نظام‌مند، علمی، شبکه‌ای و زنجیره‌ای باشد. بعضا دیده می‌شود در اجرا و عمل گرایش‌های غیرمنسجم و غیرعلمی و نگاه‌های سطحی بر مسائل اجتماعی حاکم می‌شود. متاسفانه مدیران نیز با شعارهای سیاسی قدرت را به دست گرفته‌اند و در زمانی محدود پاسخگو هستند. برای این دسته، تنها نگاه‌های کمی حاکم است.
 
وی افزود: این نکته مهم است، اینکه آیا ما نگاهی کیفیت‌محور به مسائل اجتماعی داریم یا مبتنی بر رویکرد قدرت‌محور و چیزهایی شبیه به درصدد تعریف هستیم. بعضا وقتی با مدیران اجرایی چه قوه مجریه و چه مجلس برخورد می‌کنیم متوجه این نگاه سطحی هستیم که مثلا در مورد معتادان می‌گویند باید آن‌ها را نابود کرد یا به جزیره‌ای دور فرستاد. در مورد کودکان کار هم می‌گویند باید جمع شوند و در مورد زنان خیابانی هم می‌گویند باید قلع و قمع شوند.
 
وی ادامه داد: اینگونه نگاه‌های سطحی جامعه را آزار می‌دهد. سابقه مواجهه با آسیب‌های اجتماعی معادل با شکل‌گیری دانش و جامعه‌شناسی نزدیک به 2 سده قدمت دارد. بیش از 200 سال است که در این حوزه نظریه‌پردازی شده است. در کل 4 نسل یا 4 موج نظریه‌پردازی درباره آسیب‌های اجتماعی وجود دارد.
 
رستم‌وندی با اشاره به اینکه بحث مواجهه با آسیب‌های اجتماعی بحثی عمیق و علمی و نظام‌مند است یادآور شد: ما جمعی از روانشناسان را داریم که در سطح خرد به آسیب نگاه می‌کنند. برخی آن را نارسایی تلقی می‌کنند. نظریه نیاز که مازلو مطرح کرده  اگر نیازهای سلامت‌محور تامین نشود به مرحله خودشکوفایی نمی‌رسد و حتی احتمال انحراف اجتماعی‌شان وجود دارد. باید توجه داشته باشیم که بزهکاران دنیا را جور دیگری می‌بینند و مثل مردم عادی نیستند.
 
وی گفت: نظریه‌ بعدی بحثی است که روانکاوان می‌گویند و به سوپر ایگو اشاره می‌کنند که در مقابل نهاد، فشارهای غریزی را مدیریت می‌کند و باعث می‌شود فرد به سمت آسیب‌های اجتماعی برود. سطح دیگر کسانی هستند که از موضع روانشناسی اجتماعی به آسیب‌ها می‌پردازند و از نظر موقعیت اجتماعی فرد را بررسی می‌کنند.
 
رستم‌وندی ادامه داد: برخی مواقع بزهی که مورد تشویق قرار می‌گیرد به انحراف اجتماعی ثابت و پایدار منجر می‌شود. خودآینه‌ای دیگر نظریه‌ای است که عنوان می‌کند که شخصیت ما آینه‌ای است که جامعه را بازتاب می‌دهد و هرچه به عنوان انحراف اجتماعی در جامعه هست در شخص تجلی پیدا می‌کند.
 
ذاکرصالحی نیز در بخش دیگری از این نشست گفت:  مهمترین آسیب‌های زندگی دانشگاهی در ایران در درجه اول فهم ناقص از دانشگاه و اهداف و کارکردهای آن است که باعث شده است که نداشتن پرسش بنیادین در دانشگاه برای ما به ارث بماند. موارد دیگر ضعف رابطه دانشگاه و جامعه و دیگری ضعف جامعه‌پذیری علمی در زندگی دانشجویی است. درباره مشکل اول باید تلاش کنیم یک بسط مفهومی در معنا و مفهوم دانشگاه و انطباق دانشگاه مدرن با جامعه ایران داشته باشیم، چون این فهم ناقص مشکلاتی را برای ما ایجاد کرده است. دو هزار و ۶۵۰ مؤسسه آموزش عالی در ایران تأسیس شده، اما گروهی که مجوز آنها را صادر کرده چه تعریفی از مفهوم دانشگاه داشته است؟

وی ادامه داد: امروزه انتظارات ناهمگونی از دانشگاه شکل گرفته و گاهی شاهد فوران انتظارات هستیم و معلوم نیست کار دانشگاه چیست؛ آیا بنگاه مدرک پراکنی است؟ آیا دانشگاه، جایی برای درک زیبایی شناختی است؟ آیا مرکز علم و کشف حقیقت است؟ آیا مرکز کارآفرینی و فناوری است؟ آیا مرکز تربیت نیروی انسانی متخصص است؟ آیا کار دانشگاه آینده‌پژوهی است؟ در واقع کار دانشگاه مشخص نیست. بنابراین نوعی سردرگمی را شاهدیم. مسئله دیگر این است که آیا دانشگاه خودمختاری دارد یا باید به دولت نزدیک شود؟ کار دانشگاه تولید علم است یا فناوری؟ ایجاد مصالحه بین این دوگانه‌ها کار سختی است، چون هنوز تعریف درستی از ایده دانشگاه نداریم، در حالی‌ که اگر به اجماعی نسبی از دانشگاه ایرانی برسیم، اجماع این دوگانه‌ها راحت‌تر خواهد شد.

وی با بیان اینکه اگر وجهه جهانی دانشگاه احیا نشود، وجهه محلی آن هم احیا نمی‌شود، چون اگر دانش جهانی تولید نکنیم، فناوری‌های موجود هم افت می‌کند بیان کرد: از چند روز گذشته هم خبر سقوط دو پله‌ای ایران در زمینه علمی شوک لازم را وارد کرد، اما شوک در زمینه فناوری مقداری دیرتر خود را نشان می‌دهد. از سوی دیگر جامعه‌پذیری علمی در نظام آموزشی ما کم است. حتی فضای علمی باید برانگیزاننده باشد و از جمله مراکز علمی باید دارای سقف بلند باشند، در حالی که در بسیاری از موارد، ساختمانی وجود داشته که بعداً تبدیل به دانشگاه شده است.

به گفته ذاکرصالحی، از سوی دیگر شاهد کاهش سرمایه اجتماعی تحصیل‌کردگان هستیم که این امر می‌تواند ناشی از این باشد که آموزش به وجود آورنده پاداش و جایگاه برای فرد در جامعه نیست. احتمال دیگر درباره دلیل کاهش سرمایه اجتماعی تحصیل‌کردگان می‌تواند ناشی از موارد دیگری غیر از دلایل آموزشی و از جمله دلایل اقتصادی باشد.
  
شربتیان به عنوان دیگر سخنران این نشست بیان کرد: سلامت اجتماعی به مثابه بعد اجتماعی در کنار دو بعد جسمانی و روانی سلامت مطرح است. این پدیده در جامعه سالم به مثابه برخوردار بودن از شرایط بهتر زیستن می‌تواند نقش عنصر کاتالیزور بخش را در توسعه پایدار جامعه ایجاد کند. با توجه به ضرورت سلامتی سلامت اجتماعی دانشجویان به عنوان یکی از پرنفوذترین گروه‌های اجتماعی می‌تواند سهم مؤثری در توسعه پایدار جامعه ایفا کند. امروزه این، به موضوعی حساس و مهم در ساختار جامعه تبدیل شده است.
 
وی ادامه داد: در اهدافی که باید دنبال کنیم پرسش‌هایی مطرح است. عوامل مؤثر جامعه‌شناختی که موجب ارتقای سلامت اجتماعی دانشجویان هستند، کدام‌اند؟ با توجه به عوامل اجتماعی تأثیرگذاری بر میزان بهره‌مندی از سلامت اجتماعی چه راهبردهایی در پیشبرد و ارتقای این پدیده اجتماعی به صورت کاربردی و عملیاتی باید ارائه شود؟
 
شربتیان با اشاره به چارچوب نظری تحقیقاتش بیان کرد: پژوهش حاضر بر اساس رویکرد کیفی‌محور از نوع اسنادی-تحلیل محتوای کیفی و مرور نظام‌مند از تحقیقات پیشین است. چارچوب نظری در این نوشتار نه به عنوان چارچوبی برای سامان دادن به پژوهش، بلکه به منظور تدوین مؤلفه‌های مستخرج و نیز ارائه راهبردها و راهکارهاست. 

وی عنوان کرد: طبق تحقیقات انجام یافته، دانشجویانی که سلامت اجتماعی بالاتری دارند با نشاط تر و رضایتمندانه‌تر زندگی می‌کنند و تلاش می‌کنند که این عنصر روحیه‌بخش را در ساختار زندگی روزمره حفظ نمایند. با توجه به ضرورت سلامتی در بین اعضای جامعه که سلامت اجتماعی دانشجویان به موضوعی حساس در ساختار جامعه دانشگاهی ما تبدیل شده است که می‌تواند مقوله‌ای مهم برای تحقق زندگی هدفمند جامعه جوان باشد.
 
وی اضافه کرد: دانشجویی را می‌توان دارای سلامت اجتماعی دانست که با قرار گرفتن در جمع‌های اجتماعی به دیگران آسیب نرساند. افراد از بودن با او احساس شادابی و طراوت کنند. این فرد با رفتار، گفتار و اعمالش حال دیگران را خوب می‌کند و انرژی مثبتی انتقال می‌دهد.
 
شربتیان به راهبردها اشاره کرد و گفت: لازم است تا با استمداد از صاحب‌نظران در حوزه سلامت اجتماعی، بازنگری‌های جدی در زمینه تسهیل مشارکت اجتماعی دانشجویان صورت گیرد تا از این رهگذر شاهد ارتقای ظرفیت‌های فردی در سبک زندگی دانشجویی باشیم. در تمام دانشگاه‌ها باید بستر سازی چترهای حمایتی پایدار در ابعاد مختلف زندگی دانشجویی صورت بگیرد.
 
وی با بیان اینکه مشارکت اجتماعی دانشجویان ضروری است، بیان کرد: این موضوع زمینه‌ساز و تسهیل کارآفرینی و سایر ابعاد زندگی را فراهم می‌کند بنابراین در رأس برنامه‌های اجتماعی و فرهنگی این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد. افزایش سرمایه اجتماعی برای همه مراکز آموزش عالی در راستای بستر سازی و سرعت بخشیدن به حوزه مختلف زندگی دانشجویی صورت بگیرد.