خانم «ذات عجم» از جمله کتابداران فعالی است که از زمان تعطیلی کتابخانه‌های عمومی خوزستان به‌دلیل شیوع ویروس کرونا، مشتاقانه و به‌جدّ کار در فضای مجازی را برای اعضا دنبال می‌کند. به همین بهانه با این کتابدار فعال در کتابخانه عمومی «فتح‌المبین» دزفول به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.
کتابخانه عمومی «فتح المبین» یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های عمومی دزفول است. از دیگر ویژگی‌های آن برایمان بگوئید.
این کتابخانه که به قدیمی‌ترین کتابخانه دزفول شهرت دارد از سال ۱۳۵۱ ساخته شده است. کتابخانه عمومی «فتح‌المببین» در حال حاضر حدود ۱۵۰۰ عضو فعال دارد که ۳۰۰ عضو آن را کودکان تشکیل می‌دهند. تعداد ۵۰ هزار نسخه کتاب در زمینه‌های مختلف اعم از روانشناسی، دین، پزشکی، هنر، ادبیات تاریخ و ... همچنین کتاب‌های درسی، مجلات و کتاب‌های مرجعی در این کتابخانه موجود است و بی‌اغراق در تمام استان و حتی کشور نمونه‌ی آن کم پیدا می‌شود. دانشجویان، پژوهشگران و استادان از شهرستان‌های مختلف برای امانت و استفاده از کتاب‌ها به این کتابخانه مراجعه می‌کنند. منابع ارسالی ازسوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نسبت به گذشته بسیار مناسب و خواندنی‌تر شده است و این نتیجه بهره‌مندی از نظرات کارشناسان و دستچین کردن منابع و درنهایت ارسال به‌سمت کتابخانه‌های عمومی است. نتیجه این بازنگری در اظهار رضایتمندی اعضا از کتاب‌ها و پیگیری مداوم جهت امانت تازه‌های کتاب مشهود است.
شنیده‌ایم که بچه‌ها در این کتابخانه شما را «خاله بهار» صدا می‌زنند. درباره نحوه ارتباط با کودکان و نوع فعالیت‌تان در این بخش توضیح دهید.
در کتابخانه فتح المبین به همراه ۳ کتابدار پرتلاش دیگر مشغول فعالیت هستیم. این کتابخانه بخش کودک بسیار فعالی دارد و علاوه بر کتابداری، در بخش کودکان به صورت مداوم کنار بچه‌ها هستم. چند سالی است اطلاع‌رسانی برنامه‌ها از طریق تشکیل گروه واتس اپ برای بچه‌ها و والدین انجام می‌شود. برنامه‌هایی چون: قصه‌گویی، جمع‌خوانی، شعر خوانی، خلاصه گویی، داستان نویسی، کلاس مشاعره، اجرای بازی‌های متناسب با فضای کتابخانه‌ای، پانتومیم، کاردستی با وسایل دورریختنی، روزنامه دیواری برای پرورش روحیه خلاقیت و کار دسته‌جمعی و اُریگامی برگزار می‌شود.
هدفم همیشه جذب بچه‌ها از هر طریقی به کتابخانه است. این قدم اول برای دوستی با کتاب و کتابخوان کردن کودکان بوده است. همچنین نشست کتابخوانی هر ماه به منظور معرفی کتاب‌های خوانده شده توسط بچه‌ها اجرا می‌شود که علاوه بر آشنا شدن کودکان با کتاب‌های متنوع، مشارکت گروهی و مهارت در جمع سخن گفتن آنان بالا می‌رود. مرجع‌خوانی، شاهنامه‌خوانی، برگزاری انواع مسابقات کتابخوانی و آموزش قرآن در بخش کودک به‌صورت کاربردی از جمله فعالیت‌های مستمر این کتابخانه به شمار می‌آید.
با این جمله موافقید که ما باید به سمت کتاب برویم نه کتاب به سوی ما بیاید؟
من معتقد به ترویج کتابخوانی هستم. وقتی افرادی دسترسی ندارند و نمی‌توانند به سمت کتابخانه و کتاب بیایند. ما باید حرکت کنیم و کتاب را به دست آنها برسانیم. در بعضی مواقع خیلی‌ها دوست دارند به سمت کتاب بیایند، اما شرایط برای این دسته فراهم نیست. پس رسالت ما ایجاب می‌کند که کتاب را به سوی آنها ببریم. طی این سال‌ها علاوه بر حضور در کتابخانه جهت گسترش کتابخوانی و بالا بردن فرهنگ مطالعه با همکاری اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان دزفول، در مراکز زیادی حضور یافته و از کتاب سخن‌ها گفته‌ام. حضور در بیمارستان‌ها و قصه‌گویی برای کودکان، مراجعه به مدارس، مهد کودک‌ها و مکان‌های مذهبی، روستاها و همکاری با موسسات خیریه، اجرای کتابخوانی برای کودکان کار و مراکز دیگری که در این مجال نمی‌گنجد همه از بردن کتاب حکایت دارد.
با توجه به تعطیلی چندماهه کتابخانه‌های عمومی، چگونه توانسته‌اید حلقه ارتباطی با اعضا را حفظ کنید تا حلقه‌های این زنجیره گسسته نشوند؟
در ایام تعطیلی کتابخانه‌ها و قرنطینه، به‌سبب اُنس اعضای کودک با کتابخانه و اظهار ناراحتی آنها از این دوری و عدم دسترسی به کتاب و برنامه‌ها، تصمیم گرفتم برنامه‌ها، خدمات فرهنگی و مطالعاتی را به فضای مجازی ببرم. وظیفه ما کتابداران خدمت‌رسانی به افراد جامعه و ارتقای سطح فرهنگ و دانش عمومی آنها است. برخلاف تصورِ بعضی‌ها که فکر می‌کنند کتابدار فقط وظیفه امانت کتاب را دارد، نقش یک کتابدار در جامعه بسیار گسترده‌تر است. به‌ویژه در حوزه کودک و نوجوان این نقش می‌تواند در ایجاد انگیزه و شوق به مطالعه در کودک تاثیر فراوانی ایجاد کند.
همه تلاش ما بر این است که کودک را با کتاب مانوس کنیم حتی در ایام تعطیلی کتابخانه، هرچند کتابخانه‌ها تعطیل شدند، اما کتابخوانی تعطیل‌بردار نیست. هیچ چیز نمی‌تواند جای کتاب را نه در حال و آینده بگیرد. با توجه به فناوری‌های روز و گرایش زیاد مردم به فضای مجازی، این فضا می‌تواند بستری برای رشد مطالعه و تشویق به کتابخوانی آماده کند.
با توجه به اینکه اعضای کودک دیگر امکان حضور در فضای مطلوب و دوست داشتنی کتابخانه و شرکت در برنامه‌های متنوع را نداشتند، کتابخانه را به خانه‌شان برده و ارتباط‌مان را از طریق غیرحضوری ادامه دادیم تا کودکان بتوانند روزهای سخت را با کمک کتاب و فضای آرامش‌بخش کتابخوانی سپری کنند. علاوه بر گروه واتس اپی که از قبل داشتیم، پیام رسان «بله» و صفحه اینستاگرامی را راه‌اندازی کرده و قصه‌گویی تصویری را برای بچه‌ها هر شب در این پیام رسان و صفحه اینستاگرام قرار می‌دهم. با یاری خداوند این طرح در اتصال خانواده‌ها و بچه‌ها با کتاب در این ایام موثر بوده و بازخوردهای زیبایی دریافت کردم. علاقه‌مندی بچه‌ها در این فضا به نقطه‌ای رسیده که اگر زمان بارگذاری قصه به تاخیر بیفتد، مادران پیام می‌دهند که کودک‌مان تا قصه را نشنود، نمی‌خوابد.
فعالیت همکاران پر تلاش اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی خوزستان و تشکیل کانال‌های فعال کتابخوانی برای کتابداران و کتابخوانان از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در این ایام علاوه بر اینکه فعالیت کتابداران و نهاد را کم نکرد بلکه با انگیزه مضاعف و موفق‌تر به نشر کتابخوانی و آشنایی و جذب مردم به کتاب در فضای مجازی ظاهر شدند.
.jpg)
سلیقه نسل کتابخوان امروزی نسبت به گذشته چه تغییراتی را به دنبال داشته است؟
نسل کتابخوان امروز ذائقه مطالعاتی متفاوتی با نسل دیروز دارد. باید برای تربیت نسل کتابخوان به دنبال راهكارها، روش‌های نو، خلاقانه و به روز مبتنی بر تكنولوژی، تولید محتوا در فضای مجازی و رفتار اصلاحی جهت ترویج كتابخوانی و فرهنگ مطالعه متناسب با نسل جدید باشیم. این ایام (کرونایی) بستری مناسب برای فعالیت بیشتر و هدفدار کتابداران در فضای مجازی فراهم کرد تا بتوانند با استفاده بهینه از تکنولوژی به‌روز ظرفیت و قابلیت‌های فرهنگی و کتابخوانی را بالا ببرند.
نظر شما