به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از ستاد خبری سی‌‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، عصر دیروز دوشنبه 14 بهمن آیین رونمایی از مجموعه آثار «قلم روشن» که مجموعه نمایشنامه‌هایی با موضوع زندگینامه شهدای دفاع مقدس است، در سالن مشاهیر تئاتر شهر برگزار شد.

در ابتدا محسن حسن‌زاده مدیر روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی و مجری این برنامه گفت: پاسداشت مقام شهدا حرکتی شایسته است و خوشحالم که این کار انجام شد. شاید این روزها هوای سردی را تجربه می‌کنیم اما حال و هوای جشنواره گرم است و حالمان را خوب می‌کند.

او ادامه داد: چهار جلد کتاب تحت عنوان «مجموعه آثار قلم روشن» منتشر شد. هشت نمایشنامه از زندگی هشت شهید روایت می‌کند. کتاب اول، شامل دو نمایشنامه به نام‌های «یا نبودن» به قلم کامران شهلایی و «همه برادران من» نوشته رضا گشتاسب است.

حسن زاده توضیح داد: کتاب دوم دربردارنده دو نمایشنامه «فصل یاقوت های سرخ» نوشته ندا ثابتی درباره شهید محمدحسین علم‌الهدی و نمایشنامه «هلی برن» نوشته محسن عظیمی بر اساس زندگی شهید علی هاشمی است. در کتاب سوم نمایشنامه‌های «از پشت شانه‌هایش» به قلم مهدی نصیری و «برونسی» به نگارش مرتضی شاه کرم دیده می‌شود و کتاب آخر، دو نمایشنامه به نام‌های «شال گردن» نوشته لادن شیرمرد و  «طبلی زیر پا می‌لرزید» بر اساس زندگی شهید علی چیت سازیان است.

سپس کامران شهلایی مدیر مجموعه «قلم روشن»، گفت: خیلی خوشحالم که امروز نمایشنامه‌ها به مرحله نهایی رسیدند. چهار کتاب را که مجموعه‌ای از هشت نمایشنامه هستند، رونمایی می‌کنیم. در ابتدا باید از شهرام کرمی تشکر کنم که ایده این کار را به من دادند. خوشحالم که این اتفاق بعد از چهل سال می‌افتد و تولید نمایشنامه‌ای مستقل در این راستا داریم و امیدوارم باز هم این روند ادامه پیدا کند و در قالب موضوع های مختلف کارمان را ادامه دهیم.

وی ادامه داد: از مجموعه انتشارات «پژوهش» و مهرداد رایانی مخصوص نیز ممنونم. نوشتن در حیطه زندگی شهدا کار بسیار سختی است. شهدای ما بخش مهمی از تاریخ معاصر ما هستند؛ شناختن آن‌ها برای شناختن تاریخ و پیش‌بردن مسیر لازم است. شناخت شهدا بسیار ارزشمند است و خوشحالم که این پروژه در فصل اول خود به سرانجام رسید.

در ادامه مراسم حجت‌الاسلام محمدمهدی بهداروند مشاور عالی مدیر کل هنرهای نمایشی به روی صحنه آمد و گفت: امسال سی‌وهشتمین جشنواره تئاتر فجر را در برهه‌ای آغاز می‌کنیم که حوادث تلخی کام ما را تلخ کرده است.

وی گفت: در این دوره ایده جدیدی به مجموعه تئاتر شهر اضافه شده است که طبق آن تصمیم گرفته شد از سرداران و صاحب‌نامان دوره دفاع مقدس در قالب یک نمایشنامه در جشنواره تئاتر فجر رونمایی شود و بنای ما این بود که درباره شهدایی صحبت کنیم که کمتر درباره آن‌ها سخن گفته شده است. 

بهداروند بیان کرد: در گام اول 20 شخصیت را انتخاب کردیم که اکنون به 10 نفر از آن‌ها پرداختیم و در گام دوم زندگی 10 نفر دیگر را در قالب نمایشنامه خواهیم داشت که سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی نیز یکی از آن‌هاست. مطمئنم که این کار در حافظه هنر تئاتر کشور ماندگار خواهد شد.

در ادامه برنامه مریم منصوری، نمایشنامه‌نویس یکی از این کتاب‌ها سخن خود را با شعری از بهرام اردبیلی شروع کرد و گفت: من در مجموعه «قلم روشن» افتخار داشتم درباره شهید علی چیت‌سازیان بنویسم. باید بگویم که فضای جنگ برای من نامانوس نبود چون زندگی من و همه اطرافیانم در آن دوره را در بر گرفته بود.

او ادامه داد: علیرضا نادری نمایش «پچ پچه‌های پشت خط نبرد» را درباره دفاع مقدس به اجرا برد و من از این نمایش الهام گرفتم. به یاد دارم که نادری می‌گفت نمی‌دانید چه کسانی به جنگ می‌رفتند کسی را می‌شناسم که از پاریس به جبهه رفت. این حرف من را ترغیب کرد که به سراغ نوشتن این نمایشنامه بروم. من در این نمایشنامه با شخصیت‌های حقیقی و حقوقی درام ساختم پس به سراغ پژوهش رفتم و کتاب‌های این حوزه را خواندم و به جمع آوری اسناد زندگی این شهید پرداختم.

وی خاطر نشان کرد: مهمترین ویژگی این نمایش در این بود که من نمی‌توانستم تخیل کنم و فقط باید واقعیات محض را نگارش می‌کردم و چاره‌ای جز تئاتر مستند نداشتم. ضمن این که جدا از زندگی این شهید از یک زاویه دیگر من با بحث جنگ هم روبه‌رو بودم اما در تئاتر به تصویر کشیدن این مفهوم سخت است چون تنها یک صحنه و یک نقطه دید ثابت داریم اما برتولت برشت و نحوه نگاه او به تئاتر و هنر درام و نمایشنامه‌نویسی بود که من را نجات داد.

منصوری در پایان گفت: علی چیت‌سازیان فرمانده اطلاعات عملیات بود و من برای نوشتن نمایشنامه‌ام به کتاب خاطرات همسرشان رجوع و ایده گرفتم. البته به مطالعه منابع دیگر نیز پرداختم.
 
سپس نوبت به محسن عظیمی، از دیگر نمایشنامه‌نویسان این اثر رسید.
عظیمی گفت: درباره نمایشنامه‌نویسی در خصوص زندگی افراد واقعی من پیشتر نیز تجربه‌هایی داشتم. نوشتن درخصوص افراد حقیقی یعنی همه کتاب‌ها، فیلم‌ها و اسناد زندگی آن فرد را بخوانیم و با او زندگی کنیم که این کار سختی است. من در راه نوشتن درباره زندگی شهدا به کتابی از سرلشکر حسین لشکری رسیدم که نوشتن درباره جنگ را برای من جذاب کرد.

او گفت: وقتی نمایشنامه «هلی برن» را نوشتم از اطرافیانم خواستم که آن را بخوانند. به نظر آن‌ها این نمایشنامه خوب بود و به من گفتند که کاش نمایش آن نیز به صحنه برود.

عظیمی بیان کرد: شهید علی هاشمی منابع کمی برای مطالعه داشت. بعد از یک ماه می‌خواستم بگویم که من این نمایشنامه را نمی‌نویسم اما در نهایت فیلم مستندی را درباره او دیدم که آن فیلم راه را به نوعی برای من باز کرد.

سپس ندا ثابتی نمایشنامه‌نویس گفت: برکت حضور شهدا برای من انگیزه شد که به این کار روی بیاورم. پروژه‌های تولیدی در حوزه ادبیات‌نمایشی کار بزرگی است که انجام می‌شود. من از سال ۹۴ در حوزه شهدا می‌نویسم. درباره محمدحسین علم الهدی که خواستم بنویسم از آثار شهید مرتضی آوینی کمک گرفتم. در ادامه شانسی داشتم که با استاد دانشگاهم که برادر این شهید بود آشنا شدم و مسیر برایم هموار شد.

او ادامه داد: متاسفانه در حوزه شهدا ما تخیل را با واقعیت به قدری ادغام می‌کنیم که به سمت تحلیل می‌رویم. خیلی از کتاب‌ها و فیلم‌ها هم درباره شهدا به هیچ وجه ربطی به وجوه زندگی او ندارد. کاش تعاملی شکل بگیرد تا کسانی که قلم می‌زنند و در این حوزه به پژوهش می‌پردازند بتوانند از فیلم‌هایی که در آرشیوها وجود دارند اما عموم مردم امکان تماشای آن را ندارند، بهره ببرند.

ثابتی بیان کرد: خیلی از انسان‌ها به هر طریقی ممکن است از دنیا بروند و خونی از آن‌ها ریخته نشده باشد اما به مقام شهادت رسیده‌اند.

در ادامه شهرام کرمی، مدیر کل هنرهای نمایشی گفت: در ابتدا باید از نویسندگانی که در فصل اول این مجموعه برای نگارش این نمایشنامه‌ها دست به قلم شدند، تشکر کنم. در ابتدای راه این پروژه، به این فکر کردم که چرا در عرصه درام‌نویسی جریان فعالی در کشور ما وجود ندارد. متاسفانه این رویه در فضای هنرهای نمایشی ما جاری است و جریان نمایشنامه‌نویسی به یک جریان فردی تبدیل شده است.

وی ادامه داد: این گونه درام‌نویسی هویتی به عنوان هنرمند جریان‌ساز ندارد و کمتر هنرمندی داریم که ارتزاق زندگی‌اش از راه درام نویسی باشد. به همین دلیل دنیایی که در آن درام خلق می‌شود دنیایی فردی است. به همین دلیل نسلی که در این حوزه وارد می‌شود یا خودش نمایشنامه‌اش را اجرا می‌برد یا به صورت فردی مشغول به نوشتن می‌شود که ممکن است بعد از مدتی در کارش وقفه‌ای ایجاد شود.

او بیان کرد: خیلی از افراد فقط درام‌نویس هستند مثل محسن عظیمی که جهان زندگی‌اش را با درام‌نویسی تعریف می‌کند. پس باید برای این آدم‌ها و این جریان فکری کرد. من به این فکر کردم که باید جریانی راه بیندازیم که به مجموعه «قلم روشن» رسیدیم تا این کتاب‌ها آغاز راه این مسیر شوند.

کرمی با اشاره به اینکه از شهدا می‌توان به عنوان الگو بهره برد بیان کرد: در ابتدای راه از نمایشنامه‌نویسان حرفه‌ای برای خلق نمایشنامه‌ها درباره این موضوع دعوت کردیم. بسیار سپاسگزارم که نویسندگان حرفه‌ای دعوت کامران شهلایی را لبیک گفتند و امیدوارم که خیلی زود از فصل دوم این مجموعه هم رونمایی کنیم.
 
او گفت: در مرحله آفرینشگری یک اثر از فردی که در تاریخ وجود دارد با چالش هایی مواجه هستیم مثل تخیل درام‌نویس که ممکن است ما را از فرد واقعی دور کند. اما مهم‌ترین وظیفه نمایش‌نامه‌نویس این است که ظرف زمانی محدود که اثر خلق می‌شود وجوهی از حقیقت را خلق کند که دیگر افراد به آن توجهی نداشته‌اند، در واقع برش هنری صورت بگیرد و متناسب با جهان، اثری خلق شود.
 
او در پایان از مهرداد رایانی مخصوص مدیر انتشارات پژوهش، کامران شهلایی مدیر پروژه و مشاور پروژه دکتر حجت‌الاسلام بهداروند تشکر کرد و از کتاب‌ها رونمایی شد و حضار عکسی به یادگار گرفتند.

در این مراسم شهرام کرمی مدیر کل هنرهای نمایشی، حمید قبادی مشاور اجرایی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدمهدی بهداروند مشاور عالی مدیرکل هنرهای نمایشی، نادر برهانی مرند دبیر جشنواره تئاتر فجر، سعید اسدی مدیر مجموعه تئاتر شهر، کوروش زارعی مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری، محمود فرهنگ مدیر کانون تئاتر دینی، نصرالله قادری، محسن سلیمانی فارسانی مشاور امور نمایشی بنیاد فرهنگی روایت، محسن حسن زاده مدیر روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی، میلاد نیک آبادی و... حضور داشتند.