خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خوزستان - فریبا حیدرپور: شاید به جرئت بتوان گفت مشکلات اقتصادی که امروز گریبانگر حوزه‌های مختلف تولید در کشور شده، بیشترین ضربه را بر پیکره نحیف چرخه نشر وارد کرده است. در چنین تنگنایی، بازار تولید و فروش کتاب با افزایش قیمت کاعذ روز به روز ضعیف‌تر می‌شود. البته برای بقای حیات این صنعت، متولیان امر درصدد بوده و هستند تا با استفاده از راهکارهای مختلف، روش‌هایی را برای تداوم حیات صنعت نشر و متاب به‌کار گیرند. یکی از این حرکت‌ها اقدامات موسسه خانه کتاب در اجرای طرح‌های فصلی حمایت از کتابفروشی‌ها است که اکنون پس از سه سال اجرا، جای خود را در بین دوستداران کتاب و به‌ویژه کتابفروشی‌ها باز کرده است.

در گرمای این روزهای خوزستان، اجرای «تابستانه کتاب» جنب و جوش و حال و هوایی دیگر را در کتابفروشی‌های شرکت‌کننده در این طرح ایجاد کرده است. در این استان، شهرستان دزفول با 4 کتابفروشی پس از اهواز بیشترین تعداد کتابفروشی شرکت کننده در طرح را دارد. سراغ تعدادی از کتابفروشی‌های این شهرستان رفتیم تا از نظرات آنها درباره این طرح و کم و کیف اجرای آن، بیشتر مطلع شویم.

مدیر کتابفروشی معراج دزفول که تجربه چند دوره شرکت در طرح‌های فصلی را دارد، بر این باور است که امسال زمان مناسبی برای طرح تابستانه در نظرگرفته نشده بود؛ «چرا که چند روز نخست طرح، با آخر تیرماه توام شد و اگر در 10 روز اول مرداد، این طرح اجرا می‌شد، مخاطبان بیشتری می‌توانستند از مزایای آن برخوردار شوند.

اگر پارسال می‌شد با تخفیف تابستانه 6 کتاب خرید الان تنها می‌توان 2 کتاب خرید
«محسن حلاج» استقبال مردم از این دوره را نسبت به دوره‌های گذشته، کمتر عنوان کرد و افزود: با توجه به گران شدن کاعذ، قیمت کتاب‌ها افزایش یافته و کسی که در سال گذشته 6 کتاب با استفاده از تخفیف مصوب این طرح می‌خرید، در حال حاضر تنها می‌تواند 2 کتاب خریداری کند؛ وقتی قیمت کتاب کمتر بود مردم بیشتر خرید می‌کردند.
وی در عین حال یکی از نقاط قوت طرح تابستانه کتاب 98 را اختصاص اعتبار کامل به کتابفروشی‌ها بیان کرد و توضیح داد: در سال‌های گذشته از اعتبار کم شروع می‌کردند و در طول طرح اعتبار بیشتر به کتابفروشی تزریق می‌شد که همین عامل موجب می‌شد کتابفروش نتواند تبلیغات مناسب انجام دهد چون هفته اول اعتبار تمام می‌شد و هنوز طرح به پایان نرسیده بود، شرمنده خریداران می‌شدیم؛ اما با تدابیر اتخاذ شده از سوی موسسه خانه کتاب در طرح تابستانه امسال این موانع برطرف شد.

برخی برای استفاده از تخفیف بیشتر، خواستار ثبت 2 شماره ملی در سامانه بودند!
مدیر کتابفروشی رشد دزفول اما زمان دوره تابستانه را مناسب دانست و گفت: به نظر من بهترین زمان به تابستانه کتاب 98 داده شد و دوره 10 روزه برای این طرح خیلی خوب بود چرا که در دوره‌های قبل از سال 97، این طرح به مدت یک ماه اجرا می‌شد.

حمید پوررکنی در عین حال پاسخگویی خانه کتاب را در مقایسه با دوره‌های پیشین کمی ضعیف‌تر دانست و افزود: سال گذشته از طریق تشکیل کارگروهی، اطلاع رسانی انجام می‌شد اما امسال از سوی خانه کتاب چند خط تلفن اعلام شده بود و ارتباط برقرار کردن را با مشکل مواجه کرده بود.

وی با اشاره به یکی از موانعی که توسط خریداران در بعضی کتابفروشی‌ها بر سر راه اجرای این طرح ایجاد می‌شد، عنوان کرد: برخی مخاطبان درخواست‌های نادرستی از کتابفروشی‌ها دارند؛ به طور مثال یک کتاب را خریداری می‌کنند اما با ارائه 2 کد ملی می‌خواهند 2 بار کتاب در سامانه ثبت شود تا مثلاً به جای 17 هزار تومان بتوانند از تخفیف 36 هزار تومانی برخوردار شوند.
انتقاد برخی مشتریان «تابستانه کتاب» از قرار گرفتن «قرآن» در فهرست کتاب‌های ترجمه
اما سخنان مدیر کتابفروشی کتاب تبیان دزفول متفاوت‌تر از دو کتابفروش قبلی است؛ مهدی ارجمندی با استناد به اعتقادات مذهبی قوی در این شهرستان گفت: با توجه به تخفیف متفاوت کتاب‌های ترجمه با 15 درصد و کتاب‌های تالیفی با 25 درصد و قرار گرفتن کتاب‌های مذهبی چون قرآن و مفاتیح در رده کتاب‌های ترجمه‌ای، سیل اعتراض‌ها به سمت ما شکل گرفت چرا که انتظار مردم این بود که کتاب مقدس آسمانی در بخش 25 درصد تخفیف قرار گیرد.

وی اضافه کرد: اگر زمان اجرای طرح از 10 روز به دو هفته تغییر پیدا کند و اعتبارمان بیشتر شود، جوابگوی مخاطبان بیشتری خواهیم بود.

مدیر کتابفروشی وارثین دزفول اما بر این باور است که طرح‌های فصلی جنب و جوش را در کتابفروشی‌ها ایجاد کرده و در این آشفته بازار گرانی کاغذ به کتابفروشی‌ها رونق می‌بخشد؛ «این طرح‌ها طی چند سال اجرا برای کتابفروش و مردم جا افتاده‌اند و به نظم و نسق مشخصی رسیده‌اند».

زمان اجرای طرح مناسب بود اما سقف خرید، نه!
مهدی سخاوت‌نیا، مدیر این کتابفروشی که در دوره‌های گذشته طرح‌های فصلی مشارکت داشته است، زمان اجرای طرح را مطلوب دانست و گفت: با وجود اینکه متولیان محدودیت بودجه‌ای دارند، اما با توجه به قیمت بالای کتاب، انتظار ما این بود که سقف خرید هر فرد بیشتر می‌شد.

وی در جواب این سوال که وضعیت اطلاع‌رسانی و تبلیغات برای طرح تابستانه کتاب چگونه بود؟، گفت: متاسفانه پوستر طرح به دست ما نرسید و با هزینه بالای کاغذ برای من کتابفروش مقدور نبود که بتوانم فایل پوستر را به صورت رنگی چاپ کنم. اگر روسای ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی با شهرداری‌های هر شهرستان توافق کرده و تبلیغات محیطی را انجام دهند، مشکلات کتابفروشان کمتر می‌شود. برای جذب بیشتر مخاطبان، سعی کردیم به کتابخانه‌ها 5 درصد تخفیف بدهیم تا تشویق شده و کتابخوانی را تقویت کنیم.

لزوم مشارکت سایر سازمان‌ها با خانه کتاب در اجرای طرح‌های فصلیِ حمایت از کتابفروشی‌ها
مدیر کتابفروشی وارثین، حضور ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان‌ها را در زمان اجرای این قبیل طرح‌ها مایه دلگرمی برای کتابفروشان دانست و ادامه داد: مسئولان ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی اگر بتوانند با سازمان‌ها و نهادها تفاهمنامه‌هایی معقد کنند که این طرح‌ها را یاری کند، قطع به یقین نتایج بهتری از این طرح‌ها حاصل می‌شود.

این کتابفروش دزفولی از دیگر راهکارها برای تقویت طرح‌های فصلی حمایت از کتابفروشی‌ها را دعوت از نویسندگان برجسته کشوری برای حضور در کتابفروشی‌ها همزمان با اجرای این طرح ذکر کرد.

مدیر کتابفروشی رشد شوشتر نیز با گلایه از اینکه اعتبار اختصاص یافته به کتابفروشی او پاسخگوی تقاضای مخاطبانش نبوده است، گفت: اعتبار ما در دو روز اول طرح، به نیمه رسید. قطعاً اگر این یارانه افزایش می‌یافت، خریداران بیشتری از امکانات طرح تابستانه کتاب در کتابفروشی ما بهره‌مند می‌شدند.

محمد پنبه‌کار در عین حال ضمن قدردانی از موسسه خانه کتاب برای تداوم این قبیل طرح‌های فصلی در جهت حمایت از کتابفروشی‌ها در سراسر کشور، افزود: با توجه به اینکه 70 درصد فروش مربوط به کتاب‌های ترجمه‌ای است، میزان 15 درصد تخفیف برای این کتاب‌ها کم بود و اگر این میزان دست کم به 20 درصد می‌رسید، تفاوت چندانی در فروش نسبت به کتاب‌های تالیفی نمی‌داشت.