در ابتدای برنامه، کریم الله قائمی سخنران نخست این نشست تخصصی درباره لوترای استرآبادی، گفت: لوترا عنوان گویش رمزی نواحی مختلف ایران است.
وی در ادامه درباره دو لوترای ویژه استرآباد، «لوترای شالی» و «لوترای وارو» توضیحاتی ارائه داد و افزود: قدمت این لوترای به پیش از اسلام می‌رسد و در قرن چهارم هجری در تاریخ از آن نام برده شده است و از قرن هشتم آثاری به این گویش موجود است.
قائمی لوتراهای مربوط به گستره استان گلستان را 9 گونه عنوان کرد و سپس مطالبی را درباره انواع لوتراها در نواحی مختلف ایران به سمع حاضران رساند.
سپس سه گویش‌ور، یحیی ضمیری، حسین ضمیری، حجت الله عمادی، به دو لوترای «شالی» و «وارو» استرآبادی دقایقی به این دو گویش رمزی استرآبادی با یکدیگر گفت‌وگو کردند.
در ادامه نشست «حسین شکی» زبان پژوه نیز درباره «اشتراکات گویش‌های استرآبادی و کتولی» به سخنرانی پرداخت و گفت: برخلاف نظر رایج، گویش استرآبادی و مازندرانی هم‌ریشه نیست.
وی با استناد به کتاب «احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم» نوشته «محمد بن احمد شمس‌الدین المقدسی» در قرن چهارم که می‌نویسد مردم استرآباد به دو زبان پارسی گرگانی و وارو استرآبادی سخن می‌گویند، گفت: مردم استرآباد در آن دوره به‌گونه‌ای از پارسی که نه تبری بوده و نه مازندرانی سخن می‌گفتند.
شکی افزود: 8 درصد اشتراک واژگانی گویش گرگانی و تبری در فرهنگ‌نامه چهل هزار مدخلی واژگان تبری، میزان قابل اعتنایی برای هم‌ریشه دانستن این دو گویش نیست درحالی‌که این اشتراک واژگانی در میان گویش کتولی و گرگانی نزدیک به چهل درصد است.
این زبان پژوه، ادامه داد: وجود مصوت مشترک و خاصی در تلفظ واژگان بین گویش‌وران کتولی و گرگانی که حتی یک نمونه از آن در فرهنگ‌نامه واژگان تبری دیده نمی‌شود، گواه دیگری بر هم‌ریشه بودن این دو گویش و انصراف از هم‌ریشه دانستن گویش‌های گرگانی و استرآبادی است.
در بخش دوم و پایانی این نشست که به بزرگداشت استاد کریم‌الله قائمی، زبان‌شناس، فرهنگ پژوه و شاعر فارسی و محلی سرا اختصاص داشت، یوسف مسگری، علی بایزیدی و علیرضا ابن قاسم در جنبه‌های متفاوت و متعدد فعالیت‌های فرهنگی استاد قائمی سخنرانی کردند و در پایان با لوح یادبود و هدیه از 60 سال تلاش فرهنگی این استاد کردکویی تقدیر شد.
یادآوری می‌شود کریم الله قائمی، فرزند صفرعلی، متولد ششم تیرماه 1318 خورشیدی در روستای بالا جاده از توابع کردکوی استان گلستان، معلم، شاعر، نویسنده، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ فولکلور و عضو هیئت مؤلفین واژه‌نامه بزرگ طبری و دانشنامه گلستان است که از آثار می‌توان به واژه‌نامه بزرگ طبری (جلد اول – به صورت گروهی) فرهنگ واژگان طبری (5 جلدی – به صورت کارگروهی که وی یکی از دو سرپرست پروژه بود) زبانزدها و ضرب‌المثل‌های مازندران (با برادرش جمشید قائمی و دیگران) زیلوی سادگی (مجموعه شعر گفتار) سورم سرا (جلد اول - نگاهی به بالا جاده کردکوی - با جمشید قائمی) گردان هی (مجموعه شعر گرگان و نیشابور - با احمد اخوان و کاظم مداح) مجموعه شعر نسیم (2 جلد - با محمدکاظم مداح، ناصر مهیمنی و اخوان مهدوی) گرگان پژوهی (4 جلد - با دیگران) و ... اشاره کرد.
نظرات