دکتر سروش امیری، مولف کتاب «تاثیر شخصیت دکتر محمدجواد ظریف بر توافق‌نامه برجام بین ایران و ۵+۱با بررسی محیط ادراکی-روان‌شناختی نخبگان سیاست خارجی در دیپلماسی» به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: در این اثر تلاش شده، برجام را با تکیه بر تاثیر شخصیت و رویکرد دکتر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه بررسی کنیم. از طرفی برخلاف سایر کتاب‌ها که برجام را بیشتر از جنبه سیاسی و بین‌المللی با توجه به شرایط داخلی و خارجی تحلیل کردند، این محور در کتاب ما در حاشیه قرار گرفته و تلاش شده است به این مساله بپردازیم که چگونه شخصیت ظریف می‌تواند بر روند مذاکره یا در یک پیمان‌نامه بین‌المللی موفق عمل کند؟ بنابراین جنبه‌های روانی و شخصیتی وزیر امور خارجه را در روند مذاکره و توافق برجام مورد بحث و بررسی قرار دادیم.
 
وی افزود: شاید برخی بگویند با بر سرکارآمدن دولت یازدهم شرایط به گونه‌ای پیش رفت که برجام شکل بگیرد اما در اینجا ذکر یک نکته ضروری است که شخصیت‌های حاضر در موافقت‌نامه، نوع منش و رویکرد آنها هم قابل توجه است، اینجاست که به تحلیل ویژگی‌های شخصیتی، تربیتی و مطالعاتی دکتر ظریف پرداختیم. در همین زمینه پست‌ها و مسئولیت‌هایی که وی در طول حضور در عرصه دیپلماسی و قبل از پذیرفتن سمت وزیر امور خارجه بر عهده داشته و مواضعی که اتخاذ کرده است و نوع گفتار و رفتاری که در طول نشست‌های بین‌المللی از خود نشان داد، تحلیل محتوا کردیم. در این تحلیل محتوا به این پرداختیم که ظریف چه سخنانی را در روند مذکرات عنوان کرد تا بتواند برخی از مسئولان و کارشناسان چه در سطح داخل و چه در سطح خارج از کشور را متقاعد کند که برجام را بپذیرند، مساله‌ای که قبول آن هم در سطح داخل و هم در بعد بین‌المللی پذیرفتنش دشوار بود.    
این پژوهشگر حوزه روابط بین‌الملل ادامه داد: کتاب رویکرد مثبتی به برجام دارد و به تاریخچه آن و سایر شخصیت‌هایی که قبلا در روند مذکرات حضور داشتند، پرداخته است؛ کارشناسان و سیاستمدارانی که بر بعضی مسائل پافشاری می‌کردند و اگرچه انسان‌های بسیار خوبی بودند اما در گفتار و کردارشان مسائلی را مطرح می‌کردند که دارای انعطاف بوده و یا نبوده است و این باعث موفقیت یا عدم موفقیت دوره‌های پیشین بوده است. به عبارتی نوع برخورد تیم‌های مذاکره‌کننده قبلی نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
 
امیری با اشاره به تاثیر حضور درازمدت ظریف در عرصه دیپلماسی و تاثیر آن در نحوه مذاکرات برجام اظهار کرد: در نگاه نخست باید گفت که محمدجواد ظریف در مسئولیتی قرار دارد که در همان رشته تحصیل کرده و اینجا بحث شناخت‌شناسی هم در بعد داخلی و هم خارجی مطرح است. برهمین مبنا باید گفت ظریف بازیگران را از لحاظ روحی و روانی می‌شناخت و کلماتی را که رد و بدل می‌کرده را در نگاه نخست حدس می‌زده که چه کلمات و جملاتی می‌تواند بازیگران مقابلش را در روند مذاکره تحت تاثیر قرار دهد.  
 
وی افزود: وزیر امور خارجه ایران اصل را بر این قرار داده بود که در مذاکره، مساله بُرد و باخت وجود ندارد، بنابراین مذاکرات باید به یک نتیجه برسد. ظریف با توجه به خطوط قرمزی که در سیستم سیاست خارجی ما وجود دارد، با ظرافت خاص و شناختی که از بازیگران مقابل خودش داشت، سخنانش را با واژه‌هایی مطرح می‌کرد که کمترین چالش و موضع منفی را در این رابطه داشته باشد.
 
این استاد دانشگاه ادامه داد: سابقه حضور طولانی‌مدت ظریف در حوزه دیپلماسی و آزمودن مسئولیت‌های متفاوت داخلی و بین‌المللی (فارغ از آموزش‌هایی که قبلا دیده بوده) در راستای تکامل آموزه‌های کلاسیک قبلی‌اش‌ قرار گرفت. این سابقه و تجربه باعث شد تا وی نوع برخورد و تعاملاتش را طی مذاکرات هسته‌ای بسیار آگاهانه و هدفمند انتخاب کند.
 
امیری درباره دلایل نگاه به برجام از منظر نگاه روانشناختی به تاثیر ظریف در برجام گفت: یکی از مسائلی که در میان جامعه و دانشجویان ما وجود دارد، مذاکره است و جای خالی مذاکره در کشور ما احساس می‌شود. بنابراین بر حسب این خلاء تلاش می‌شود که مسائل بیشتر جنبه شعاری، رفتار عملی یا فیزیکی داشته باشد تا اینکه منافع خودشان را از طریق مذاکره کسب کنند. از طرفی یکی از مباحث شاخه‌های بین‌الملل بحث مذاکره است؛ مذاکره‌ای هم در بُعد اقتصادی، بازاریابی و سیاست و هم در سطح بسیار پایین در خانواده کاربرد دارد.
 
وی افزود: بنابراین انگیزه ما در تالیف کتاب «تاثیر شخصیت دکتر محمدجواد ظریف بر توافق‌نامه برجام بین ایران و ۵+۱» این بود که جای مذاکره در جامعه و فرهنگ ما خالی است؛ مذاکره در فرهنگ ما هم در سطح خُرد یعنی در داخل کشور و بین احزاب مذاکره به صورت یک روند درنیامده که مسائل خودشان را به صورت گفت‌وگو حل و فصل کنند و چه در سطح کلان. موضوع دیگر که اهمیت داشت این بود که در جامعه ما خلط مبحث می‌شود که وظایف وزراء باید در راستای هم باشد، در حالی که برای مثال، وظیفه وزیر دفاع باید متفاوت از وزیر امور خارجه باشد و همچنین موضوع فرمانده سپاه باید متفاوت از دیگران باشد. بنابراین این تفاوت‌ها باید نشان داده شود.
 
این پژوهشگر ادامه داد: از طرفی حیطه عملیاتی وزارت‌ خارجه در گام نخست در رابطه با مذاکره است و وظیفه‌اش این است که با گفت‌وگو مسائل را حل و فصل کند یا به امتیازدهی برساند. بنابراین مذاکره در جامعه ما از خانواده با سطح فرهنگ فردی تا سطح کلان فقدانش احساس می‌شد و من و همکارانم تلاش کردیم که با تالیف یک اثر کمک کنیم تا مذاکره به عنوان یک فرهنگ دربیاید. ضمن اینکه باید دانست اگر تعامل داشته و شیوه‌های مذاکره را بلد باشیم، می‌توانیم دشوارترین مسائل را با مذاکره به دست بیاوریم و بدون پرداختن هزینه به نتایجی که می‌خواهیم برسیم.    

کتاب «تاثیر شخصیت دکتر محمدجواد ظریف بر توافق‌نامه برجام بین ایران و ۵+۱با بررسی محیط ادراکی- روان‌شناختی نخبگان سیاست خارجی در دیپلماسی» تالیف مشترک سروش امیری، محمدمهدی میرزایی و مریم داوری از سوی انتشارات علوم نوین منتشر شده است.