به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) آیین رونمایی کتاب «زندان موصل» نوشته جواد کامور بخشایش دوشنبه 19 بهمن 1394 با حضور محمدرضا سنگری، نویسنده و پژوهشگر، مرتضی سرهنگی، جواد کامور بخشایش و حجت‌الاسلام ابوترابی‌فرد، نایب رییس مجلس شورای اسلامی در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد. این کتاب به خاطرات علی اصغر رباط‌جزی از اسارت و مبارزات سیاسی پیش از انقلاب او می‌پردازد.
ادبیات اسارت، ژانر انسانی ادبیات جنگ
مرتضی سرهنگی، مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری، در سخنانی به ادبیات بازداشتگاهی پرداخت و گفت: این ادبیات که ادبیات اردوگاهی هم نامیده می‌شود، یکی از ژانر‌های شناخته شده ادبیات جنگ و انسانی‌ترین ژانر ادبی است؛ چرا که یک سرباز اسیر دیگر سرباز نیست بلکه انسان بی‌دفاعی است که نیاز به کمک دارد. آیا ایرانی‌های اسیر در اردوگاه‌های عراق هم شامل چنین تعریفی می‌شوند؟
سرهنگی با اشاره به دوران روزنامه‌نگاری خود که بر موضوع اسیران عراقی زندان‌های ایران کار می‌کرد، افزود: در این سال‌ها نزدیک به 6 میلیون نامه میان اسیران عراقی و خانواده‌هایشان ارسال شد. این نامه‌ها الان کجا هستند؟ هر چه از اسارت بخواهیم در این متون می‌توانیم بیابیم.
این نویسنده و پژوهشگر، بیشترین حجم کتاب‌های حوزه ادبیات جنگ در دنیا را مربوط به «خاطرات اسیران» دانست و درباره دلایل آن توضیح داد: همه مردم دوست دارند بدانند که یک انسان مانند خودشان چگونه در شرایط جنگ تاب آورده است.
وی به کمیسیون نگهداری اسرای عراقی در ارتش در دوران جنگ تحمیلی اشاره کرد و یادآور شد: اسیران عراقی از بهترین پوشاک، غذا و شیوه نگهداری در ایران برخوردار بودند. به گونه‌ای که من غذای دفتر روزنامه را نمی‌خوردم و با اسیران عراقی غذا می‌خوردم. باید روزی این قوانین کمیسیون نگهداری اسرای عراقی، منتشر شود.
به گفته سرهنگی، کتابی مانند زندان موصل در حوزه اسارت، ادبیات تجربی محسوب می‌شود که درهای اردوگاه‌ها را به روی ما می‌گشاید. کسی نمی‌تواند درباره اسارت داستان‌سرایی کند بی آن‌که این شرایط را تجربه کرده باشد. به زودی دفتر تازه‌ای با عنوان «دفتر ادبیات اسرای جنگی ایران و عراق» در حوزه هنری انقلاب اسلامی تشکیل می‌شود. مطلع هستیم که «قطر» به نمایندگی از صدام که دیگر وجود ندارد، به خاطرات فرماندهان نظامی صدام در قالب ادبی می‌پردازد و حتی حاضر است 10 هزار دلار به آن‌ها برای بیان خاطراتشان بدهد! من سه جلد از آثار منتشر شده آنان را خوانده‌ام. ما نیز باید در این رابطه هوشیار باشیم.
اسناد و تصاویر منحصر به فرد «زندان موصل»
محمدرضا سنگری با بیان این‌که ما با انقلاب راه خود را شناختیم، گفت: یکی از راه‌های پاسداشت این شناخت حفظ آن در قالب خاطره‌نگاری است. خاطره‌نگاری نشانه حقانیت ملت‌هاست و نشان می‌دهد که آن ملت، گذشته قابل دفاعی داشته است. برای ظهور حقیقت در زمین، باید مدام به قلبمان اهل ذکر باشد و یکی از اذکار هم خاطره‌نگاری و نوشتن کتاب‌هایی چون «زندان موصل» است.
این پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس با سپاسگزاری از راوی کتاب «زندان موصل» و همسرش برای بیان خاطراتشان، گفت: راوی کتاب، شاعر است و معتقدم که او می‌تواند خاطرات خودنوشت هم داشته باشد زیرا قلم خوبی دارد. اکنون اصل تلفیق در حوزه ادبیات انقلاب ما وجود دارد. وقتی کتابی با موضوع خاطرات جنگ نوشته می‌شود باید نقطه ثقل آن خاطراتی باشد که این کتاب در پی بیان آن است نه موضوعات دیگر. گاهی نویسندگان موضوع اصلی حوزه نگارشی خود را گم می‌کنند و اثر از قالب اصلی آن بیرون می‌آید. با وجود آن‌که نام این کتاب «زندان موصل» است اما حجم خاطرات بیرون از زندان از خاطرات اسارت بیشتر است.
وی با بیان این که دوگانگی در روایت‌های کتاب «زندان موصل» وجود ندارد، افزود: نگارنده در کنار گفت‌وگو با رباط‌جزی، مصاحبه‌هایی هم از همان اتفاق با همسر وی داشته است. این شیوه خوبی است و سایر نویسندگان هم می‌توانند از آن بهره بگیرند. من از ویراستار کتاب سپاسگزارم زیرا در تمامی کتاب، کمتر از 10 ایراد نگارشی دیده‌ام و این عالی است!
سنگری رعایت ساختارسازی در کتاب را دیگر نکته‌ای دانست که نویسندگان باید لحاظ کنند و ادامه داد: گاهی تقسیم‌بندی که نویسنده برای کتاب در نظر می‌گیرد، دست و پای او را می‌بندد و او ناچار می‌شود تحت هر شرایطی به آن وفادار بماند. یک ویژگی خوب کتاب «زندان موصل» تقسیم‌بندی صحیح است. همچنین، این اثر از ضمائم خوبی برخوردار است که می‌تواند مورد استفاده محققان قرار گیرد.
به گفته وی، کتاب «زندان موصل» از اسناد و تصاویر خوبی بهره برده که آن را از این لحاظ منحصر به فرد کرده است.
50 ساعت مصاحبه، 8 دروازه و 4 شهید
سپس، جواد کامور بخشایش، نویسنده خاطرات گفت: «زندان موصل» حاصل 50 ساعت مصاحبه با راوی و 25 جلسه مصاحبه با دوستان اوست. این کتاب را می‌توان در دو بخش زندگی راوی قبل از انقلاب و زندگی او بعد از انقلاب و در سال‌های دفاع مقدس تقسیم‌بندی کرد اما من 8 دروازه به جای 8 بخش برای آن در نظر گرفته‌ام. عبارت «دروازه» یادآور محل ورود یا گذر از بهشت است. البته، پس از این فصل‌بندی در فصلی جداگانه به نام «نوری تازه» به زندگی امروزی راوی پرداختم. کتاب زندان موصل دو رویه دارد. نخست، خاطرات راوی است و رویه دوم، کوشش‌ها و تحقیقاتی که درباره این خاطرات انجام شد و برای محققان علاقه‌مند به پژوهش درباره ایثار و شهادت مفید است.
وی با دعوت از رسانه‌ها برای شناساندن چهار شهید و مبارز دوران دفاع مقدس به نام‌های شهید احمد امجدی‌منش، شهید محمدضیاء بشرحق، شهید منصور زارتشت و شهید علی قوچی‌بیگ، گفت: نامه‌های راوی و همسرش را که بررسی می‌کردم، چیزی جز صبر و مقاومت ندیدم.
قلم متعهد کامور بخشایش
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد‌حسن ابوترابی فرد، نایب رییس مجلس شورای اسلامی آخرین سخنران برنامه بود. وی از قلم کامور بخشایش به عنوان قلم متعهد یاد کرد که لیاقت نوشتن درباره رباط‌جزی و همسرش و همچنین چهار شهید یاد شده را داشته است. سپس گفت: باید از این نوع نویسندگان بیشتر تربیت کنیم تا در این امر بکوشند. معتقدم که ما و کشور‌های مسلمان منطقه هر چه داریم و نداریم، از دفاع مقدس است. اسارت مدرسه‌ای بود که حتی شکنجه‌گران عراقی هم از آن آموختند و بسیاری از آنان امروزه به عنوان مدافعان حرم به شهادت می‌رسند.
سه‌شنبه ۲۰ بهمن ۱۳۹۴ - ۰۸:۱۵
نظر شما