به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست «چرخش مطالعه و شبکه‌های اجتماعی مجازی؛ از خواندن تا آموختن» دوشنبه پنجم بهمن‌ماه با حضور محمدرضا جوادی‌یگانه، عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در سازمان جهاد دانشگاهی برگزار شد.
جوادی‌یگانه در این نشست با بیان اینکه بین خواندن و مصرف تمایز وجود دارد، گفت: مصرف کتاب به معنای خواندن آن نیست. یک مصرف کارکردی از کتاب به خواندن آن برای درس برمی‌گردد، بنابراین خواندن کارکردهای فراوانی دارد و کتاب خواندن متفاوت از خواندن کارکردی کتاب است.
وی ادامه داد: کتاب فرایند همدلی و همذات‌پنداری را در ما ایجاد می‌کند. کتاب یک بسته کامل از اطلاعات را در اختیار ما قرار می‌دهد و اطلاعات جسته و گریخته دادن به افراد به معنای کتاب خواندن نیست.
کتاب‌های ما در علوم اجتماعی کپسولی است
وی با اشاره به اینکه کتاب‌های ما در علوم اجتماعی کپسولی است، افزود: متاسفانه ما با این کتاب‌ها دریایی از اطلاعات با وسعت کم در اختیار مخاطب می‌گذاریم که اسمش علم نیست چون اساساً علم اینگونه شکل نمی‌گیرد. علم خواندن و حواشی آن است.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات درباره روند تدوین کتاب «سیر حکمت در اروپا» توضیحاتی داد و اظهار کرد: همان‌طور که می‌دانید کتاب «تاملات دکارت» اثر مهمی است که تاکنون دو بار ترجمه شده است. زمانی که محمدعلی فروغی می‌خواست این کتاب را ترجمه کند یک مقدمه 150 صفحه‌ای بر آن نگاشت اما متوجه شد که این برای فهماندن مطلب دکارت کافی نیست بنابراین از قبل و بعد فلسفه دکارت نیز مطالبی در کتابش آورد و اینگونه بود که کتاب «سیر حکمت در اروپا» تدوین شد. بنابراین به صورت کپسولی خواندن نمی‌توان علم را شکل داد.
قصه پر آب چشم سنجش میزان مطالعه در کشور
جوادی‌یگانه در بخش دیگری از سخنانش به قصه پر آب چشم سنجش میزان مطالعه در کشور اشاره کرد و گفت: متاسفانه سرنوشت سنجش میزان مطالعه در کشور به‌‌ویژه آمار سازی‌هایی که در دولت قبل شکل گرفت به شدت بد است. ما آمارهایی از میزان مطالعه از دو دقیقه تا 12 دقیقه داریم. در دولت قبل آمار میزان مطالعه به کمک اضافه کردن شاخص‌هایی مثل مطالعه زیرنویس فیلم به 76 دقیقه هم رسید.
به گفته این استاد جامعه‌شناسی، مرسوم است که آمار مطالعه را بر اساس روش تایم نیوز به دست می‌آورند. به هر حال بر اساس آخرین آماری که بر اساس سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی صورت گرفته در پایان سال 89، 53 درصد از مخاطبان گفته‌اند که مطالعه کتاب غیر درسی داشته‌اند. در سال گذشته نیز در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات تحقیقی انجام شده که سرانه مطالعه را 137 دقیقه در روز نشان می‌داد. حال اگر ما همان عدد 109 دقیقه را در هفته و یک سال در نظر بگیریم، می‌بینیم که یک فرد باید در سال بیش از 10 کتاب خوانده باشد در حالی که واقعیت این چنین نیست و این آمار با وضعیت نشر در ایران هماهنگ نیست چون اگر مردم اینگونه کتاب می‌خواندند وضعیت نشر ما نباید این گونه بود و باید پرسود می‌شد.
جوادی‌یگانه افزود: بنابراین یکی از مشکلات اصلی ما این است که آمار مطالعه‌مان با وضعیت نشر هماهنگی ندارد. داده‌های مطالعه در ایران وضعیت دهشتناک و نگران‌کننده‌ای دارد. اکنون بسیاری از جوایز کتاب تبدیل به دو سالانه می‌شوند چون کتاب خوب نداریم. بنابراین صنعت نشر در ایران با این آماری که منتشر می‌شود باید صنعت جدی باشد در حالی که این گونه نیست و به طور مثال نشر نی در چاپ چهارم کتابی 250 نسخه منتشر کرده است.
این استاد دانشگاه همچنین گفت: لازم به ذکر است که وقتی تجربه موضوعی داریم و آن را در کتابی می‌خوانیم برای ما جالب است اما وقتی چیزی را تجربه نکردیم و آن را در کتابی می‌خوانیم آن اثر ماندگار می‌شود.
منحط‌ترین رسانه‌ها را در کشور داریم
رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در بخش دیگری از سخنانش درباره تکنولوژی‌های نوین ارتباطی سخن گفت و افزود: ما در عصر اطلاعات هستیم و تکنولوژی‌ها کل دنیای ما را دگرگون کردند. رسانه‌های جدید فاصله زمان و مکان را به صفر رسانده‌اند و شما در هر لحظه به هر چیزی دسترسی دارید. در غرب ما سیر تدریجی را در این زمینه داریم یعنی در ابتدا روزنامه، مجله و ... می‌آید و بعدها رادیو، تلویزیون، ماهواره و اینترنت وارد صحنه می‌شود.
وی ادامه داد: ما در برخورد با پدیده‌هایی که از غرب می‌آید برخورد شعاری داریم اما منحط‌ترین آن را در کشورمان درست می‌کنیم به طور مثال پیش از انقلاب سرمایه‌داری را نقد کردیم اما منحط‌ترین شکل آن یعنی دلالی را در کشورمان داریم.
به گفته جوادی‌یگانه، در کشور نیز منحط‌ترین رسانه‌ها را داریم چون در جامعه رسانه‌ای که موثر باشد، نداریم. اکثر رسانه‌ها در ایران فقیر هستند و ما نمی‌توانیم از فواید رسانه‌ها استفاده کنیم. ما اکنون در داخل شبکه‌های اجتماعی ایران هشتگ‌گذاری می‌کنیم در حالی که چون توییتر و فیس بوک در ایران فیلتر است عملا هشتگ‌گذاری معنایی ندارد.
این استاد جامعه‌شناسی با بیان اینکه اکنون شبکه تلگرام در ایران حدود 24 میلیون کاربر دارد، گفت: امروز کانال‌های تلگرامی مانند «گیز میز» با 700 تا 800 هزار عضو و «بدندید» با یک میلیون عضو مخاطبان را با فضایی پر از همهمه مواجه کردند و همه حجمی از اطلاعات را دریافت می‌کنند در حالی که نمی‌دانند پشت این کانال‌ها چه کسانی هستند؛ به عبارت دیگر نیمی از جامعه ایران از چیزی استفاده می‌کنند که اطلاعاتی درباره آن ندارند. بنابراین تلگرام یک فضای عجیب و غریب به وجود آورده و در این فضا بارها خبرهای دروغ به اشتراک گذاشته می‌شود و معلوم نیست اساساً این همه اطلاعاتی که می‌خوانیم به چه دردی می‌خورد. ما امروز افتخار می‌کنیم که در جریان همه اخبار دنیا هستیم در حالی که این اخبار هیچ ربطی به ما ندارد. تلگرام شبانه روز ذهن 24 میلیون ایرانی را شخم می‌زند و آشوب درست می‌کند.
به جای صرف کردن عمر در شبکه‌های مجازی به مطالعه برگردیم
وی تاکید کرد: باید به جای چرخیدن و صرف کردن عمر در شبکه‌های مجازی به خواندن برگردیم. این همه اطلاعات هیچ فایده‌ای برای ما ندارد. راهکار هم این است که بخشی از طبقات فرهیخته‌تر کمتر از موبایل استفاده کنند.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات با بیان اینکه نسل جوان امروز برخورد فانتزی با رسانه‌ها دارند، افزود: این نسل متوجه نمی‌شود که جامعه بی‌رحم است و نمی‌شود در زندگی وقتی بازنده شد دوباره از نو شروع کرد. این رسانه‌ها مثل چاقوی در دست است که داشتنش خطرناک است.
جوادی‌یگانه گفت: متاسفانه امروز نمی‌شود از خواندن گفت چون مطالعه رویه فراموش شده‌ای است. باید دوباره به خواندن برگردیم و این رویه‌ها را درست کنیم. در گذشته شنیدن هم مثل خواندن بود و در قهوه‌‌خانه‌ها شاهنامه‌خوانی داشتیم. باید دوباره به زندگی گذشته برگردیم و از این فضای پر آشوب دوری کنیم آن وقت اگر وقتی برایمان ماند کتاب هم می‌توانیم بخوانیم.
سه‌شنبه ۶ بهمن ۱۳۹۴ - ۰۸:۰۰
نظر شما