به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از گاردین دختر این نویسنده برجسته کنیایی با انتشار خبر درگذشت او نوشت: «او زندگی پرباری داشت و در راه آرمان‌هایش به‌خوبی مبارزه کرد.»
وانجیکو وا نگوگی، دختر او، صبح روز چهارشنبه در صفحه‌ی فیسبوک خود با اندوه فراوان نوشت: «با قلبی آکنده از غم، درگذشت پدرمان، نگوگی وا تیونگو، را در صبح امروز چهارشنبه اعلام می‌کنیم. او زندگی سرشار از معنایی داشت و در راه عقایدش، شجاعانه پیکار کرد.»
او در آتلانتا درگذشت و دخترش اعلام کرد که جزئیات بیشتری در این خصوص به‌زودی منتشر خواهد شد.
موکوما وا نگوگی، پسر او، در شبکه‌ی اجتماعی ایکس نوشت: «من از جهات گوناگون، به عنوان فرزند، پژوهشگر و نویسنده، وامدار او هستم. دوستش دارم – نمی‌دانم فردای بدون او چگونه خواهد گذشت. فکر می‌کنم فعلاً همین برای گفتن کافی است.»
نگوگی در آثار خود، شامل مقالات، نمایشنامه‌ها و رمان‌هایی چون «گریه نکن، کودک» (۱۹۶۴)، «شیطان بر صلیب» (۱۹۸۰) و «جادوگر کلاغ» (۲۰۰۶)، به میراث پرآشوب استعمار پرداخت. او یکی از غول‌های مدرن آفریقا شناخته می‌شود، سال‌ها از بخت‌های اصلی دریافت جایزه‌ی نوبل ادبیات بود. پس از آنکه در سال ۲۰۱۰ این جایزه به ماریو بارگاس یوسا، نویسنده‌ی پرویی، تعلق گرفت، نگوگی اظهار داشت که ناراحتی‌اش از عکاسانی که بیرون منزلش تجمع کرده بودند، کمتر بوده است: «من کسی بودم که آن‌ها را دلداری می‌دادم!»
نگوگی در سال ۱۹۳۸، زمانی که کنیا تحت سلطه‌ی استعماری بریتانیا قرار داشت، به دنیا آمد. او یکی از ۲۸ فرزند پدری بود که چهار همسر داشت. نوجوانی او مصادف با قیام مائومائو بود، دورانی که در آن مقامات، ده‌ها یا حتی صدها هزار نفر را زندانی، مورد آزار و شکنجه قرار دادند. در جریان این درگیری، پدر نگوگی – که از قوم گی‌کویو، بزرگ‌ترین گروه قومی کنیا بود – از زمین‌های خود رانده شد و دو برادرش به قتل رسیدند.
همین مبارزه، بستری برای شکل‌گیری رمانی شد که نام او را بلندآوازه کرد: Weep Not, Child «گریه نکن، کودک». این رمان که در سال ۱۹۶۴، تنها یک سال پس از استقلال کنیا منتشر شد، داستان تحصیلات نجوروگه، نخستین فرد از خانواده‌اش که به مدرسه می‌رود، و چگونگی زیر و رو شدن زندگی‌اش در پی وقایع پیرامون او را روایت می‌کند.
پس از آن، مجموعه‌ای از رمان‌ها، داستان‌های کوتاه و نمایشنامه‌ها از او منتشر شد و نگوگی به عنوان مدرس ادبیات انگلیسی در دانشگاه نایروبی مشغول به تدریس شد. در آنجا او استدلال کرد که نام دپارتمان انگلیسی باید تغییر کند و تمرکز خود را به ادبیات سراسر جهان معطوف سازد. او در مقاله‌ای نوشت: «اگر نیاز به "مطالعه‌ی تداوم تاریخی یک فرهنگ واحد" وجود دارد، چرا این فرهنگ نمی‌تواند آفریقایی باشد؟ چرا ادبیات آفریقا نمی‌تواند در مرکز توجه قرار گیرد تا ما بتوانیم سایر فرهنگ‌ها را در نسبت با آن بررسی کنیم؟»
در سال ۱۹۷۷، او چهارمین رمان خود، Petals of Blood «گلبرگ‌های خون»، و نمایشنامه‌ای با عنوان The Trial of Dedan Kimathi «محاکمه‌ی ددان کیماتی» را منتشر کرد که به میراث پرآشوب قیام مائومائو می‌پرداخت. اما همکاری او در نوشتن نمایشنامه‌ای به زبان گی‌کویو با عنوان I Will Marry When I Want «وقتی بخواهم ازدواج می‌کنم»، سبب دستگیری و زندانی شدنش در زندان امنیتی ماکزیمم مامیت (Mamiti maximum security prison) شد.
او در سال ۲۰۰۶ به گاردین گفت: «در زندان، به شیوه‌ای نظام‌مندتر درباره‌ی زبان اندیشیدم. چرا وقتی به انگلیسی می‌نوشتم، پیش از این بازداشت نشدم؟» او از آن پس تصمیم گرفت به زبان گی‌کویو بنویسد، زیرا «تنها زبانی که می‌توانستم از آن استفاده کنم، زبان خودم بود.»
او در سال ۱۹۷۸ آزاد شد و در سال ۱۹۸۲، پس از اطلاع از نقشه‌ای برای ترور او پس از بازگشت از سفر به بریتانیا برای تبلیغ رمانش Caitani Mutharabaini «کایتانی موثارابینی»، که با عنوان Devil on the Cross «شیطان بر صلیب» ترجمه شده بود، تبعید شد. او بعدها از بریتانیا به ایالات متحده نقل مکان کرد و در آنجا به عنوان استاد ادبیات انگلیسی و تطبیقی در دانشگاه کالیفرنیا، ایروین، مشغول به کار شد و ریاست مرکز بین‌المللی نویسندگی و ترجمه‌ی آن دانشگاه را بر عهده گرفت.
با وجود رابطه‌ی پر فراز و نشیب نگوگی با سرزمین مادری‌اش، او به نوشتن به زبان گی‌کویو ادامه داد. حتی برای شخصیت اصلی خیالی رمان سال ۱۹۸۶ او، Matigari «ماتیگاری»، که در کنیا نیز توقیف شده بود، حکم دستگیری صادر شد. نگوگی در سال ۲۰۰۴، دو سال پس از درگذشت دانیل آراپ موی، برای نخستین بار به همراه همسرش نجیری به نایروبی بازگشت و در فرودگاه با استقبال پرشور مردم روبرو شد. اما در جریان این سفر، مردان مسلح به آپارتمان آن‌ها یورش بردند، به نجیری تجاوز کردند و هنگامی که نگوگی قصد مداخله داشت، او را نیز ضرب و شتم کردند. او دو سال بعد به گاردین گفت: «فکر نمی‌کنم قرار بود از آن مهلکه جان سالم به در ببریم.»
رمان Wizard of the Crow «جادوگر کلاغ» او که در سال ۲۰۰۶ توسط خود نویسنده به انگلیسی برگردانده شد، بار دیگر به موضوع فساد افسارگسیخته در حکومت‌های آفریقایی پرداخت و داستان آن در دیکتاتوری خیالی جمهوری آزاد آبوریریا به وقوع می‌پیوندد. او درباره‌ی این رمان گفته بود که «زیباترین جمله‌ی کل رمان» «ترجمه‌ای از زبان گی‌کویو به قلم خود نویسنده» است.
او به ترجمه‌ی آثار خود از زبان گی‌کویو ادامه داد و در سال ۲۰۲۱ برای رمان حماسی منظوم خود، The Perfect Nine «نه کامل»، نامزد جایزه‌ی بین‌المللی بوکر شد. او نخستین نامزد این جایزه بود که به یک زبان بومی آفریقایی می‌نوشت و همچنین نخستین نویسنده‌ای بود که برای ترجمه‌ی اثر خود نامزد دریافت این جایزه می‌شد.
نگوگی در سال ۱۹۹۵ به سرطان پروستات مبتلا شده بود و در سال ۲۰۱۹ تحت عمل جراحی بای‌پس سه‌گانه قلب قرار گرفت.
نگوگی نه فرزند داشت که چهار تن از آن‌ها نویسنده هستند: تی نگوگی، موکوما وا نگوگی، ندوسو وا نگوگی و وانجیکو وا نگوگی.
او در سال ۲۰۱۸ در مصاحبه با گاردین گفته بود: «مقاومت بهترین راه برای زنده ماندن است. این مقاومت می‌تواند حتی در کوچک‌ترین شکل خود، یعنی نه گفتن به بی‌عدالتی، تجلی یابد. اگر واقعاً به حقانیت خود ایمان دارید، به باورهایتان پایبند بمانید، و همین باورها به شما در بقا کمک خواهند کرد.»
مترجم: عظیم طهماسبی
نظر شما