به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) همایش بزرگداشت ابن هیثم، ریاضیدان و فیزیکدان بزرگ مسلمان و نویسنده کتاب «المناظر»  چهارشنبه 16 دی‌ماه، با حضور دکتر رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم، دکتر جواد صالحی، رئیس شاخه مهندسی برق و کامپیوتر فرهنگستان، دکتر یوسف ثبوتی، رئیس گروه علوم پایه فرهنگستان علوم، دکتر حسین معصومی همدانی، استاد تاریخ و فلسفه علم و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، هادی ندیمی، رئیس شاخه هنر و معماری فرهنگستان علوم و دکتر حبیب تجلی، عضو وابسته فرهنگستان علوم و استاد فیزیک در تالار کنفرانس فرهنگستان علوم برگزار شد.
 
داوری اردکانی با ابراز خوشحالی از برگزاری این همایش گفت: ما ابن ‌هیثم را کمتر می‌شناختیم و درباره وی کمتر حرف زده‌ایم. در زبان تاریخ علم و ادبی که در جوانی خواندم، ابن هیثم بصری را نفرین می‌گفتند. البته سال‌هایی از زندگی ابن ‌هیثم در مصر گذشته است. برای من به‌عنوان دانشجوی فلسفه مساله این بود که علم دوران اسلامی متعلق به این منطقه است و به هرحال علم مصر به هیچ عنوان با منطقه خراسان و آذربایجان قابل مقایسه نیست. ابوعلی فارسی، یکی از شاگردان ابن‌هیثم به ایران تعلق داشت هرچند تاریخ زندگی ابن ‌هیثم چندان برای ما روشن نیست.
 
وی افزود: ابن‌ هیثم پرورده این سوی عالم است و از اینجا به مصر رفته است. ابن هیثم یکی از نوادر و پایه‌گذار پژوهش علمی است. ما معمولا لفظ تحقیق و پژوهش را مترادف به‌کار می‌بریم و با مسامحه پژوهش را تحقیق می‌گوییم. دوره تحقیق گذشته و ما کمتر تحقیق انجام می‌دهیم و بیشتر پژوهش می‌کنیم. در پژوهش علم یا حل مسائل تاریخی، اجتماعی و به‌طور کلی کمکی برای زندگی است. پژوهش اکنون طرح ریاضی بر علم طبیعت است. مهندسان ما چقدر از علمی که از کتاب آموخته‌اند، در کارشان استفاده می‌کردند. ابن هیثم بعد از اینکه متوجه می‌شود، تنظیم آب رود نیل عملی نیست از سوی خلیفه فاطمی به دیوانی گمارده می‌شود. دوبار در طول عمرش برای فرار از این‌کار خود را به دیوانگی می‌زند که از نشانه‌های هوش وی است.
 
رئیس فرهنگستان علوم ادامه داد: ما به تاریخ علم کمتر توجه کرده‌ایم. فرهنگستان از سال‌های پیش سعی در برقرار رابطه با تاریخ داشته است. ظاهرا‌ مشکل اینجاست که بدانیم ما چه احتیاجی به تاریخ داریم و اگر تاریخ ندانیم چه می‌شود؟ ما تا دوره جدید یعنی تا قرن 18 میلادی تاریخ علم نداشتیم و فقط مورخان علم بودند. تاریخ فلسفه، تاریخ فکر و علم نداشتیم. کتاب‌هایی که تا پیش از این دوران نوشته شده‌اند، تاریخ‌الحکما یا تاریخ‌الاطباء هستند؛ یعنی تاریخ اشخاص. تاریخ علم جدید تاریخ نقد است و به عبارت دیگر با نقد گذشته علم شروع می‌شود. وقتی به عالم تجدد وارد شدیم، نقد را نفهمیدیم یا بد فهمیدیم. به اعتقاد من شرق‌شناسان در این موضوع چندان بی‌تقصیر نبودند. نقد، توهین، ناسزاگویی و بدزبانی نیست و کم‌کم نیاز داریم تا از کتاب‌هایی مانند «المناظر» درس بگیریم. این کتاب‌ها نمی‌توانند جسم علم را بگویند، بلکه جان و روح علم را برای ما بازگو می‌کنند و حرکت و تعلق‌خاطر ایجاد می‌کنند.
 
داوری اردکانی اظهار کرد: نقد گذشته، تعلق‌خاطر را ایجاد و آن‌را افزون می‌کند. ابن هیثم دانشمند بزرگی است و معاصر دانشمندان بزرگی مانند ابن‌سینا و ابوریحان بوده و در بهترین دوران یا قرن تاریخ علم اسلامی زندگی می‌کرده است.