خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)ـ محمد آسیابانی: «بياييد فلسفه بورزيم» با عنوان فرعی «درآمدی بر تأمل انتقادی و گفت‌وگوی عقلانی» نوشته‌ ریچارد کریل به ترجمه‌ محمد کیوانفر از جمله جدیدترین کتاب‌های منتشرشده در انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب قم است. کریل استاد فلسفه و دین در کالج ایتالیا و رئیس پیشین انجمن فلسفه ایالت نیویورک است. با مترجم این کتاب گفت‌وگویی داشته‌ایم که می‌خوانید.

منظور از فلسفه‌ورزی در این کتاب چیست؟
تعريف ريچارد کريل از فلسفه در این کتاب به این شرح است: «جست‌وجويی شورمندانه به کمک عقل در پی امر واقع و خير». و اگر بخواهم بر اساس این تعریف پاسخ کوتاهی به این سوال بدهم، باید بیان کنم که «فلسفه ورزی يعنی اقدام به چنين جست‌وجوی عقلانی‌ برای کشف واقعيت و امور خير که شامل هم فلسفه نظری و هم فلسفه عملی می‌شود.»

اما در فصلی از کتاب، نويسنده به بيان انواع فعاليت‌های فيلسوفان می‌پردازد و فعاليت‌های آنان را هفت نوع می‌داند. اگر فلسفه‌ورزی را به معنای کاری که فيلسوفان می‌کنند بگيريم بايد بگوييم اگر کسی يکی از هفت کاری را که ايشان برشمرده است انجام بدهد فلسفه‌ورزی کرده است. آن هفت فعاليت این موارد است: روشنگری، تحليل، ترکيب‌سازی، توصيف، نظرورزی، توصيه و نقادی. 

منظور از عقل و گفت‌وگوی عقلانی را هم شرح دهید؟
منظور از عقل در اينجا همان عقل استدلالی و منطقی است. همان عقل مشترک ميان همه انسان‌ها که با آن يکديگر را می‌فهمند و با هم ارتباط برقرار می‌کنند. عقلی که وقتی با ادعايی مواجه می‌شود آن را مسلّم نمی‌گيرد بلکه بعد از اين که تلاش کرد فهم درستی از آن به دست بياورد از دلايل و چرايی درستی آن می‌پرسد و تا جواب درخوری نيابد قانع نمی‌شود. 

آیا موضوع «بیایید فلسفه بورزیم» با پروژه‌هایی که پیشتر با موضوع «فلسفه در خیابان» مطرح شده بود، هم‌خوانی دارد؟
اگر منظور از فلسفه در خيابان يعنی فلسفه‌ای که موضوعش را زندگی روزمره و خيابان تعيين می‌کند، چيزی که بيشتر باب طبع فلسفه قاره‌ای است، اين کتاب آن را دنبال نمی‌کند. اما اگر منظور اين باشد آيا فلسفه به کار زندگی روزمره می‌آيد يا نه، جواب مثبت است. از نظر نويسنده حداقل فايده‌ای که از فلسفه‌ورزی روشمند می‌توان انتظار داشت اين است که به ما کمک می‌کند منظور خود را درست به ديگران منتقل کنيم و همچنين منظور ديگران را بهتر درک کنيم که اين خود نخستین مرحله لازم برای انجام هر کاری است، چه از سنخ کار علمی باشد و چه از سنخ کار عملی. صرف نظر از اين که مباحث فلسفی معطوف به عمل از جمله در حوزه اخلاق و سياست به مقدار زيادی در زندگی امروزی و کنش‌های ما نقش دارند. 

مخاطب اصلی کتاب چه کسانی هستند؟‌
کتاب تقريبا در سطح عمومی نگاشته شده است و مخاطب آن همه کسانی هستند که به فلسفه و فلسفه‌ورزی علاقه دارند. زبان کتاب تا حد ممکن به دور از تعقيد و پيچيدگی مرسوم در کتاب‌های فلسفی است و نويسنده سعی کرده به نحوی ملموس و زنده، ما را با فلسفه و فلسفه‌ورزی آشنا کند. البته اين به معنای سطحی‌زدگی در مباحث نيست، بلکه او با درگير کردن مستقيم مخاطب با مباحث فلسفی او را به سفر دريايی پر رمز و رازی فرا می‌خواند که به نظرم به تجربه‌اش می‌ارزد. 

تاریخ فلسفه در این کتاب چه جایگاهی دارد؟
در بخش نخست کتاب، نويسنده از شيوه‌های پرداختن و ورود به فلسفه سخن می‌گويد و يکی از آن شيوه‌ها را ورود تاريخی به مباحث فلسفه می‌داند، اما در اين کتاب اين شيوه را کنار گذاشته است و شيوه «مساله‌محور» را انتخاب می‌کند؛ شيوه‌ای که در آن يک مساله فلسفی طرح و ديدگاه‌های مطرح‌شده درباره آن به بحث گذاشته شده و مورد نقد قرار می‌گيرد تا از اين راه علاوه بر اين که خواننده با اصل ديدگاه‌ها آشنا می‌شود به مزايا و معايب آن نيز پی می‌برد که اين خود ياد دادن مستقيم فلسفه‌ورزی به علاقه‌مندان فلسفه است. اين روند همان چيزی است که از نظر نويسنده به خواننده کمک می‌کند تا بتواند فلسفه‌ای از آن خود بنا کند و خود به ديدگاهی فلسفی درباره آن مساله خاص برسد. 

هم‌اکنون مشغول کار روی چه کتابی هستید؟
در حال حاضر مشغول بازبينی ترجمه کتابی از آدام مورتن در حوزه معرفت‌شناسی هستم و اميدوارم که در ماه‌های آینده اين کار به اتمام برسد و آماده انتشار شود. 

«بياييد فلسفه بورزيم: درآمدی بر تأمل انتقادی و گفت‌وگوی عقلانی» نوشته‌ ریچارد کریل با ترجمه‌ محمد کیوانفر را انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب با شمارگان هزار نسخه در 456 صفحه به بهای 17 هزار تومان منتشر کرده است. 

مباحث این کتاب را می‌توان به دو بخش عمده «فرافلسفه» و «فلسفه» تقسيم کرد. در بخش نخست مباحثی چون «فلسفه چيست؟»، «فيلسوف کيست و چه می‌کند؟»، «فلسفه چه شباهت‌ها و تفاوت‌هايی با ديگر حوزه‌های معرفت مثل دين، علم، تاريخ و رياضيات دارد؟» و «روش فلسفه چيست؟» مطرح شده است. 

همچنین در بخش دوم کتاب نیز به طور مستقيم به مباحث سه حوزه فلسفی معرفت‌شناسی، نظريه ارزش و مابعدالطبيعه پرداخته شده است. در حوزه معرفت‌شناسی موضوعاتی مانند «چيستی صدق»، «چيستی معرفت» و «استدلال منطقی»؛ در حوزه نظريه ارزش، عمدتا مباحث حوزه «اخلاق و نظريه‌های اخلاقی» و در نهایت در حوزه مابعدالطبيعه موضوعاتی مانند «جبر و اختيار»، «مساله ذهن/ بدن»، «خداباوری»،‌ «ماده‌باوری» و «ايده‌آليسم» مورد توجه قرار گرفته است.

جلسه نقد و بررسی کتاب «بیایید فلسفه بورزیم» سه‌شنبه 21 مرداد در مرکز فرهنگی شهرکتاب برگزار شد. خبرگزاری کتاب از این جلسه گزارش مبسوطی منتشر کرد که در این لینک قابل مشاهده است.
برای مطالعه فایل PDF صفحات نخستین این کتاب به این آدرس بروید.