سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - مرجانه حسین‌زاده: زندگی در سایه امام مهربانی‌ها، فرصتی گران‌قدر است که مشهدی‌ها از آن بهره‌مند هستند. همسایگی با خورشید، نه‌تنها مزیتی معنوی، بلکه مسئولیتی فرهنگی را بر دوش ما می‌گذارد، مسئولیتی که با شناخت بیشتر از این امام بزرگوار و گسترش معارف رضوی معنا می‌یابد. شناخت شخصیت، سیره، معارف، و فضائل امام رضا (ع)، نه‌تنها برای ارتقای ایمان و معرفت فردی اهمیت دارد، بلکه چراغ راهی برای جامعه در رسیدن به الگوهای اخلاقی و انسانی است. در این مسیر، کتاب‌ها به‌عنوان بهترین ابزار آگاهی‌بخش و ماندگار، نقشی حیاتی ایفا می‌کنند.
ادبیات رضوی، با گنجینه‌ای از کتاب‌های ارزشمند در حوزه تاریخ، سیره، کلام، و ادب، ما را با ابعاد مختلف زندگی امام رضا (ع) و آموزه‌های ایشان آشنا می‌کند. معرفی این آثار، به‌ویژه برای ما که در جوار حرم ایشان زندگی می‌کنیم، ضرورتی مضاعف است. این کتاب‌ها الهام‌بخش امروز و چراغ راه آینده‌اند که در سلسله مطالب «چهارشنبه‌ها با کتاب‌های امام رضایی» تلاش خواهیم کرد کتاب‌های برجسته‌ای که درباره امام رضا (ع) نوشته شده‌اند و نویسندگان آن‌ها را معرفی کنیم. از زندگینامه‌ها و پژوهش‌های تاریخی گرفته تا آثار ادبی و داستانی، که هر یک می‌توانند پنجره‌ای تازه به افق معارف رضوی بگشایند. حمیدرضا شاه‌آبادی نویسنده و کارشناس تاریخ است. او در سال ۶۸، نخستین داستان خود را با نام «قبل از باران» در یکی از مجلات هفتگی به چاپ رساند. او با بهره‌گیری از تاریخ و سرگذشت‌ها و شخصیت‌ها داستان‌هایی را روایت می‌کند که به حقیقت و روایت تاریخ نزدیک‌تر باشند.
تاکنون نزدیک به ۱۰ داستان در حوزه ادبیات نوجوان و بزرگسال تألیف کرده است که همه‌گی این کتاب‌ها. پرفروش بوده‌اند، او برای رمان «دروازه مردگان» برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد. رمان «دیلماج» این نویسنده که رمانی بزرگسال است، در جایزه داستان متفاوت «واو» تقدیر شد و جایزه نخست جشنواره شهید حبیب غنی‌پور را نیز دریافت کرد.
معرفی کتاب «اعترافات غلامان»
در «اعترافات غلامان»، تاریخ از زاویه‌ای متفاوت روایت می‌شود، «اعترافات غلامان» شامل زندگینامه امام رضا (ع) در دوران ولیعهدی و بسیج شدن ۳۰ غلام که برده دربار هارون بودند، از سوی مامون برای به شهادت رساندن ایشان است. این اثر از زبان غلامانی است که آن‌چه را در آن ۳ سال بر آن‌ها گذشته است مرور و برای خود بازگو می‌کنند.
آنان کاروان امام رضا علیه السلام را همراهی کردند، سپس برای کنترل امام مامور نگهبانی از او در منزلش شدند. بعد قصد جان او را در منزلش کردند و وقتی ناکام شدند به دستور مامون خلیفه عباسی به امام علیه السلام زهر خوراندند.
۳۰ غلام در برزخی جانسوز می‌مانند، چرا که میان کارِ انجام شده و انجام نشده قرار می گیرند. این غلامان از سویی خود را رعیت اربابانی می‌بینند که زندگی و مرگ‌شان در دست آنهاست و از سویی از امام هیچ بدی ندیده‌اند. اکنون آنان خود را در برزخی می بینند که از دوزخ سهمگین‌تر است.
این ۳۰ غلام که هر یک راوی لحظه‌هایی از زندگی امام علی‌ابن موسی الرضا هستند، کتاب دقایقی از حالات و برخورد ایشان را با مردم روایت می کنند. یکی ملازم ایشان در سفر اجباری از مدینه به خراسان بوده، آن دیگری کاتب لحظات دلنشین ورود امام به خراسان، یکی دیگر سوار جنگی که نماز عید امام را همراهی می کند و آن دیگری نگهبان دربار مامون است. اما قاتل امام غلامی دیگر است…
این کتاب روایتی داستانی -تاریخی از تلاش غلامان مامون برای به شهادت رساندن امام رضا (ع) است و شاه‌آبادی سعی در افزایش بار داستانی این واقعه تاریخی داشته است.
الماس، یکی از این غلامان به همراه رجاء‌ابن ابی‌ضحاک ماموریت دارند که به مدینه بروند و علی‌ابن موسی (ع) را برای پذیرش ولیعهدی که در حقیقت تله‌ای برای به شهادت رسانیدن ایشان بود، به مرو بیاورند. آن‌ها غلامانی بودند که فقط اطاعت می‌کردند.
علی‌ابن موسی (ع) بعد از پذیرش دعوت مامون، سر قبر جدشان رسول اکرم (ص) می‌روند و بعد با غلامان راهی مرو می‌شوند، در حالی که آگاهی داشتند که این آخرین وداع ایشان با جدشان است، زیرا می‌دانستند که در غربت به شهادت خواهند رسید.
کتاب «اعترافات غلامان» که توسط انتشارات به نشر منتشر شده است، از نظر داستانی نثری گیرا و جذاب دارد و از نظر مضمون و محتوا نیز بسیار قوی و مبتنی بر حقایق تاریخی مسلم است و در آن به بسیاری از شبهات مربوط به چرایی و چگونگی پذیرش ولایتعهدی از سوی امام رضا علیه السلام و نیات مأمون از این کار به شکلی هنرمندانه پاسخ داده شده.
بازخوانی اهم نکات تاریخی
از دیگر وجوه تمایز کتاب با آثار مشابه این است که در حجمی ناچیز اهم نکات تاریخی از آمدن پیک مأمون به مدینه تا شهادت ایشان بازگو شده و در حین این روایت‌گری تاریخی به زیبایی فرازهایی از سیره فردی، اجتماعی، سیاسی و حتی خانوادگی امام علیه السلام بازگو شده که بر جذابیت کتاب می‌افزاید.
هر چند مخاطب کتاب در درجه اول نوجوانان هستند اما به گواه خوانندگان جوان و بزرگسالی که این اثر بدیع را خوانده‌اند، کتاب چنان جذابیتی داشته است که با خواندن صفحه نخست تا صفحه پایانی آن را از دستان خود رها نکرده‌اند.
شاه آبادی در این اثر سعی کرده با تکیه بر احادیث و روایات، پاره‌ای از وقایع را که اشاره به برخورد دینی امام دارد، در داستان بگنجاند. اما از ذکر حوادث تاریخی آن دوره نیز غافل نبوده است، به گونه‌ای که با اشاره گذرا، مخاطب را به تحقیق در آن مورد ترغیب می کند.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:
رجاء گفت: بفرمایید ابالحسن! بفرمایید بالای سفره بنشینید...
امام … به رجاء گفت: اگر کنار سفره‌تان برای غلامان هم جا هست مهمان شما هستم. اگر نه، کنار برادرانم می‌نشینم...
رجاء … گفت: منظورتان از برادران، غلامان که نیستند!
علی بن موسی گفت: درست همین منظور را دارم...
رجاء گفت: یعنی می‌خواهید با غلامان سیاه همسفره شوید؟
علی بن موسی جواب داد: جدم رسول خدا نخستین چیزی که به ما آموخت بعد از یگانگی پروردگار آن بود که هیچکس بر دیگری برتری ندارد مگر به خاطر تقوا و پرهیزگاری اش.
نظر شما