محمدرضا آرمان‌مهر، نويسنده اين اثر، در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، عدالت اقتصادي را موضوع محوري كتابش دانست و گفت: محمدرضا حكيمي يكي از مهم‌ترين نظريه‌پردازان مسلمان در حوزه عدالت اقتصادي است كه اين نظريه را به خوبي در مجموعه «الحيات» شرح داده است. جان رالز نيز موضوع عدالت اقتصادي را در حوزه اقتصاد سرمايه‌داري بررسي كرده است.

وي افزود: در اين كتاب دو متفكر مهم را از دو نظام متفاوت فكري و اقتصادي برگزيدم تا روش، مباني و امكان عملياتي شدن نظريه‌هاي آنان را بسنجم.

آرمان‌مهر درباره امكان‌سنجي عملي اين دو نظريه و ميزان ايده‌ال‌گرايي هريك از آن‌ها گفت: نظريه حكيمي بسيار آرماني‌تر و ايده‌آل‌تر از نظريه رالز است. حكيمي به تساوي‌گرايي مصرفي باور دارد. در جامعه‌اي كه او ترسيم مي‌كند، فرزند يك كارگر همان مصارفي را دارد كه فرزند يك وزير دارد اما رالز بر اين باور است كه در برنامه‌اي درازمدت بايد بر ميزان درآمدها و ثروت فقرا افزود. همان‌گونه كه مي‌بينيم، نظريه رالز امكان عملي شدن بيشتري دارد و كمتر آرماني و ايده‌آل‌گرا به نظر مي‌رسد.

وي با اشاره به تاكيد حكيمي بر لزوم فرهنگ‌سازي عنوان كرد: حيكمي معتقد است كه عملياتي‌شدن نظريه اقتصادي او از طريق فرهنگ‌سازي امكان‌پذير است. حكيمي در ارايه نظريه‌اش مبتني بر «تساوي‌گرايي مصرفي» به آيات و روايات استناد مي‌كند و معتقد است قرآن به اين موضوع تصريح مي‌كند.

آرمان‌مهر در پاسخ به اين سوال كه «آيا آنچه حكيمي "تساوي‌گرايي اقتصادي" مي‌نامد شبيه شعارهاي غيرعملي نيست؟» گفت: هنگامي كه آيات مربوط به روزه گرفتن در ماه رمضان نازل شد، عده‌اي اين كار را غيرعملي و دشوار يافتند و زبان به اعتراض گشودند اما مي‌بينيم كه پس از مدتي روزه گرفتن در ماه رمضان به يك فرهنگ تبديل شد و تاكنون نيز ادامه دارد. بنابراين، محقق‌شدن نظريه حكيمي را هرچند از نظر عده‌اي شبيه به شعار باشد، دور نمي‌بينم.

وي افزود: به اعتقاد حكيمي، تساوي‌گراي مصرفي و حتي درآمدي پس از ظهور امام زمان(عج) به صورت يك فرهنگ درخواهد آمد، اما تا زمان ظهور نمي‌توانيم از تلاش براي رسيدن به اين تساوي عدول كنيم.

آرمان‌مهر با بيان اين كه «نمي‌توان تساوي‌گرايي از منظر حكيمي را هرگز با نظريات ماركس مقايسه كرد» اظهار كرد: سوسياليزم تاكيد ويژه‌اي بر دنياگرايي دارد. اين ايده در بهترين حالت، تساوي درآمدي و مصرفي را بدون كوچك‌ترين توجهي به آخرت در نظر مي‌گيرد. مقايسه روش‌شناسي ماركس و حكيمي مانند مقايسه زمين و آسمان است. به باور حكيمي در حالي مي‌توان دم از تساوي‌گرايي مصرفي و درآمدي زد كه به فكر آخرت بود اما تساوي‌گرايي ماركس هرگز بر مبناي منافع اخروي شكل نگرفته است. بر اساس نظريه حكيمي، فرد مسلمان به دليل منفعت اخروي، تن به تساوي‌گرايي مصرفي مي‌دهد.

وي درباره شباهت‌هاي نظريات اقتصادي رالز و حكيمي گفت: رالز جرياني اقتصادي را ترسيم مي‌كند كه در نهايت به تساوي‌گرايي مصرفي مي‌رسد، بنابراين مي‌توان هر دوي آنها را تساوي‌گراياني دانست كه تفاوت‌هاي زيادي با يكديگر دارند. ابزار و فرآيندهايي كه رالز مطرح مي‌كند، از ابتدا بر تساوي‌گرايي مبتني نيستند، بلكه هدف نهايي او رسيدن به اين هدف در درازمدت است اما با وجود اين مقصود حكيمي و رالز از تساوي يكسان نيست.

آرمان‌مهر ادامه داد: ديدگاه حكيمي مبتني بر مكتب تفكيك و ديدگاه رالز مبتني بر ليبراليسم است. رالز با نظريه‌اش در پي سرپا نگه داشتن نظام سرمايه‌داري است، اما حكيمي حفظ هيچ نظامي را مد نظر ندارد و نتيجه تفكراتش بر مبناي اسلام و مكتب تفكيك را بيان مي‌كند.

وي درباره چگونگي تاثير مباني مكتب تفكيك بر نظريه اقتصادي حكيمي گفت: او در مكتب تفكيك بر اين باور است كه آموزه‌هاي وحياني را نبايد با آموزه‌هاي فلسفي و عرفاني مخلوط كرد. او ضد فلسفه است اما نه فلسفه مصون از خطا. او فلسفه مبتني بر عصمت را پي‌گيري مي‌كند و تاكيد دارد كه فلسفه را طوري جست‌وجو كنيم كه كمترين خلأ و فقدان را داشته باشد. 

كتاب «رالز ـ حكيمي» به تازگي از سوي انتشارات دليل ما منتشر شده است.