سنتي كه از بورخس و اکو یاد گرفته‌ام

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، پنجشنبه بیست و سوم فروردین ماه، انجمن ادبیات مجتمع شهر کاغذی شیراز، میزبان حسام الدین مطهری بود. این نشست به بهانه نقد و بررسی رمان «تذکره اندوهگینان» تازه‌ترین اثر نویسنده برگزار شد که سال گذشته از سوي نشر اسم وارد بازار شده است.

حسام الدین مطهری متولد 1366 و ساکن تهران است. او با روزنامه نگاری در روزنامه همشهری آغاز به کار کرده است و در سال 1388 به شکل جدی بر ادبیات داستانی متمرکز شده است. او پیش از رمان تذکره اندوهگینان رمان کلت 45 را در کارنامه نویسندگی خود دارد که در نشر آرما در سال 1392 به چاپ رسیده است و تاکنون به چاپ پنجم رسیده است.

رمان کلت 45 رمانی حجیم در ارتباط با سازمان مجاهدین خلق است و تذکره اندوهگینان چه در قالب روایت و موضوع و زبان تفاوت چشمگیر و اساسی با رمان اول نویسنده دارد.

جلسه انجمن مجتمع شهر کاغذی از ساعت شش عصر تا هشت شب در محل کتابخانه مجتمع برگزار شد.

در این جلسه نویسنده ابتدا از دغدغه خود در ارتباط با نوشتن تذکره اندوهگینان گفت: موضوع تذکره اندوهگینان، مدت‌ها در ذهنم بود و به دغدغه‌ای مهم بدل شده بود. روزی در حال خواندن کتاب «نوشته بر دریا» اثر دکتر شفیعی کدکنی بودم که در یکی از بخش‌های کتاب مواجهه شیخ ابوالحسن خرقانی و شیخ الرئیس را خواندم. با خودم گفتم چقدر جالب است اگر موضوعی را که مدت‌ها ذهنم را مشغول کرده وارد این زمان کنم.

نویسنده کلت 45 ادامه داد: به نظرم جذاب آمد که این دو شخصیت مهم را که یکی در قله عرفان و دیگری در قله فلسفه بودند،مقابل هم قرار بدهم و داستان خودم را روایت کنم. این جرقه ای بود برای ذهن من.

حسام الدین مطهری افزود: نسخه اولیه تذکره اندوهگینان بازنویسی شد و بعد از دو سال به چاپ رسید. برایم بسیار جالب است که برخی از اتفاق‌هایی که برای شخصیت اصلی رمان می‌افتد برای من نیز بعد از نگارش و چاپ کتاب افتاد. تجربه این اتفاق‌ها برایم جذاب است.

آقای موحد یکی از حاضران که علاقه مند بود روایت تذکره اندوهگینان را روایتی واقعی و راست بداند، عنوان کرد: من با شخصیت عبدالله همذات پنداری کردم. البته کمی زبان برایم سخت بود. و از طرفی دوست دارم این تذکره واقعی باشد.

نویسنده در پاسخ عنوان کرد: من این سنت را از بورخس و اکو یاد گرفته‌ام. شما در کارهای این دو نویسنده مرز واقعیت و تخیل و جعلی بودن حوادث را با تردید در ذهن تان مرور می‌کنید. و دقیقا در همان تردیدهاست که فضای داستان حضور پیدا می کند. در ارتباط با زبان نیز من باید به قرن پنجم بر می‌گشتم. هر داستانی زمان و مکان خود را دارد. از طرفی جنگ بین عقل و عرفان را داشتم. باید به خانقاه می‌رفتم. باید عبدالله را در هیات چوپان در دشت نشان می‌دادم. در انتخاب زبان نیز قصدم به رخ کشیدن اینکه من زبان بلدم نبود. در واقع من نمی‌توانستم به زبان قرن پنجم بنویسم چون آن طوری زبان سخت‌تر می‌شد. بیهقی را خواندم و بعد از آن تفسیر سورآبادی را. این کارها کمکم کردند تا خود را در بافت آن زمان قرار بدهم. و در نتیجه با فاصله گرفتن از قرن پنجم، زبان قرن هفتم را برای نگارش اختیار کردم.

سندی مومنی یکی دیگر از حاضران درباره رمان به نکاتی اشاره کرد: این موضوع که جعل تاریخ را در بطن شیوه تاریخ نگارانه استفاده کردید، تمهیدی است که کاملا فهم می‌شود. داستان، داستان شماست و از تاریخ در خدمت روایت خود استفاده کردید. از طرفی شما شخصیت اصلی خود را در مواجهه با سئوالی اساسی روبه رو کردید. امروزه روز انسان مدرنی که شهر نشین شده و زندگی ماشینی دارد مدام در عرصه نمایش است. به تعبیری در جلوت است و خلوتی ندارد. رمان شما قصد دارد مخاطب را به خلوت خود بکشاند که مهم است.
من با زبان رمان مشکلی نداشتم اما اشکالی در زبان شاگرد و استادِ کار، ایرج فولادوند دیدم. هر دو شخصیت، مثل هم و مانند باقی رمان که در قرن پنجم روایت می‌شود قلم زده‌اند. زبان رمان برایم قابل قبول است اما زبان این دو شخصیت نه. مسئله دیگر اینکه سفر عبدالله به آبادی ها در قالب حکایت روایت شده. چرا؟ چیزهایی که عبدالله می‌بیند پتانسیل خوبی برای روایت داستانی دارد.

نویسنده در پاسخ ابراز داشت: درباره زبان با شما موافقم. درباره نحوه روایت وادی‌های هفتگانه عبدالله، آشکارا قصد داشتم در این قالب روایت کنم تا نمادین باشد.

آقای حسینی یکی دیگر از حاضران در جلسه عنوان کرد: من اتفاقا موافق زبان شاگرد و استاد هستم. چرا که برخی اوقات زبان یک اثر که مدت‌ها با آن مانوس بوده‌ای، بر زبان نوشتاری شخص اثر می‌گذارد. این مسئله از شدت تاثیر زبان اثر خبر می‌دهد.

حسام الدین مطهری افزود: حرف شما هم منافاتی با حرف خانم مومنی ندارد با این توضیح که من قبول می‌کنم که باید زبان این دو نفر را کمی متفاوت‌تر می‌نوشتم.

در پایان حاضران از طراحی جلد( طراح جلد سعید ملک) و ویرایش دقیق کتاب(ویراستار کتاب دکترفهیمه شانه) صحبت به میان آورده‌اند.

تذکره اندوهگینان رمانی در 232صفحه است که در سال گذشته با قیمت 19000 تومان توسط نشر اسم وارد بازار شده است.
برشی از رمان:
یحیی به خنده آمد و گفت: نبشته را راز بسیار است. رازِ اکنون، رازِ آن دم که بر خوانیش و رازِ آن دم که بسیار بر آن گذشته باشد.

گزارش از: سندی مومنی