به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، معصومه رامهرمزی در نشست نقد و ارزیابی کتاب «خط‌به‌خط خاطره، شیوه‌نامه ویرایش متون خاطره‌نگاری مستند» نوشته مشترک راضیه حقیقت و مریم بیات که به همت دفتر پاسداشت زبان فارسی در حوزه هنری، برگزار شد، عنوان کرد: این کتاب نیازمحور است نه موضوع‌محور؛ ما اثر این کتاب را در کتاب‌های پایداری دیده‌ایم که این مهم‌ترین دلیل بر این است که این‌گونه شیوه‌نامه‌ها، با وجود کاستی‌هایشان، لازم است منتشر شوند تا مشکل ضعف نگارش برخی کتاب‌ها حل شود. امروزه کمیت‌گرایی همه امور را تحت‌الشعاع قرار داده و مسئولان حوزه کتاب نیز براساس ضرورت‌ها خواهان تولید کتاب‌های بیشترند. قطعاّ این کمیت‌گرایی با اقتضائات و امکانات ما سنخیت ندارد.
این پژوهشگر و نویسنده حوزه پایداری سپس با اشاره به داشتن ناظر کتاب در نشر مرز و بوم گفت: ناظران همواره به ضعف زبان و نثر کتاب‌ها اشاره می‌کردند. پی بردیم که این جریان را نمی‌شود به‌صورت موردی حل کرد و باید درصدد ایجاد یک جریان در کشور باشیم. بنابراین با ناشر صحبت کردیم که در این‌خصوص باید شیوه‌نامه‌ای تولید کنیم و راضیه حقیقت هم به ما پیوست و گروهی را فعال کرد.
رامهرمزی در ادامه اهداف مجموعه دست‌اندرکاران این شیوه‌نامه را چنین برشمرد: هدف اول ما از بین‌بردن ضعف‌های نگارش است؛ چون ویرایش کتاب‌های خاطره‌نگاری باعث جان‌گرفتن نثر بی‌رمق و ارتباط بیشتر و صمیمی‌تر مخاطب با کتاب می‌شود. این شیوه‌نامه باعث ایجاد شأن برای کتاب‌ها می‌شود. درضمن ویراستار هم نباید کاری کند که خود را جای نویسنده بگذارد و گمان کند که متن کار خود اوست. همچنین باید نگاهی نو به انواع ادبی داشته باشیم. سومین هدف ما یکدست‌کردن کتاب‌های نشر مرز و بوم بود.
وی در ادامه به موانع تولید این اثر اشاره کرد و افزود: این موانع شامل محتوای غیرعلمی و ناپخته متون و نیزبی‌علاقگی مراکز علاقه و اعتقادی به اجرای شیوه‌نامه است و ناشران هم اهمیتی به موضوع ویرایش نمی‌دهند و از این رو با ضعف متن‌ها روبه‌روییم.
در ادامه این نشست، فرانک جمشیدی، پژوهشگر حوزه دفاع مقدس، در سخنانی مفصل به مقاله مرتضی قاضی در ابتدای کتاب اشاره کرد. قاضی در این مقاله با عنوان «زبان معیار گفتاری و ویژگی‌های آن» مباحثی همچون ظهور پدیده روایت‌نویسی اجتماعی را بیان کرده و محفوظ‌ماندن زبان گفتار راوی، ضرورت رسمیت‌بخشی به زبان گفتار در کتاب‌های خاطره و تعریف دقیق آن و تهیه و تدوین شیوه‌نامه ویرایش این زبان را از دلایل تهیه این شیوه‌نامه عنوان کرده است.
جمشیدی در ادامه عنوان کرد: در کتاب‌های پرشمار خاطرات، به بهانه ویرایش یا گویاسازی اطلاعات یا جذاب‌سازی روایت تقریباً هیچ‌یک از ویژگی‌های زبان گفتار از خطر دخل و تصرف‌های ویراستارانه یا نویسندگان خاطرات راویان در امان نمانده و شاهد آن هستیم که یا زبان راوی به زبان معیار رسمی و گاه حتی به زبان معیار ادبی، نزدیک و سپس بازنویسی می‌شود یا به خاطرات چیزهایی افزوده یا از آنها کاسته شده است.
نیازمند شیوه‌نامه در هر حوزه پژوهشی هستیم
مهدی صالحی، فعال حوزه زبان فارسی و دبیر نشست نیز در سخنانی گفت: در بسیاری از حوزه‌های دانشی و پژوهشی نیازمند شیوه‌نامۀ ویرایش هستیم؛ اما این نیاز جدی گرفته نمی‌شود و فضای تولید محتوا و نشر کشور از این لحاظ نابسامان است. تنها شیوه‌نامه مصوب موجود، «دستور خط فارسی» مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی است که ضمانت اجرایی ندارد و نهادهای مختلف هم آن را به کار نگرفته‌اند البته که همین شیوه‌نامه هم ضعف‌هایی دارد، اما یک قانون ضعیف قطعاً از هرج‌ومرج بی‌قانونی بهتر بود.
صالحی در ادامه بخش مهمی از سیاست‌گذاری در حوزه علم و دانش را تولید شیوه‌نامه ویرایشی عنوان و تاکید کرد: شیوه‌نامه قرار نیست مرزها را ببندد، بلکه قرار است راه‌ها را باز کند و مرزها را نشان دهد و مشخص کند که به عنوان نمونه یک دانشجو در زمان نوشتن رساله‌اش متوجه کدام نکات باشد و با چه اتفاقاتی مواجه خواهد شد؟
وی سپس به فقر شیوه‌نامه در مطبوعات هم اشاره کرد و افزود: در این حوزه هم شیوه‌نامه و راهنامه‌ای برای نشانه‌گذاری و پاکیزه‌نویسی و متنوع‌نویسی نداریم.
صالحی با اشاره به اینکه هنوز وارد ویرایش گفتمانی نشده‌ایم، داشتن نقشه راه در همه حوزه‌های پژوهشی و دانشی را بسیار ضروری عنوان و ابراز امیدواری کرد که تهیه شیوه‌نامه برای متن‌نویسی در همه حوزه‌های دانش در کشور، به جریانی جدی تبدیل شود و وزارت علوم به این نتیجه برسد که در هر حوزه پژوهشی نیازمند شیوه‌نامه‌ایم.
نظر شما