روزی که با نام‌های بزرگی همچون مهدی آذریزدی شناخته می‌شود که توانسته با بازنویسی متون کلاسیک و کهن به نحوی کودکان و نوجوانان را با خود همراه کند و با کتاب‌هایی همچون « قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» در دل و جان کودکان و نوجوانان بنشیند.
این روز را با نام قصه گویی نیز می‌شناسیم، روزی که یادآور متون کهن و همچنین قصه‌های کهن ادبیات پارسی است که توانسته تمدن و پیشینه ما را سینه به سینه منتقل کند و کودک و نوجوان و پیر و جوان را در خود جذب کند.
خبرگزاری کتاب ایران به مناسبت 18 تیر سلسله گزارش‌ها و همچنین گفتگوهایی را با اهالی فرهنگ و ادب سراسر کشور ترتیب داده است.
کودک، کتابی را از قفسه‌های کتابفروشی در دست گرفته و اصرار دارد آن را بخرد، بی‌توجه به اینکه کتاب مناسب سن او است یا نه. گاهی مادران و پدران هم توجهی به این مسئله ندارند و همان کتاب را برای کودک خود می‌خرند. برخی هم در مقابل درخواست فرزند، مقاومت کرده و کتابی مناسب سن کودک و نوجوان خود خریداری می‌کنند.
کودکان و نوجوانان در سنی قرار دارند که نیاز است کتاب‌های مورد مطالعه آنها، بررسی بیشتری از نظر محتوایی و تصویری شود.
اگرچه کتاب یار مهربان است اما استفاده از محتوای نامناسب، تاثیر نامطلوبی بر خواننده اثر خواهد گذاشت که شاید از بین بردن آن اثر نامطلوب، زمان‌بر باشد.
در حوزه ادبیات کودک و نوجوان در سطح کشور، نویسندگان و شاعران بزرگی مطرح هستند اما به نظر می‌رسد این بخش در استان‌ها، نیازمند تقویت است.
سال گذشته 73 عنوان کتاب حوزه کودک و نوجوان با شمارگان 84 هزار جلد در مازندران منتشر شد. در سه ماهه ابتدای امسال هم حوزه ادبیات کودک و نوجوان استان شاهد تولد 29 عنوان کتاب با 34 هزار جلد بود.
مازندران 264 ناشر دارد و از این تعداد، 6 انتشاراتی در حوزه کودک و نوجون هم فعال هستند اما هیچ یک، عنوان ناشر تخصصی کودک و نوجوان را یدک نمی‌کشند.
در کتابخانه‌های عمومی مازندران هم 2 میلیون و 267 هزار و 558 جلد کتاب در دسترس 25 هزار عضو کودک و نوجوان این کتابخانه‌هاست.
جای خالی نویسنده شاخص در ادبیات کودک و نوجوان مازندران
کارشناس آفرینش‌های ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مازندران در گفت و گو با ایبنا درباره شرایط ادبیات کودک و نوجوان در استان، اظهار کرد: مازندران در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، چهره شاخصی ندارد البته دست خالی هم نیستیم و تعدادی مشغول به کار هستند.
میثم متاجی افزود: در پاسخ به این سوال که «آیا در مازندران جریان و موجی از نویسندگان حوزه کودک و نوجوان داریم؟» که باید گفت خیر.
وی با اشاره به اینکه در سال‌های گذشته به این حوزه توجه جدی نشده است، گفت: اگرچه اشخاصی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان فعالیت کردند اما ضمن احترام به فعالیت آنها باید گفت که به شکل جزیره‌ای کار کرده‌اند.
این نویسنده با تاکید بر خلا انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در مازندران، تصریح کرد: در نظر داریم انجمن نویسندگان کودک و نوجوان را در کانون پرورش فکری استان، ایجاد کنیم.
وی با اشاره به فعالیت انجمن‌های ادبی ویژه شاعران و نویسندگان در استان، ادامه داد: درنظر داریم انجمنی برای نویسندگان بزرگسال تشکیل دهیم که برای گروه سنی کودک و نوجوان، می‌نویسند.
کارشناس آفرینش‌های ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مازندران با بیان اینکه نویسندگان کودک و نوجوان در استان، به خوبی یکدیگر را نمی‌شناسند، خاطرنشان کرد: همین مسئله باعث شده تجربه بین آنها رد و بدل نمی‌شود و از آثار هم حمایت نمی‌کنند.
متاجی اظهار کرد: دلیل اصلی اینکه در استان ادبیات کودک و نوجوان، خیلی جدی گرفته نشده، تخصصی بودن آن است.
وی با بیان اینکه تصور بر این است که نوشتن در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، کار ساده‌ای است، افزود: نوشتن در حوزه ادبیات کودک و نوجوان علاوه بر داشتن توانایی فنی و ادبی، نیازمند هنری دیگر و برخورداری از جهان‌بینی این گروه سنی است.
ادبیات کودک و نوجوان، فقط معطوف به بخش نویسندگان نیست، تصویرگران و گرافیست‌ها هم نقش عمده‌ای در خلق این آثار دارند. بخشی از کتاب به متن اختصاص دارد و بخشی دیگری به تصویر. جدای از مسئولیت نویسنده، تصویرگران هم در کتاب‌های کودک و نوجوان، نقش مهمی بر عهده دارند.
کارشناس آفرینش‌های ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مازندران با اشاره به حوزه ادبیات کودک و نوجوان، بسیار تخصصی و ظریف است و کمتر کسی وارد آن شده است، گفت: گاهی با تولید آثار ضعیف مواجه هستیم که باعث کاهش تراز کلی تولیدات این حوزه می‌شود.
وی با بیان اینکه لازم است خانواده‌ها از این آگاهی برخوردار باشند که چه کتابی را در دسترس کودک و نوجوان قرار دهند، تصریح کرد: این آگاهی عمومی اکنون در سطح پایینی قرار دارد و خانواده‌ها در انتخاب کتاب برای فرزند خود، تناسب سنی را رعایت نمی‌کنند این مسئله باعث می‌شود کودک و نوجوان با کتاب ارتباط برقرار نکند.
متاجی با اشاره به حلقه‌های مختلفی که زنجیره ادبیات کودک و نوجوان را شکل می‌دهد، ادامه داد: یکی از این حلقه‌ها، حضور ناشران تخصصی حوزه کودک و نوجوان است که باید گفت در این زمینه هم خیلی حرفی برای گفتن نداریم.
وی خاطرنشان کرد: برخی ناشران دغدغه خوبی در حوزه کار کودک دارند اما مسئله ما آموزش است تا کسانی نوشتن برای این قشر را آموزش ببینند.
کارشناس آفرینش‌های ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مازندران اظهار کرد: برای پر رونق کردن این حوزه، دستگاه‌های فرهنگی باید پروژه تعریف کنند و استعدادیابی اتفاق افتد، ارشاد و حوزه هنری می‌توانند برای شناسایی نویسندگان بزرگسال در حوزه کودک و نوجوان، ورود کنند.
متاجی افزود: با شناسایی افراد مستعد و برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای آنها، می‌توان در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، اتفاق نو رقم زد در غیر این صورت با وضعیت فعلی، اثرگذاری نداریم.
سراینده مجموعه شعر «شیهه» با بیان اینکه صدا و سیما می‌تواند نقش مهمی در ادبیات کودک و نوجوان داشته باشد، گفت: این کار را می‌تواند با پرداختن به نویسندگان کودک و نوجوان، شروع کند و فتح بابی برای سایر برنامه‌ها باشد.
خالق مجموعه شعر «میراث تو فقط ایستادن است» با اشاره به اینکه بزرگ‌ترین چالش امروز ما، فراموش کردن نوجوانان است، تصریح کرد: تلویزیون سال‌هاست برنامه تخصصی در حوزه نوجوانان ندارد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر بهترین مکان برای حضور و توجه به نوجوانان، مراکز فرهنگی کانون است، ادامه داد: در هر مرکز تا حدود 15 هزار جلد کتاب ویژه کودک و نوجوان داریم و به این دلیل که کانون، آثار را بازبینی محتوایی و شکلی می‌کند خانواده‌ها با خاطری آسوده می‌توانند کتاب را در دسترس کودک و نوجوان خود قرار دهند.
نویسنده کتاب «نامه سپید» خاطرنشان کرد: سعی کردیم تمام مسیرهای ممکن برای رسیدن به کتاب خوب در کانون رعایت شود.
متاجی افزود: واحد آفرینش‌های کانون این آمادگی را دارد تا از نویسندگانی که اثر مناسب در حوزه کودک و نوجوان دارند حمایت کند، نویسندگان را برای انتشار اثر به مرکز معرفی می‌کنیم و این فرصت وجود دارد.
گرافیک کتاب کودک، کاهش هزینه، کاهش کیفیت
کارشناس واحد آفرینش‌های هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مازندران در گفت و گو با ایبنا، اظهار کرد: در اغلب آثار مرتبط با حوزه کودک و نوجوان، گرافیک کار، کپی‌برداری از اینترنت یا کتاب‌های مشابه است به همین دلیل در شناسنامه اثر، از عنوان «تصویرگر» استفاده نمی‌شود و عنوان «صفحه‌آرا» استفاده می‌کنند.
نعیمه خنکدار افزود: اغلب با کتاب‌هایی در حوزه کودک و نوجوان مواجه هستیم که از گرافیک خوبی برخوردار نیستند.
وی با اشاره به اینکه برخی ناشران و نویسندگان برای کاستن از هزینه‌ها، توجه خاصی به گرافیک کار ندارند و مشاهده شده که به سراغ تصویرگر خوب نمی‌روند، گفت: برای کاستن از هزینه‌ها، از کیفیت کار چشم‌پوشی می‌کنند.
خنکدار با بیان اینکه ناشران مطرح کشوری، توجه ویژه‌ای به گرافیک کتاب کودک و نوجوان دارند و همین باعث شده تا کتاب‌های پر فروش داشته باشند، تصریح کرد: برخورداری از تصویرگر ماهر و استفاده از تکنیک‌های تلفیقی و ترکیب‌بندی، استقبال مخاطبان را برای این ناشران به همراه داشته است.
کارشناس واحد آفرینش‌های هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مازندران ادامه داد: ناشران حوزه کتاب کودک و نوجوان، باید به نوع قلمی که انتخاب می‌شود دقت کنند تا مناسب سن این گروه باشد و باز در این زمینه هم در بسیاری موارد شاهد بی‌توجهی هستیم.
وی با اشاره به ضرورت بیشتر بودن تصویر نسبت به متن در کتاب گروه سنی چهار سال و بیشتر بودن متن نسبت به تصویر در گروه‌های سنی بالاتر، خاطرنشان کرد: علاقه کودکان و نوجوانان به تصاویر واقعی و مملو از رنگ و همچنین تصاویر فانتزی، متفاوت است و این هم از مواردی است که خیلی به آن توجه نمی‌شود.
به دور از شعارزدگی، حوزه ادبیات کودک و نوجوان در مازندران، نیازمند بازنگری جدی است، تربیت نسل نویسنده و همچنین لزوم فعالیت ناشران تخصصی در این حوزه، شاید کمک حال این حوزه مهم از ادبیات کشور باشد.
نظر شما