به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، صابر امامی، در این نشست که در نهمین روز برپایی نمایشگاه کتاب 1402 برگزار شد، بیان کرد: نویسنده این کتاب سابقه طولانی در رباعی دارد و جزو قلم به دستان کشور است. اولین بخش کتاب به رباعی خیام اشاره می‌کند و داستان فصل اول روایت از حمله مغول و سرودن یکی از رباعی‌های خیام درحین حمله توسط یکی از مردمان شهری است که به آنها حمله شده است.

وی افزود:‌وقتی با این صفحات وارد کتاب می‌شویم، واقعا زیباست و می‌خواهد نشان دهد حتی در لحظات وحشتناک تاریخی نیز رباعی حضور داشته است. میرافضلی این صحنه را بهانه‌ای قرار می‌دهد تا به این رباعی برسد و بگوید که رباعی خیام آن قدر آن زمان با مخاطب ارتباط دارد که حتی در چنین صحنه‌ای هم از رباعی خیام استفاده شده است.

امامی با بیان اینکه ‌در اثر میرافضلی قرار است کتابی به نام «کندوکاوی در رباعی» را بخوانیم که درباره تاریخ رباعی است، گفت: این اثر بیان می‌کند که رباعی بخشی از ادبیات سنتی، تاریخی و کلاسیک کشورمان را مورد بررسی قرار می‌دهد.

این پژوهشگر تأکید کرد: در ابتدا از تدوین مطالب این اثر بسیار لذت بردم؛ زیرا نشان داد که برای اولین بار روال عادی را طی نکرده بود، بلکه در صفحات اول یک نمایشی را نشان داد که به تاریخ رباعی برسد. 

وی با بیان اینکه فصل اول کتاب آغاز پرقدرت و شکوهمندی دارد، تصریح کرد: این کتاب در پایان نیز کنایه تیزی به نجم‌الدین رازی دارد که از بزرگان ادبیات فارسی کشور است و کتاب بی‌نظیری تحت عنوان «مرصاد‌العباد» دارد. اما در ابتدای فصل دوم با رباعی سعید بیابانکی شروع می‌کند و باز هم مخاطب شگفت‌زده می‌شود که یکدفعه از خیام به عصر معاصر می‌آید. «مستی به شکستن سبویی بند است/هستی به بریدن گلویی بند است/گیسو مفشان، توبه ما را مشکن/ چون توبه عاشقان به مویی بند است»در حالی از این رباعی یاد شده که این شعر غلط معنایی و تصویرسازی و ارتباطی دارد.

این شاعر گفت: با این حال می‌گوید که رباعی بیابانکی در به کارگیری به مویی بند بودن در مصرع چهارم خاص است و شاعر بسیار هنرمندانه این اصطلاح را انتخاب کرده است! اما بیابانکی به مویی بند بودن را کشف نکرده و قبل از وی تعداد زیادی از شاعران از این عبارت استفاده کرده‌اند.

وی افزود: در فصل بعدی با عنوان «آهنگ ساز شکسته» روبه‌رو می‌شویم و این رباعی از مرحوم سیدحسن حسینی دیده می‌شود« هرچند که از آینه بی‌رنگ‌تر است/ از خاطر غنچه‌ها دلم تنگ‌تر است/بشکن دل بی‌نوای ما را ای عشق/این ساز شکسته‌اش خوش آهنگ‌تر است» این رباعی از مرحوم سیدحسن حسینی نقل می‌شود که در ادبیات دفاع مقدس درخشیده است. میرافضلی نیز این شاعر را بسیار ستوده و در انتهای این فصل از محمدباقر خلیل کاشانی در ۱۰۸۱ قمری یک رباعی آورده «هرلحظه به خود زمانه دل جنگ‌تر است/از دیده خویش و دل من تنگ‌تر است/رخساره اهل درد گلرنگ‌تر است/ این ساز شکسته‌تر به آهنگ‌تر است» مقایسه این اشعار نشان می‌دهد که مرحوم حسینی کاملا از روی رباعی خلیل کاشانی شعر سروده و کار خاصی نکرده است. اما نویسنده صرفا می‌گوید شعر سید حسن حسینی با شعر خلیل کاشانی انطباق شگرفی دارد.

امامی تأکید کرد: درحالی که دیوان خلیل کاشانی به چاپ نرسیده و مرحوم حسین نیز کسی نبوده که جست‌وجوگر نسخه‌های خطی باشد، چرا نویسنده می‌خواهد بگوید حسینی بدون دیدن رباعی خلیل این کار را کرده است؟

وی افزود: در بخشی دیگر از کتاب شعری از خان احمد گیلانی که یک شاعر سال ۱۰۰۴ قمری بوده است می‌آورد و مستقیما می‌گوید این آقا به سرقت ادبی متهم است اما در بخش مربوط به شعر مرحوم حسینی به احترام حسن حسینی هیچ چیزی اتفاق نیفتاده است.

امامی تأکید کرد: «چهارخطی» بیشتر از اینکه کتاب باشد، یک کشکول ادبی است و طرح مدونی نداشته است. متأسفانه کتاب از یک نقطه ضعف اساسی رنج می‌برد و این نقطه ضعف در اول کتاب، بخش سخن نویسنده مشخص است. خود نویسنده اذعان کرده که من این مطالب را در فضای مجازی خود در کانالی تلگرامی طی ۲۵ سال نوشته‌ام. ناشر نیز بدون هیچ گونه تجدید نظر یا طرح مدون برای ارائه کار، همان یادداشت‌های فضای مجازی را با همان تاریخ و نگارش چاپ کرده است. در اینجا ما با نوآوری روبه‌رو نیستیم بلکه با یک پراکنده‌گویی مواجه هستیم. ‌در این کتاب با تاریخ رباعی در داخل متن‌ها روبه‌رو هستیم اما در ساختار کتاب نه و در این کتاب با کندوکاوی در تاریخ رباعی سروکار نداریم و همین پاشنه آشیل کتاب است. کتاب و عنوان را که نگاه می‌کنیم در ابتدا به نظر فوق العاده ظاهر زیبایی دارد و فضای یشمی جلد که روزگار کهن را نشان می‌دهد و کاشی قدیمی و پرنده‌ای که روبه‌روی یکدیگر هستند دو بیت رباعی را در ذهن ما تداعی می‌کند.

این پژوهشگر ادبی با اذعان بر اینکه تسلط نویسنده به کوچه پس کوچه‌های نسخ خطی ادبیات ما و حتی شعر، عالی است، گفت: اما در این کار با یک کم لطفی و عدم اندیشه و نداشتن طرح برای کار روبه‌رو هستیم که امیدوار هستیم در چاپ‌های بعدی حل شود.

وی گفت:‌ این اثر می‌تواند تنها یک جستار باشد نه کتاب. اما آیا هر چیزی که پیدا می‌کنیم را باید عرضه کنیم؟ بسیاری از صفحات ماهیت دلنوشته پیدا کرده است. برخی از مباحث سخیفی را عنوان کرده که هیچ لزومی ندارد.

این پژوهشگر حوزه ادبیات همچنین عنوان کرد: ما در ادبیات کشکول‌نویسی داریم اما این کشکول بررسی تاریخ رباعی کمی تخصصی‌تر است و از هر چیزی راجع به رباعی در آن ریخته شده است. این کتاب برای خواننده عامی که ته ذوقی از ادبیات دارد مناسب است اما نویسنده باید این مسئولیت را داشته باشد که حداقل غلط فاحش به خواننده ارائه ندهد.

سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی تخصصی کتاب تهران با شعار «آینده خواندنی است» از ۲۰ تا۳۰ اردیبهشت ماه در مصلای امام‌ خمینی(ره) و همزمان به‌ صورت مجازی در ketab.ir برگزار می‌شود.