سرویس استانهای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - فاطمه صمدزاده: آذربایجانغربی، با تاریخ و فرهنگ غنی خود، همواره مهد شاعران و ادیبانی بوده که آثار فاخری را در حوزه ادبیات آیینی به یادگار گذاشتهاند. این منطقه، به واسطه موقعیت جغرافیایی و تنوع فرهنگی، بستری مناسب برای شکلگیری و پرورش مضامین مذهبی و آیینی در شعر بوده است.
بخش قابل توجهی از آثار شاعران این منطقه به مدح و ستایش پیامبر اسلام (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، به ویژه حضرت علی (ع)، امام حسین (ع) و حضرت فاطمه (س) اختصاص دارد. در ایام محرم و صفر نیز، اشعار مرثیه و سوگواری برای اباعبدالله الحسین (ع) و یاران باوفایش جایگاه ویژهای در میان شاعران و مردم این دیار دارد.
ادبیات آیینی در آذربایجانغربی، بازتابدهنده عمق باورها و ارادت مردم این منطقه به خاندان پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) است و همچنان به عنوان یکی از شاخههای مهم ادبیات معاصر ایران شناخته میشود.
«شعر»؛ حوزه اصلی فعالیت شاعران آئینی در آذربایجانغربی
مصطفی قلیزادهعلیار، پژوهشگر، نویسنده و شاعر ارومیهای به خبرنگار ایبنا در ارومیه گفت: در استان آذربایجانغربی عموماً در شهرهای ارومیه، خوی، میاندوآب و سلماس آیینهای محرم و عاشورا بیشتر و چشمگیر بوده و ادبیات مورد استفاده بیشتر شعر است.
وی افزود: در این راستا شاعران اشعار عاشورایی می خوانند و با مداحان و مرثیهخوانان اشعار مشهور ترکی را زمزمه میکنند و در آداب و آیینهای مختلفی مثل زنجیرزنی، سینه زنی، شاخسی واخسی که مخصوص این مناطق بوده، اشعار بسیار مشهور استفاده میشود.
قلیزادهعلیار بیان کرد: بسیاری از شعرهای شاعران آذربایجانغربی نیز مثل ضربالمثل شده و در مجالس مختلف استفاده میشود که نمونه این اشعار به شرح ذیل است.
«حسینه یئرلر آغلار، گؤیلر آغلار
رسول مصطفی پیغمبر آغلار»
«آخدین عالمده نه دن کوه و بیابانه فرات!
اَولمادین قسمت حسینه دؤنه سن قانه فرات!»
«حسینین باشی یوخدور یا محمد!
مگر قارداشی یوخدور یا محمد!»
«نجه قان آغلاماسین قان بو گون
کسیلیب یئتمیش ایکی باش بو گون»
«گل گلزار رسالت بو گجه
شمردن ایسته دی مهلت بو گجه،
«بو گون کرب و بلا ویران اولوبدور
حسین اؤز قانینه غلطان اولوبدور»
وی افزود: سبک زندگی اسلامی از ویژگیهای اصلی شعر شاعران و مداحات آئینی آذربایجانغربی است و این شاعران با الهام از آموزههای اسلامی، اشعاری را خلق کردهاند که بازتابدهنده ارزشهای اخلاقی، اجتماعی و معنوی در جامعه اسلامی است.
وی گفت: شعرای این منطقه با تکیه بر مفاهیم توحید، نبوت، امامت، عدالت، ایثار و اخلاص، مضامین عمیقی را در آثار خود جای دادهاند. همچنین، توجه به وفاداری، عدالت، مهربانی و ایستادگی در مقابل ظلم از دیگر موضوعاتی است که در اشعار آنها به چشم میخورد.
نویسنده ارومیهای بیان کرد: شاعران آذربایجانغربی با استفاده از زبان و بیان شیوا و همچنین بهرهگیری از سنتهای ادبی منطقه، توانستهاند آثاری ماندگار از خود به یادگار بگذارند که هم جنبه هنری و ادبی دارد و هم پیامهای ارزشمند اخلاقی و دینی را به نسلها منتقل میکند.
شبیهخوانی؛ نمایش عاشورایی در آذربایجانغربی
این پژوهشگر ارومیهای ادامه داد: شبیهخوانی همان تئاتر مردمی و نمایش عاشورایی است که در استان آذربایجانغربی نمود بیشتری دارد و هنرمندان مردمی رویدادهای مختلفی مثل عاشورا، مجلس یزید را بازسازی میکنند.
وی افزود: در هنر نمایشی عاشورا هم شعر بیشتر از داستان نثر نمود دارد و موضوع مصیبت و در عین حال معرفت شعرهای شورانگیز غلبه دارد بر دیگر ادبیات.
قلیزادهعلیار بیان کرد: از شاعران و مداحان مشهور آیینی ارومیه میتوان به بیت الله جعفری، علی حبیبی، مرحوم بیضایی، مخفی افشار، محمد میلانی، رحیم شایان، رحمان جاهدی، محمدرضا قربانی اشاره کرد.
نظر شما