به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،  وبینار تخصصی «مروری بر تجربه‌های کتابخانه ملی برخی کشورهای جهان و کتابخانه‌های عضو اتحادیه بین‌المللی جاده ابریشم در ارائه کتابخانه دیجیتال» یکشنبه (27 آذرماه) با حضور علیرضا انتهایی، مدیرکل پردازش منابع و فناوری‌های دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و علیرضا بدرلو، رئیس گروه اسناد الکترونیکی اداره کل شناسایی و فراهم‌آوری منابع دیجیتال کتابخانه ملی برگزار شد. در این نشست انتهایی و بدرلو از تجربه حضور در وبینار مجازی «اتحادیه‌ کتابخانه‌های بین‌المللی جاده ابریشم» که 15 شهریور امسال در کشور قطر برگزار شد، سخن گفتند.
 
انتهایی با اشاره به وبینار مجازی اتحادیه کتابخانه‌های عضو اتحادیه جاده ابریشم که با مضمون «بهروش‌ها و چالش‌های اشتراک‌گذاری محتوای دجیتال» در کتابخانه ملی قطر برگزار شد، اظهار کرد: در این وبینار، نمایندگانی از کشورهای قطر، چین، ارمنستان، فلیپین و اندونزی حضور داشتند. رئیس کتابخانه ملی چین در این وبینار، درباره همکاری‌ها در  بخش تولید و اشتراک‌گذاری منابع دیجیتال و پروژه SRLA سخن گفت. این پروژه در سطح کشور با یک کمیته راهبردی معرفی و با اعلان عمومی و همکاری نهادها و سازمان‌های صاحب اطلاعات و هم نقش پیش رفته بود؛ در نهایت با تامین بودجه و ایجاد یک پلتفرم، مبحث اشتراک‌گذاری، نمایش و ارائه محتوای دیجیتال تشریح شده بود.  

وی افزود: نماینده کتابخانه ملی چین همچنین از تجربه دانش‌اندوزی کارکنان کتابخانه ملی این کشور و ارائه آن در کنفرانس‌های «خدمات کتابخانه‌‌ای سه قاره» در روسیه و  همچنین «ششمین کنگره بین‌المللی میراث فرهنگی» در ازبکستان گفت؛ علاوه‌براین استفاده از تجربه کتابخانه ملی روسیه از سوی کارکنان کتابخانه ملی کشور چین را  به‌عنوان یک الگوی موفق نام برد.
 
انتهایی ادامه داد: رئیس کتابخانه ملی ارمنستان در این وبینار درباره تجربه پیاده‌سازی نرم‌افزار منبع باز در ایجاد و نگهداری کتابخانه‌ دیجیتال دراین کشور و چالش‌ها و تجربیاتی که در این زمینه داشتند، صحبت کردند و به استفاده از  انواع نرم‌افزارهای منبع باز  مانند کوها یونسکو، نرم‌افزار گرین استون که برای اوپن سرورز منابع دیجیتال است، همچنین نرم‌افزارهای، دی اسپیس که کتابخانه ملی نیز در بخش نشریات و مقالات الکترونیک از آن استفاده می‌کند و همچنین نرم افزار اوپن ریدیو اشاره کرد.
 
مدیرکل پردازش منابع و فناوری‌های دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اظهار کرد: نماینده کتابخانه ارمنستان در این وبیینار چالش مهم در استفاده از این نرم‌افزارها را نبودن متخصص برای تولید، پلی کردن و ایجاد این نرم افزارها مطرح کرد.  همچنین او استفاده نکردن کتابخانه  این کشور از نرم افزار سفارشی داخلی را ناتوانی مالی عنوان کرد.
 
انتهایی بابیان این که رئیس کتابخانه ملی اندونزی در این وبینار درباره چالش‌ها، فرصت‌ها و تجربیات خودشان در دوره کرونا سخن گفتند، عنوان کرد: کتابخانه ملی اندونزی در این وبینار از خدمات و تجربه خودشان در دوران کرونا و تجربه استفاده از کمدهای اختصاصی برای دریافت و امانت کتاب به مراجعان سخن گفتند؛ ازکمدهای ایزوله‌ای که در کتابخانه ملی اندونزی تعبیه شده بود و  افراد می‌توانستند کتاب ضدعفونی شده را از این صندوق‌ها و کمدها بردارند و بعد از تماس با کتابخانه و میز امانتی که از داخل محوطه کتابخانه نیز دور بود، فرد از محوطه کتابخانه خارج می‌شد. آن‌ها معتقد بودن کتابداران علاوه بر امانت کتاب در دوران کرونا  باید می‌توانستند  در محیط وب نیز به تولید محتوا بپردازند و درواقع از نگاه آنان کتابداران باید به نوعی اینفلوئنسر نیز باشند.

 مدیرکل پردازش منابع و فناوری‌های دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران انتهایی گفت: نرم افزاراتوماسیون کتابخانه ملی اندونزی؛ اینلا‌سیف است  که به صورت سفارشی و داخلی تهیه شده است. یکی از برنامه‌های جالب کتابخانه ملی اندونزی طرحی بود که قرار است در آینده در بخش کتابخانه دیجیتال اندونزی اجرا شود. نام این طرح یکبار عضویت برای استفاده از تمام کتابخانه‌های این کشور بود.
 
وی درباره سخنان نماینده کتابخانه فلیپین نیز گفت: نماینده کشور فلیپین تمرکز خود در این نشست بر روی راهکار کتابخانه دیجیتال فلیپین برای توسعه کتابخانه‌های عمومی با استفاده از سرویس تکنو آکلاتان گذاشت. این کشور برای سرویس برابر به همه کشور حتی در مناطق کم برخوردار و محروم که اینترنت نداشتند نیز به ایجاد کتابخانه دیجیتال  اقدام کرده بود و در بازدید‌های دوره‌ای به صورت آفلاین کتابخانه‌های الکترونیک مناطق مختلف کشور خود را به‌روز می‌کرد.
 
انتهایی عنوان کرد: پشتیبانی از یادگیری مادام‌العمر، خدمات به دولت و مراکز دانشگاهی از اهداف این پروژه در فلیپین اعلام شد. این کشور برای اجرای این طرح  حدود 200 میلیارد و 500 میلیون  بودجه برای درنظر گرفته بود؛ البته این مبلغ برای طراحی دیتا سنتر، تولید نرم‌افزار، خرید تجهیزات، دیجیتال‌سازی درون‌سازمانی و برون‌سازمانی و خرید پایگاه‌های اطلاعاتی تجاری و موارد دیگر هزینه شده بود.
 
وی افزود: نماینده کتابخانه ملی قطر در این وبینار درباره یکپارچه‌سازی دیجیتال میراث فرهنگی پراکنده صحبت کرد و از ارائه ماموریت و چشم‌انداز کتابخانه ملی قطر برای گردآوری منابع دیجیتال  ملی و منطقه‌ای با هدف حمایت از این میراث سخن گفتند و به ارائه آماری از  گردآوری منابع کشورهای مختلف در سامانه دیجیتال این کشور پرداختند. سامانه آنلاین کتابخانه دیجیتال قطر ویژگی‌های جالبی داشت؛ به‌عنوان‌ مثال  این سامانه دارای فهرست‌نویسی دو زبانه در بخش فراداده‌ها بود و امکان جست‌و‌جوی منابع  را حتی برای متون قدیمی فراهم کرده بود یا حقوق نسخه دیجیتال منابع بر‌اساس گواهینامه‌های بین‌المللی فراهم شده بود.
 
وی درباره ادامه بحث کتابخانه قطر گفت: در بخش ارائه چالش‌ها و بهروش‌ها؛ نماینده کتابخانه قطر به بحث پیچیدگی‌های نسخه‌برداری ملی و بین‌المللی علمی در حوزه منابع دیجیتال اشاره کرد و سطح متفاوت کیفی منابع ارائه شده دیجیتال توسط کتابخانه‌ها و مراکز مختلف را به‌عنوان یک چالش بازگو کرد.

هدف قطر از میزبانی پیدا کردن هویت فرهنگی و اسناد دیجیتال کشورش بود
بدرلو، رئیس گروه اسناد الکترونیکی اداره کل شناسایی و فراهم آوری منابع دیجیتال کتابخانه ملی ایران در این نشست درباره تجربه حضورش در وبینار کتابخانه ملی قطر اظهار کرد: کتابخانه ملی قطر در این وبینار که مشخص نیست براساس کدام مقراض و معیار سنجش آن را احصا کرده بود، آعلام کرد هویت فرهنگی و اسناد مربوط به کشور قطر در مناطق مختلف جهان پراکنده است و در یک نقشه سهم کشورهای مختلف از این هویت فرهنگی و اسناد قطر را به نمایش گذاشت.
 
وی افزود:. به عنوان مثال بر اساس ادعای قطر ؛سهم ایران در داشتن اسناد و هویت فرهنگی قطر 6 درصد، سهم ترکیه 11 درصد، روسیه 2 درصد و سهم آمریکا 9 درصد و سهم کشور هند از هویت فرهنگی کشورشان را 26 درصد اعلام کردند.
 
بدرلو با بیان این که قطر در این وبینار ادعا کرد بزرگترین مرکز اطلاعاتی  برای آرشیو کشور خودش و منطقه خلیج فارس است، گفت: البته این ادعا قابل بحث است و قرار نیست وارد جزییات آن شویم. در همین زمینه مدیر اجرایی کتابخانه ملی قطر نیز ادعا کرد، در دوران همه‌گیری کرونا کتابخانه ملی قطر، 650 هزار جلد کتاب الکترونیکی و  روزنامه و موارد مشابه را به نقاط مختلف جهان ارسال کرده است.
 
وی افزود: کشور قطر همچنین ادعا می‌کرد برای پیدا کردن هویت فرهنگی و اسناد خودش باید با کشورهای مختلف در زمینه دیجیتال‌سازی منابع مشارکت داشته باشد؛ البته کتابخانه قطر پیش‌تر با کتابخانه ملی بریتانیا در بخش دیجیتال‌سازی کتابخانه وزارت مستعمرات بریتانیا همکاری کرده و  گردآوری حجم عمده‌ای از منابع دیجیتال کتابخانه ملی این کشور مربوط به زمان همکاری کتابخانه ملی قطر با کتابخانه ملی بریتانیا است.

رئیس گروه اسناد الکترونیکی اداره کل شناسایی و فراهم‌آوری منابع دیجیتال کتابخانه ملی ایران اظهار کرد: کتابخانه ملی قطر اصرار داشت، برای همکاری با کشورهای مختلف در زمینه دیجیتال‌سازی منابع باید توسعه دسترسی به میراث فرهنگی قطر یا منطقه خلیج فارس، مورد نظر، در اولویت و  ملاک هدف و مشارکت قرار بگیرد. از طرف دیگر این کشور؛ معتقد بود، اصراری ندارد اشاعه اطلاعات حتما از درگاه کتابخانه ملی قطر انجام شود و صاحب منبع از هر طریقی می‌تواند این اشاعه اطلاعات را انجام دهد.
 
بدلو افزود: کتابخانه ملی قطر خواستار ایجاد ارزش افزوده برای کتابخانه‌های مشارکت‌کننده مانند انتقال دانش تخصصی و ایجاد موسسه‌های پژوهشی مشترک در زمینه تبادل منابع دیجیتال با کشورهای دیگر بود؛ البته دانش تخصصی کتابخانه قطر در بخش منابع دیجیتال، بر توانایی متخصصان و مستشاران خارجی این کتابخانه استوار است و قطر در بخش منابع دیجیتال و کتابخانه‌ای هیچ تخصص داخلی ندارد . البته مشارکت کشور قطر در زمینه دیجیتال‌سازی، بیشتر معطوف به کشورهای غربی است که رعایت حق مولف برای آن‌ها بسیار اهمیت دارد.
 
وی با اشاره به پرسش خود درباره همکاری مشترک کتابخانه ملی ایران و قطر در این وبینار گفت: اولا رئیس دیجیتال کتابخانه ملی قطر به قردادهای کتابخانه‌ای رایج مسلط نبود. دوم این‌که کتابخانه‌های دیجیتال الزاما منابع آرشیوی را مد نظر قرار نمی‌دهند و تنها یک بخش مهم برای این کتابخانه ممکن است توجه به منابع آرشیوی باشد اما تاکید قطر بر روی تکمیل و توسعه منابع آرشیوی خود با اولویت پیشینه و اسناد فرهنگی استوار بود.