وی به تعریف ادبیات کودک و نوجوان پرداخت و تصریح کرد: ادبیات یکی از شاخه‌های هنر است که در آن عاطفه برجستگی دارد و اگر آن را از متون ادبی حذف کنیم، متن مورد نظر ارزش ادبی خود را از دست خواهد داد.
تولایی با تاکید بر اینکه ادبیات زبان منطق نیست، ادامه داد: ادبیات باید بتواند تاثیری عاطفی بر مخاطب بگذارد و این تاثیرگذاری عاطفی وجه تمایز آن با سایر متن‌ها است و ادبیات از این قاعده مستثنی نیست، با این تفاوت که یک بخش ادبیات کودک موضوع سرگرمی آن؛ و دیگر گشودن دریچه‌های تازه در ذهن کودک و نوجوان است.
این نویسنده حوزه کودک و نوجوان به کتاب «شازده کوچولو» هم اشاره کرد و افزود: این کتاب که شاهکار ادبیات کودک و نوجوان است، اگرچه مضمون فلسفی دارد اما توانسته تیراژ بالاتری نسبت به تمام کتاب‌های فلسفی داشته باشد که نقطه طلایی آن تاثیرگذاری عاطفی است.
تولایی در ادامه سخنان خود به بررسی وضعیت شعر کودک و نوجوان در کشور پرداخت و گفت: پیش از انقلاب شعری به عنوان شعر کودک و نوجوان با گستردگی فعلی وجود نداشت و پس از انقلاب اسلامی در دهه 60 با انتشار نشریات ویژه کودک و نوجوان این حوزه رونق گرفت.
وی ادامه داد: در دهه 60 مجله «کیهان بچه‌ها» دچار تحول شد و حلقه‌ای از شاعرانی که به حوزه شعر کودک و نوجوان اهمیت می‌دادند، تشکیل شد. در این دهه بیشتر، مضامینی همچون حسرت دوران کودکی و حسرت زندگی روستایی با توجه به شرایط سیاسی اجتماعی و جنگ ایران و عراق دیده می‌شد.
وی با اشاره به نشریاتی که در اواخر دهه 60 در حوزه کودک و نوجوان فعال شدند، ادامه داد: این نشریات ازجمله سروش نوجوان، بچه‌های مسجد و سوره نوجوانان هستند که بنیانگذاران آنها توانستند شاعران بزرگی در حوزه کودک و نوجوان را تربیت کنند که ازجمله این شاعران می‌توان آتوسا صالحی، فریبا کلهر و مژگان کلهر نام برد.
تولایی با بیان اینکه قیصر امین‌پور از بنیانگذاران سروش نوجوان بود، اضافه کرد: سیاستگذاری سروش نوجوان بر این اساس استوار شده بود که مخاطب نوجوان را مخاطب جدی خود عنوان می‌کرد و به تولید ادبیات از طریق شعر و داستان‌های دنباله‌دار در حوزه کودک و نوجوان پرداخت.
مولف کتاب «قهرهای خوشمزه» با تاکید بر اینکه کتاب‌هایی که در دهه 60 و اوائل دهه 70 منتشر شدند، هنوز هم قابل اعتنا هستند، تصریح کرد: در دهه هفتاد شعر نوجوان ژانر ادبیات رسمی کشور شد و درواقع این دوره استقلال شعر نوجوان با حضور شاعرانی همچون کشاورز، احمد خدادوست و افشین علاء رقم خورد.
این شاعر کودک و نوجوان گفت: در دهه هفتاد هم مضامینی همچون دهه قبلی در شعرها دیده می‌شد و قالب شعرها عمدتاً چهارپاره بود اما در دهه هشتاد شعر کودک و نوجوان دچار تحول جدیدی شد و شاخه جدیدی در اندیشه، مضمون و صور خیال در این شعر پدید آمد به طوری که شاعران حتی اشعار نیمایی را کار می‌کردند.
تولایی با اشاره به شاعران معروف دهه هشتاد از مهدی مرادی به عنوان یکی از این شاعران نام برد و ادامه داد: مهدی مرادی اولین کتاب خود با عنوان «کلاغ سه‌شنبه» را در سال ۸۵ چاپ کرد که توانست توجه‌های زیادی را به خود جلب کند.
سراینده مجموعه شعر «بفرما کرم تازه» به ویژگی‌های اشعار مهدی مرادی اشاره کرد و گفت: یکی از ویژگی‌هایی که در شعر مهدی مرادی در همان کتاب «کلاغ سه شنبه‌ها» دیده می‌شد و نوید این را می‌داد که شاعر تازه‌ای به جمع کودکان و نوجوانان اضافه شده، جسارت‌هایی بود که در تخیل، زبان و دیگر ویژگی‌ها و عناصر شعر شکل گرفته بود؛ نگاه خاص مهدی مرادی به جهان و درواقع، برخورد کودکانه او با جهان و کشف شاعرانه، از ویژگی‌های اشعار او بود.
تولایی تصریح کرد: احساس و عاطفه، اندیشه و تخیل سه عنصری هستند که باید در شعر کودک و نوجوان وجود داشته باشند و این سه عنصر در شعر عجین نمی‌شوند؛ مگر اینکه با کشف همراه باشند. در تمام عناصر شعر مثل زبان، واژه‌سازی و تصویرسازی کشف می‌تواند اتفاق بیفتد و کارهای مهدی مرادی سرشار از این کشف‌ها است.
کارشناس ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ادامه سخنان خود با اشاره به ضرورت درهم تنیدگی شعر و داستان گفت: شعر و داستان اگرچه در شکل ظاهری باهم تفاوت دارد اما کاملاً در هم تنیده‌اند و شاعر خوب باید بتواند داستان را تبدیل به روایت شاعرانه کند.
وی با بیان اینکه جای کتاب‌های شعر کودک و نوجوان در مکان‌های فرهنگی و نمایشگاه‌ها خالی است، تصریح کرد: تقریباً هیچ ناشری دیگر، کتاب شعر نوجوان چاپ نمی‌کند چرا که به اعتقاد آنها این شعر مخاطب ندارد و فروش نمی‌رود در حالی که می‌توان با فرهنگ سازی و معرفی کتاب‌های خوب به نوجوانان شعر کودک و نوجوان را رونق داد.
تولایی در پایان یادآور شد: درحالی که در دنیای مدرن امروز مطالعه غیردرسی از شاخص‌های رفاه کودک و نوجوان است، در کشور ما در مقابل جمعیت میلیونی دانش آموزان، تیراژ کتاب‌های شعر به 500 جلد رسیده است هرچند متولیان فرهنگی می‌توانند با توجه به مقوله کتاب و آشنا کردن نوجوانان با کتاب‌های شعر لذت مطالعه ادبیات را به دانش آموزان منتقل کنند.
نظر شما