به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، در نشست بنیاد قم‌پژوهی که با موضوع «بررسی سابقه و بازار فروش کتاب‌های دست دوم در قم و نقش آن در جذب گردشگر فرهنگی» برگزار شد منتقدین و کارشناسان معتقد بودند بازار فروش کتاب‌های دست دوم در قم می تواند نقش مهمی در جذب گردشگر فرهنگی داشته باشد اما لازم است زیرساخت‌ها و بسترهای این حوزه آماده شود.
سیصد و هفتاد و هفتمین جلسه بنیاد قم‌پژوهی با حضور اعضای بنیاد، علی‌اکبر صفری کتابشناس نسخ خطی و فهرست‌نگار نسخ، محمد غفاری و محمد حاجی‌باقریان کتابفروش و کارشناس کتاب، با موضوع «بررسی سابقه و بازار فروش کتاب‌های دست دوم در قم و نقش آن در جذب گردشگر فرهنگی» در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد.
محمد غفاری، کتابفروش و کارشناس کتاب با بیان اینکه اعتمادالسلطنه نخستین کسی بود که کتابفروشی مدرن دست دوم را در ایران تاسیس کرد، گفت: در قم هم ناصرالشریحه اولین کسی بود که مبادرت به این کار کرد. احسان یارشاطر، آقابزرگ تهرانی و پرویز ناتل خانلری هم از دیگر افرادی هستند که در زمینه تاسیس کتابفروشی دست دوم تلاش داشتند.
برخلاف تهران، فرهنگ خرید کتاب‌های دست دوم در قم کم رنگ است
محمد غفاری با اشاره به تنوع فروش کتاب‌های دست دوم در قم افزود: در کنار کتاب‌های دینی و مذهبی، خرید و فروش انواع کتاب‌های تاریخ و ادبیات در قم رواج دارد. کتابخانه آیت‌الله مرعشی یکی از مخازن با ارزش کتاب‌های دست دوم است که از اهمیت بالایی برخوردار است.
این کتابفروش فعال در عرصه کتاب دست دوم گفت: فرهنگ خرید کتاب‌های دست دوم در قم کم رنگ است. در پایتخت به کتاب‌های دسته دوم و یا دست چندم، کهنه‌فروشی می‌گویند که بسیار پر رونق است.
غفاری با انتقاد از کم‌کاری خانواده‌ها در حفظ و نگهداری کتاب‌هایشان گفت: اغلب ما به جای سپردن کتاب‌های قدیمی و با ارزش خود به کتابخانه ملی و یا کتابخانه مرکزی، آنها را در بدترین شرایط نگهداری می‌کنیم و راضی نمی‌شویم که آن را به یک جای خوب بسپاریم.
این کتابفروش دسته دوم با اشاره به وجود یک کتابخانه شخصی یافت شده در قم یادآور شد: با بازدیدی که از آن کتابخانه به عمل آمده بهترین کتاب‌های تاریخی و ادبی با ارزش در آن موجود است اما به علت شرایط بد نگهداری نیاز به تعمیر و بازسازی دارند.
وی با ابراز تاسف از وجود چنین شرایطی عنوان کرد: جدیدترین کتابخانه قابل فروش در قم، هشت هزار جلد کتاب دارد که پنج هزار جلد آن بسیار نفیس است ولی در شرایط بدی نگهداری می‌شود و در معرض خطر است.
با توجه به گرانی کاغذ، توجه به کتاب‌های چاپ قدیم بیشتر شده است
غفاری در خصوص نقش کتابفروشی‌های دسته دوم در جذب گردشگر با به کار بردن این مثال که نهنگ است آنکه با دریا ستیزد، گفت: با توجه به شرایط بد وضعیت کاغذ، کتاب‌های چاپ قدیم از اهمیت بالایی برخوردار است اما متاسفانه کتابفروشان دسته دوم قم در بین کتاب نو فروشان محصور شده‌اند.
وی نبود یک مکان مناسب برای این نوع کتابفروشان را از جمله مشکلات این قشر عنوان کرد و ادامه داد: متاسفانه به علت قیمت بالای اجاره‌بها در مکان بسیار مناسبی مانند ساختمان ناشران که ویژه فروش کتاب است، برای ما مقدور نیست در آنجا ساکن شویم.
غفاری از نبود یک بخش مجزا برای اطلاع‌رسانی از کتاب‌های دسته دوم موجود در قم گلایه کرد و افزود: نیاز است که یک مجله یا نشریه‌ای وجود داشته باشد تا فهرست کتاب‌های دست دوم موجود در قم را هر هفته منتشر کند.
وی تاکید کرد: اگر بخواهیم در زمینه خرید و فروش کتاب‌های دست دوم که از اهمیت بالایی برخوردار است، توفیق داشته باشیم باید افرادی که در این زمینه تخصص دارند وارد این عرصه شوند.
در ادامه این نشست محمد حاجی‌باقریان کتابفروش و کارشناس کتاب در خصوص اولین ناشران قمی گفت: آذری قمی، اسماعیلیان، خاندان صحفی و خاندان برقعی از جمله افرادی هستند که در زمینه نشر کتاب در قم سابقه دیرینه‌ای دارند.
وی در زمینه کتابفروشی دست دوم دینی در قم به آیت‌الله بروجردی اشاره کرد و یادآور شد: این عالم دینی در زمان طلبگی کتاب‌های دست دوم خودش را در کتابخانه شخصی‌اش به طلبه‌های سال پایین‌تر فروخته بود.
بازار کتاب‌های دست دوم در قم باید در مسیر بازدید گردشگران باشد
باقریان با بیان اینکه از نظر نشر و ناشر قم غنی است اما از نظر عرضه حرفی برای گفتن ندارد، افزود: منِ کتابفروشِ دست دوم نمی‌دانم گردشگرانی که وارد این شهر می‌شوند، از کدام مسیر می‌آیند و از کدام مسیر خارج می‌شوند؛ درحالی که اگر این امکان ایجاد می‌شد که گردشگران می‌توانستند کتابفروشی‌های دست دوم را ببینند، بی‌شک وضعیت کتابفروشان دست دوم بهتر خواهد شد.
وی با اشاره به فعالیت دلال‌ها در این عرصه، تصریح کرد: متاسفانه عده‌ای که هیچ تجربه‌ای در عالم کتاب ندارند وارد این عرصه شده‌اند و کتابخانه‌های شخصی را خریداری کرده با هدف سود بیشتر به کتابخمیرکنها می‌فروشند.
این کتابفروش دست دوم با تاکید بر لزوم جلوگیری از این اتفاق ناخوشایند، گفت: متاسفانه هیچ نظارتی هم بر عملکرد دلالان بازار خرید و فروش کتاب‌های دسته دوم در قم وجود ندارد؛ چرا که غالب این‌ها کتاب خمیرکن هستند و محتوای کتاب برای آنها مد نظر نیست.
وی با بیان اینکه بسیاری از کتاب‌های با ارزش دست دوم در کتابفروشی‌های دست دوم قم مانده است و به دست خوانندگان نمی‌رسد، گفت: گردشگری فرهنگی مثل گردشگری سلامت می‌تواند در قم اهمیت داشته باشد ولی نیاز است که به این بخش توجه شود و اینکه مسیرهای گردشگری به گونه‌ای تعریف شود که گردشگران و زائران این کتابفروشی‌ها را ببینند.
دیگر مهمان این نشست علی‌اکبر صفری، کتابشناس نسخ خطی و فهرست‌نگار نسخ دلیل خرید کتاب‌های دسته دوم را اغلب تلخ توصیف کرد و گفت: دلیل خرید کتاب‌های دسته دوم اغلب تلخ است چرا که صاحب کتاب یا به علت بی‌پولی کتابخانه را می‌فروشد و یا وارثان به کتاب بها نمی‌دهند و یا اینکه صاحب کتاب به علت کمبود جا مجبور است کتاب‌ها را بفروشد. در هر صورت دلایل تلخی برای فروش کتاب دست دوم وجود دارد.
این فهرست‌نگار نسخ با اشاره به اهمیت کتاب‌های دسته دوم، گفت: کتابخانه‌های شخصی یکی از منابع خوب تحقیق و پژوهش محسوب می‌شود و در آن سندهای خوبی وجود دارد. در کتابخانه‌های شخصی و کتاب‌های دست دوم کتاب‌های نایاب، جزوه‌ها، چاپ‌های سنگی، خطی، حاشیه بر کتاب و ... وجود دارد؛ در حالی که به هیچ‌وجه این نوع موارد در کتابخانه‌ها و کتاب‌های جدید یافت نمی‌شود.
این محقق و پژوهشگر دسترسی به منابع اصلی و بدون تحریف کتاب‌ها را از مزایای کتاب دسته دوم دانست و افزود: در حال حاضر اکثر کتاب‌های که جدید منتشر می‌شوند به دلایل مختلف تحریف می‌شوند و راه دسترسی به کتاب‌های بدون تحریف، کتاب‌های دسته دوم است.
وی اضافه کرد: یکی دیگر از اهمیت‌های این نوع کتاب‌ها و کتابخانه‌ها، اسنادی است که در این کتاب‌ها وجود دارد و به اسناد لای کتابی معروف است؛ مثل اسناد، اشعار، اجازات، نامه‌ها، دست خط‌ها، سندها، وصیت نامه‌ها، شب نامه‌ها، اطلاعیه‌ها و ... که همه این‌ها فهرست می‌شوند و منشأ آن کتابخانه‌های شخصی و کتاب‌های دست دوم است. این اسناد خود عرصه‌ای در حوزه پژوهش است که می‌تواند گوشه‌ای از زوایای تاریکی را مشخص کند که متأسفانه برخی از مالکان اصلا اهمیت آن را نمی‌دانند.
صفری تنوع موضوعی زیاد این کتابخانه‌ها را از دیگر اهمیت آن دانست و گفت، تنوع زیاد از جذابیت این کتاب‌ها است و اینکه یک محقق با مجموعه‌ای متنوع از منابع روبه‌رو می‌شود.
کتابشناس نسخ خطی از دیگر مزایای کتابخانه‌های شخصی را دست یافتن به شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زمان گذشته دانست، افزود: برقراری ارتباط بین نسل قدیم و جدید از دیگر مزایایی کتاب‌های دسته دوم محسوب می‌شود.
در پایان این فهرست‌نگار نسخ خطی با ابراز خرسندی از شرایط نسبی موجود گفت: خوشبختانه نسبت به قبل شرایط تغییر کرده است و به کتاب‌های دسته دوم بها داده می‌شود و باید امیدوار بود که شرایط بهتر هم خواهد شد ولی باید مطالبه کرد و در شرایط فعلی به نظر می‌رسد که در زمینه توجه و اهمیت مردم به کتاب دسته دوم رو به پیشرفت هستیم.
پنجشنبه ۲۷ تیر ۱۳۹۸ - ۲۰:۴۷
نظرات