سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - مریم محمدی؛ ۱۵ ژوئن مصادف با ۲۵ خرداد با نام روز عکاسی از طبیعت نام‌گذاری شده است. عکاسی از طبیعت نه تنها بازتاب زیبایی‌های بصری است، بلکه سندی زنده از زیست‌بوم، فرهنگ و تاریخ یک سرزمین نیز محسوب می‌شود. ایران، با گستره متنوع اقلیمی‌اش از جنگل‌های هیرکانی شمال گرفته تا کویرهای خراسان و فلات مرکزی، از سواحل نیلگون جنوب تا ارتفاعات زاگرس و البرز گنجینه‌ای بی‌بدیل برای عکاسان طبیعت است. اما جای پرسش دارد: این گنجینه‌ی تصویری چقدر در قالب کتاب ثبت و ماندگار شده است؟
در سال‌های اخیر، به موازات گسترش دوربین‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی، عکاسی از طبیعت بیش از پیش به یک گرایش جدی و بعضاً حرفه‌ای تبدیل شده است، ولی در قیاس با وسعت این رویداد تصویری، تعداد کتاب‌های مکتوب و چاپی در این حوزه همچنان بسیار اندک است. یکی از علت‌های کمبود این کتاب‌ها شاید به قیمت بالای کتاب‌های عکاسی طبیعت برگردد. این کتاب‌ها معمولاً در قطع بزرگ با ورق‌های گلاسه و با کیفیت چاپ بالا ارائه می‌شوند که با توجه به پایین آمدن قدرت خرید مخاطبان این دست کتاب‌ها طبیعی است که میزان چاپ چنین کتاب‌های نفیسی پایین آمده باشد. با این حال، چند اثر شاخص طی دو دهه گذشته توانسته‌اند دریچه‌هایی ماندگار به روی طبیعت ایران بگشایند.
در این میان کتاب «طبیعت ایران» دربرگیرنده عکس های نصرالله کسرائیان و بیژن فرهنگ دره شوری است که با متون بیژن دره شوری همراه شده است و به معرفی طبیعت دور و نزدیک ایران می پردازد. این کتاب در سال ۱۳۷۹ توسط نشر روزنه منتشر شده است. این اثر ماندگار نصرالله کسراییان و بیژن فرهنگ دره شوری یکی از مهم‌ترین کتاب‌های عکاسی طبیعت ایران است.به واقع نمی‌توان از کتاب‌های عکاسی طبیعت سخن گفت و نامی از نصرالله کسراییان نبرد؛ عکاسی که به‌درستی به او لقب «پدر عکاسی قوم‌نگار ایران» داده‌اند، اما آثار او در حوزه طبیعت نیز شایان توجه‌اند. کتاب «طبیعت ایران» که با همراهی پژوهش‌هایی از همسرش ژیلا مساعد منتشر شده، مجموعه‌ای چشم‌نواز از چشم‌اندازهای ایران را در قالب عکس‌های بزرگ، رنگی و صفحه‌آرایی حرفه‌ای ارائه می‌دهد. کسراییان در این کتاب تنها به تصویر اکتفا نکرده و هر عکس با توضیحاتی از بیژن فرهنگ دره شوری جانور شناس ایرانی همراه است که درباره موقعیت مکانی، نوع زیست‌بوم و حتی تهدیدات محیط‌زیستی همراه است.
کتاب «دریچه سبز» دربرگیرنده عکس های محمد کوچکپور کپورچالی است که انتشارات خانه فرهنگ و هنر گویا در سال ۱۳۸۰ آن را منتشر نموده است. در این کتاب که تمام صفحاتش گلاسه است در کنار عکس‌ها که به طبیعت مازندران پرداخته، توضیحات کافی به دو زبان فارسی و انگلیسی درج شده است.
کتاب «کویر در تصویر» دربرگیرنده عکس های محمد صادقی فسائی است که از این پدیده طبیعی در ایران عکاسی کرده است. این کتاب در سال ۱۳۷۵ توسط نشر نگار به چاپ رسید. در این کتاب سعی شده است به کمک تصاویر نگاهی به شهرها و آبادی های حاشیه مرکزی کویر ایران شود.از جمله موضوعات عکس های این کتاب، می توان به معماری این شهرها و آبادی ها، مردم و اقوام، کویر، …. می توان نام برد.کتاب عکس «کویر در تصویر» محمد صادقی فسایی به پنج بخش تقسیم شده است. در این تقسیم بندی ها به ترتیب: در بخش اول شهرهای قم، مشهد اردهال، کاشان، ابیانه، در بخش دوم شهرهای نطنز، بادرود، اردستان، نایین، در بخش سوم شهرهای میبد، یزد، ابرکوه، در بخش چهارم شهرهای خور، جندق، طبس، فردوس، سبزوار، فرومد و در بخش پنچم شهرهای بسطام، مجن، دامغان، سمنان، ورامین با تصاویر روایت شده اند. کتاب در قطع رحلی با جلد سخت و کاور گلاسه منتشر شده است
کتاب «نفیس ایران، جلوه‌های چهارفصل نگاه جمعی از عکاسان ایران» به زبان فارسی و انگلیسی در قطع رحلی و با جلد گالینگور و قاب که کتاب به صورت کشویی داخل آن قرار می گیرد، زیبایی خاصی به کتاب بخشیده است. متن فارسی این کتاب را مهدی افشار نوشته است و کتاب را ماناواز الکساندریان به انگلیسی ترجمه کرده است. انتشارات فرهنگسرای میردشتی این کتاب نفیس را به چاپ رسانده است. عکاسانی که در این کتاب از چهارفصل طبیعت ایران در مناطق مختلف عکاسی کرده و آثارشان در این کتاب به چاپ رسیده است شامل نیکول فریدنی (صفیر)، افشین بختیار، محمد کوچیکپور کپورچالی، علی متین، فرزاد هاشمی، علیرضا شیوری، علیرضا فیروزی، غلامرضا عیلوند، فرهاد ربیعی، امیر کاشفی نائینی، بابک بروزیه، محمد اسلامی راد، امیرعلی جوادیان، افشین علیزاده، حمیدرضا حسین زاده، جوواد سیدآبادی، محسن منصوری هستند.
کتاب «همراه طبیعت ایران» مجموعه ای از عکس های طبیعت و منظره از نگاه جمعی از عکاسان می باشد که در مهرماه سال ۱۳۹۶ منتشر شده است. در بخشی از متنی که توسط کریم متقی به عنوان یکی از اساتید عرصه عکاسی و صاحب اثر در این کتاب در ابتدای آن درج شده چنین آمده است: «در دهه های اخیر که به اقتضای صنعت و اقتصاد پنجره ها را نیز از دست دادیم، برای جبران مافات به تابلوهای نقاشی وعکس ها پناه بردیم. اما دیری نگذشت که عصر صنعت و اقتصاد وادارمان کرد تا تابلو ها و عکس ها را نیز در سایز کوچک تر بر دیوار اتاق هایمان بیاویزیم. اکنون که جهان و زندگی مان مجازی تر شده، ناگزیر، طبیعت محیط مان را مجازی دیده و مجازی ثبت می کنیم و براین نسل های آتی نیز به طور مجازی به ارث می گذاریم. اما هرطور که باشد، تعلق خاطر انسان به طبیعت همواره ابدی و ازلی است. باشد که این نمایشگاه مرثیه ای باشد برای فقدان طبیعت در حال انقراض.»
این کتاب شامل آثار عکاسانی از جمله کریم متقی، عباس عرب زاده، بردیا سعادت، علی شکری، علیرضا دروچی، پیمان حامدی بهتاش، سونا مویدزاده، مسعود طالبی، وحید دلسعید و فرشید احمدپور است.
این تنها تعدادی از کتاب‌هایی است که درباره عکاسی از طبیعت در ایران منتشر شده است. در عصر شبکه‌های اجتماعی، تصویر به سرعت دیده و فراموش می‌شود؛ اما کتاب، رسانه‌ای ماندگار است. انتشار کتاب‌هایی با موضوع عکاسی طبیعت نه تنها فرصت مستندسازی را فراهم می‌کند، بلکه امکان تحلیل، تفسیر و حتی آموزش نیز در آن نهفته است. اگرچه شمار این آثار در ایران اندک است، اما کیفیت برخی از آن‌ها ستودنی است و می‌توان گفت که ایران هنوز ظرفیت‌های فراوانی برای تولید کتاب‌های عکاسی طبیعت دارد به‌ویژه درباره مناطق کمتر شناخته‌شده مانند هرمزگان، بلوچستان، کوهستان‌های خراسان شمالی یا تالاب‌های لرستان و ایلام.
فراموش نکنیم که عکاسی طبیعت، تنها ثبت زیبایی نیست؛ این هنر می‌تواند صدایی باشد برای هشدار درباره تخریب جنگل‌ها، خشک‌شدن تالاب‌ها، آلودگی هوا و بحران‌های زیست‌محیطی. کتاب‌های تصویری می‌توانند نقشی مؤثر در آگاهی‌بخشی عمومی و تقویت فرهنگ حفاظت از طبیعت ایفا کنند.
نظر شما