خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- ماهرخ ابراهیم‌پور: در ادامه پیگیری سوژه آسیب‌شناسی ترجمه آثار سیاسی در ایران به سراغ مریم وتر رفته‌ایم. وی یکی از مترجمانی است که کتاب «مقدس و عرفی؛ دین و سیاست در جهان» با عنوان فرعی آن «کندوکاوی در جوامع مذهبی و غیرمذهبی جهان» (نشر کویر) کار مشترکی از «رونالد اینگلهارت» و «پیپا نوریس» را ترجمه کرده و شایسته‌تقدیر ﺑﯿﺴﺖ و هفتمین دوره ﺟﺎﯾﺰه ﮐﺘﺎب ﺳﺎل جمهوری اﺳﻼﻣﯽ دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شده است. 

وتر با اشاره به کیفیت ترجمه کتاب‌های سیاسی در ایران گفت: در درجه نخست کیفیت ترجمه فدای سرعت در ترجمه می‌شود و این موضوع در تمام حوزه‌ها مصداق دارد و تنها به کتاب‌های سیاسی محدود نمی‌شود. علاوه بر این عواملی همچون عدم اشراف به مسائل این حوزه، یعنی فقدان پس زمینه‌ای که برای ترجمه در هر حوزه‌ای لازم است، نبود آشنایی کامل به ساختار زبان مبدا، همچنبن زبان مقصد می‌توانند به ترجمه نامطلوب اثر بینجامند. 

ترجمه‌های تکه تکه دانشجویان انسجامی ندارد 

وی با اشاره به تکه تکه شدن یک کتاب در حال ترجمه بین دانشجویان افزود: بارها شاهد این بوده‌ام که بخش‌های مختلف یک کتاب واحد در دست چندین دانشجو برای ترجمه بوده است که در خوشبینانه‌ترین نگاه، حاصل کار ترجمه‌ای است که هیچ انسجامی در گزینش معادل برای مفاهیم به کار رفته در کتاب و همچنین درک منسجمی از اندیشه‌ای که به آن پرداخته شده و گام به گام در سراسر کتاب شکل می‌گیرد وجود ندارد و متاسفانه بخشی از کتاب‌هایی که به این صورت ترجمه می‌شوند به مثابه کتاب درسی در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرند. 

وتر در پاسخ به این پرسش که آیا در موقعیت کنونی ترجمه کتاب‌های سیاسی در ایران یک روش تولید علم است؟ عنوان کرد: فکر نمی‌کنم تنها عامل موثر در تولید دانش ترجمه باشد. ترجمه تنها یک مولفه است و ترجمه‌های بازاری و سریع‌السیر نه تنها به تولید دانش منجر نمی‌شوند بلکه آسیب جدی به این حوزه وارد می‌کنند. 

ضمن این‌که تولید دانش در حوزه ترجمه کتاب‌های سیاسی نیازمند به آزادی اندیشه و بیان است. طبعا ناشر و فضای سیاسی حاکم بر کشور است که تعیین می‌کند من چه کتابی را ترجمه کنم و چه کتابی را ترجمه نکنم و اگر آزادی اندیشه وجود نداشته باشد خود به عامل محدودکننده‌ای تبدیل می‌شود که علاوه بر ترجمه‌های نامطلوب بر امر تولید دانش اثر می‌گذارد. 

ترجمه‌ کردن با عشق و علاقه محل بروز خلاقیت است 

وی افزود: البته تنها تنگناهای مربوط به آزادی بیان و اندیشه نیست که به واسطه ترجمه کتاب‌هایی با نگرش‌هایی خاص به تولید دانش آسیب می‌رساند، بلکه ناشران با نگاه به بازار و حل معضلات مالی، هر یک به سهم خود در امر تولید دانش سنگ‌اندازی می‌کنند. 

این مترجم با ابراز مخالفت برای تعیین نهادی که به ترجمه کتاب بپردازند، اشاره کرد و گفت: تعیین مرجعی خاص به تنگ نظری در این حوزه دامن می‌زند. ترجمه‌ای که با عشق و علاقه و در عین امانتداری انجام شود، محل بروز خلاقیت و تالیفی دیگر است. مگر برای تالیف و مولف می‌توان مرجعی تعیین کرد که بگوید چه بنویس، چطور بنویس. حتی در صورت وجود چنین نهادی، فقط می‌تواند در مقام پیشنهاد کننده باشد نه تجویزکننده. یک بانک جامع اطلاعاتی ترجمه می‌تواند مانع دوباره کاری در ترجمه شود، در صورتی که مترجم اصراری بر ترجمه دوباره کتاب نداشته باشد. 

وتر در پاسخ به این پرسش که چرا در کشور ما منابع اصلی کتاب‌های علوم سیاسی بیشتر ترجمه هستند؟ بیان کرد: ترجمه یکی از راه‌های اشاعه فرهنگ و دانش است و تولید دانش نیازمند آن. تولید دانش می‌تواند و باید متعاقب آن صورت گیرد.  اگر در حوزه اندیشه و بیان محدودیت داشته باشیم از آن عبور نمی‌کنیم و آن را به پلی برای رسیدن به ایده‌های جدید بومی تبدیل نخواهیم کرد. 

درباره مریم وتر: 

مریم وتر دارای لیسانس جامعه‌شناسی از دانشگاه تهران است و مدرک کارشناسی ارشد مترجمی زبان انگلیسی را از دانشگاه آزاد علوم تحقیقات دریافت کرده است. وی همچنین مدرک کارشناسی ارشد کتابداری را نیز در کارنامه خود دارد. وتر کتاب‌هایی مانند «تجدیدنظرهای فرا مدرنی در سیاست»، «تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی»، «خواب و رویافراسوی مرزها»، «خواهران و برادرانی بدون رقابت» و «تعارض‌های درون ما» را ترجمه کرده است.