به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، براي معرفي و بازشناساندن بزرگان تاريخ تمدن اسلام و ايران و بازتعريف ارزش‌هاي اعتقادي اسلامي و هويت ملي، موسسه انتشارات امير كبير به تاليف يكصد و ده جلد تك‌نگاري در معرفي بزرگان تاريخ علم و فرهنگ اسلام و ايران پرداخته كه مجلد امير كبير يكي از آنهاست.

در تاريخ مي‌خوانيم كه مرداني راسخ به عزم رهايي ايران از وابستگي قيام و تا آخرين نفس ايستادگي كردند و به سهم خود در بيداري و ايستادگي ملت ايران تأثيرات ارزشمندي داشته اند كه بي ترديد امير كبير يكي از موثرترين اين رجال بود.

امير كبير دوران كودكي را در خانواده قائم مقام به شاگردي سپري كرد. داستان معروف فرا گرفتن درس هنگام خدمت به فرزندان قائم مقام، كه بارها در منابع به آن اشاره شده، مربوط به همان ايامي است كه به خانه شاگردي مشغول بوده است:
«گويند كه امير در كودكي كه ناهار اولاد قائم مقام را مي‌آورد، در حجره معلمشان ايستاده، پاي بازبردن ظروف، آنچه معلم به آنها مي‌آموخت، او فرا مي‌گرفت تا روزي قائم مقام به آزمايش پسرانش آمده، هر چه از آنها پرسيد ندانستند. امير جواب مي‌داد. قائم مقام پرسيد تقي تو كجا درس خوانده‌اي؟ عرض نمود روزها كه غذاي آقازاده‌ها را آورده، ايستاده، مي‌‌شنودم. قائم مقام انعامي به او داد. او نگرفت و گريه كرد. بدو فرمود چه مي‌خواهي؟ عرض كرد: به معلم امر فرماييد درسي را كه به آقازاده‌ها مي‌دهد به من هم بياموزد. قائم مقام را دل سوخته، معلم را فرمود تا به او نيز مي‌آموخت.»

در روايت ولايتي در اين كتاب آمده كه امير كبير دست پرورده قائم مقام بود و به سبب ويژگي‌هاي برجسته شخصيتي‌اش در تاريخ دولت‌هاي ايران خوش درخشيد. «واتسون»، نويسنده انگليسي، درباره امير مطالبي گفته كه برازنده اوست: «در ميان همه رجال اخير مشرق زمين و زمامدارن ايران، كه نامشان ثبت تاريخ جديد است، ميرزا تقي‌خان اميرنظام بي‌همتاست، «ديوجانوس» روز روشن با چراغ در پي او مي‌گشت. به حقيقت سزاوار است كه به عنوان اشرف مخلوقات به‌شمار آيد، بزرگوار مردي بود.»

عزم او در كار راسخ بود. وزير مختار انگليس بارها اظهار كرد كه كسي نمي‌تواند امير را از تصميمش باز دارد. زماني هم كه متوجه مي‌شد بايد براي پيشبرد كارش نرمش نشان دهد، درنگ نمي‌كرد. اگر تصميمات مقامات دولتي به نظر او مخالف منافع ملي بود، به حيله‌هاي گوناگون از اجراي آنها سرباز مي‌زد و اين كاري است كه چهار سال در ارزنه‌الروم به آن همت گماشت.

در اين كتاب آمده است، «در راستي و درستي و فسادناپذيري و صداقت و صميمت او هيچ كس ترديد نكرد. كلنل شيل، وزير مختار انگليس و دشمن امير، درباره وي نوشته است: «پول‌دوستي كه خوي ايرانيان است، در وجود امير بي‌اثر است، به رشوه و عشوه كسي فريفته نمي‌شود. پول‌هايي را كه جهت رشوه به وي دادند و نپذيرفت خرج كشتنش كردند. حرف بي مغز و فكر كم مايه نداشت، كوتاه مي‌گفت و كوتاه مي‌نوشت و خودش نيز ويژگي خود را مي‌شناخت كه مي‌گفت: «بلديت به احوال من داريد كه خلاف اسلاف حرف بي مايه و بي مغز نمي‌توانيم به زبان بياوريم چه جاي اينكه بنويسيم.»

اين كتاب در 14 فصل بخش‌بندي شده است. فصل نخست به «ايران پيش از صدرات امير كبير» و فصل دوم به «تاريخ قاجار از آغاز تا ميرزا» پرداخته شده است. سه فصل به سفرهاي امير كبير اختصاص دارد، «سفر به روسيه»، «سفر به ايروان» و «سفر به عثماني» در بخش‌هايي از كتاب تشريح شده است.

فصل ششم «صدرات ميرزا تقي خان امير كبير»، فصل هفتم «شورش عليه صدراعظم»، فصل هشتم «سياست خارجي امير كبير»، فصل نهم «اصلاحات امير كبير»، فصل دهم «تأسيس دارالفنون»، فصل يازدهم «خدمات عمومي»، فصل دوازدهم «اعتقادات ديني امير كبير»، فصل سيزدهم «فرجام امير» و فصل چهاردهم «كتاب‌شناسي امير كبير» را دربر دارد. منابع و مأخذ، كتاب‌ها، روزنامه‌ها و مجلات و نمايه نيز پايان‌بخش اين كتاب تاريخي است.

چاپ نخست كتاب «امير كبير» نوشته دكتر علي‌اكبر ولايتي در قطع جيبي، 290 صفحه، شمارگان 3000 نسخه و بهاي 28900 ريال به كوشش شركت سهامي كتاب‌هاي جيبي وابسته به موسسه انتشارات اميركبير منتشر شد.