سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): در روزگار پرشتاب و پرچالش امروز، نقش نویسندگان و شاعران در حفظ و تقویت انسجام ملی از همیشه پررنگ‌تر است. آن‌ها با واژه‌هایشان نه‌تنها روایتگر هویت و فرهنگ اقوام گوناگون ایران هستند؛ بلکه همچون پلی میان دل‌ها عمل می‌کنند و همدلی و همبستگی را در دل جامعه می‌کارند. در این مسیر، شاعرانی چون سیمین دریکوند، که از دل فرهنگ غنی لرستان برآمده‌اند، با شعرهای خود توانسته‌اند صدای قوم خود را به گوش دیگر ایرانیان برسانند و پیوندهای عاطفی تازه‌ای میان مردمان برقرار کنند.
نویسنده‌ای که با نگاهی آرمان‌خواهانه از تجربه‌های زیسته، دغدغه‌های ملی و باور به قدرت واژه در هم‌افزایی اقوام و فرهنگ‌ها می‌گوید. آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی ایبنا با این بانوی شاعر درباره نقش ادیبات در حفظ انسجام ملی است.
دریکوند باور دارد نویسندگان و شاعران می‌توانند مرزها را فرو بریزند و قلب‌ها را به هم گره بزنند، تا وطن نه فقط خاک، که معنایی مشترک برای همه باشد.
به نظر شما نقش نویسندگان و شاعران در تقویت وحدت ملی چیست؟
نویسندگان با پرداختن به مفاهیمی چون صلح، عدالت، نوع‌دوستی، همبستگی و همدلی و حفظ باورهای فرهنگی، در قالب شعر و داستان‌های متنوع، می‌توانند نقشی کلیدی در تقویت وحدت ایفا کنند. حتی در قالب یک داستان یا شعر عاشقانه نیز می‌توان به مفاهیمی چون صلح، عدالت و نوع‌دوستی پرداخت و از این طریق پیام‌هایی عمیق به مخاطب رساند.
آیا ادبیات می‌تواند پلی میان فرهنگ‌ها و اقوام مختلف کشور باشد؟ چگونه؟
بی‌تردید ادبیات همواره نقش پررنگی در ایجاد پیوند میان فرهنگ‌ها و اقوام مختلف ایفا کرده است. نمونه بارز آن، شاهنامه فردوسی است که از دیرباز تاکنون در دل فرهنگ‌های متنوع ایرانی جا داشته و نقشی وحدت‌آفرین ایفا کرده است. دوستانی دارم که با سفر به نقاط مختلف ایران و برگزاری جلسات شاهنامه‌خوانی، در ترویج همدلی میان اقوام تلاش می‌کنند. سال گذشته نیز مهمان من در خرم‌آباد بودند و در سطح شهر برنامه‌هایی اجرا کردند که بسیار تأثیرگذار بود. بی‌شک ادبیات از قوی‌ترین ابزارها برای همدلی میان فرهنگ‌ها، سنت‌ها و اقوام است و امیدوارم همکاری بیشتری از طرف نهادهای مربوطه در آینده صورت بگیرد تا هرکدام از ما بتوانیم سهم و رسالت خود را به درستی انجام دهیم.
در شرایطی که جامعه با چالش‌های فرهنگی یا اجتماعی روبه‌روست، نویسندگان چگونه می‌توانند به حفظ انسجام ملی کمک کنند؟
صاحبانِ قلم و هنرمندان در ارتقای فرهنگ نقش بسیار مهمی را بر عهده دارند، چالش‌ها و مشکلات در جوامع همیشه از دیرباز وجود داشته است و این امری انکارناپذیر است، علاوه بر نهادهای مربوط به هر چالش، هنرمندان و صاحبان قلم نیز به سهم خود، وظیفه بزرگی را بر عهده دارند، از گذشته تاکنون هنرمندان از مردم جدا نبوده‌اند، باید همدلانه در کنار یکدیگر، در مواجهه با مشکلات، بهترین راه‌ها را یافت و به حفظ انسجام ملی کمک کرد، نویسندگان و شاعران نیز باید در آثار خود مفاهیم والایی چون وطن‌دوستی، شجاعت، جوانمردی و همبستگی را بازتاب دهند.
آیا تجربیات شخصی شما در نگارش آثار ادبی تحت تأثیر دغدغه‌های ملی و وحدت‌گرایانه قرار داشته است؟
تجربیات شخصی من، زیست در آثار است، هر هنرمندی بازتاب زندگی خود را در اثرش می‌گنجاند. البته با وجود ممیزی‌های گسترده، امکان بروز بسیاری از دغدغه‌های اجتماعی محدود شده است. همین موضوع باعث شده برخی هنرمندان یا سکوت کنند یا به مفاهیمی چون عشق بپردازند هرچند عشق، به‌راستی عمیق‌ترین و نجات‌بخش‌ترین مفهوم انسانی است. به قول سایه: «باید عاشق بود… حتی عاشق یک درخت.»
به نظر شما چه عناصری در آثار ادبی بیشترین تأثیر را در تقویت احساس همبستگی ملی دارند؟
در شعر و داستان، دو عنصر «زمان» و «مکان» بیشترین تأثیر را در انتقال حس همبستگی دارند. زیستن در بطن جامعه، لمس شادی‌ها و رنج‌ها در لحظه وقوع، تأثیری عمیق در خلق اثر دارد. نویسنده‌ای که در دل یک رویداد زندگی کرده باشد، بهتر می‌تواند عمق آن را به مخاطب منتقل کند.
چگونه می‌توان بین بازتاب واقعیت‌های اجتماعی و ترویج وحدت، تعادل برقرار کرد؟
تعادل زمانی برقرار می‌شود که سانسوری در کار نباشد. سانسور، فاصله‌ای میان واقعیت و اثر هنری ایجاد می‌کند. اگر بتوان واقعیت‌ها را همان‌گونه که هستند به تصویر کشید، راهکارهایی نیز برای آن‌ها می‌توان یافت. تنها با گفت‌وگو، همفکری و فراهم‌سازی بسترهای مناسب برای بیان حقیقت است که می‌توان همدلی و وحدت را تقویت کرد.
دیدگاه شما نسبت به نقش زبان فارسی به عنوان عامل انسجام در تولیدات ادبی چیست؟
زبان فارسی نقش بسیار مهمی را در انسجام تولیدات ادبی و هویت ملی دارد، اولین و مهمترین نقشی که من در طول این سال‌ها به آن شاره کرده‌ام وحدت زبان است، در کشور عزیزمان اقوام مختلف با زبان‌های مختلف هستند، هرکدام از ما هنرمندان علاوه بر پرداختن به زبان بومی خود، باید در ایجاد وحدت زبانی، که تولید اثر با زبان فارسی است باید رسالت خود را انجام دهیم و قطعاً برای نسل‌های آینده نیز باقی خواهد ماند.
علاوه بر هویت و زبان ملی، وقتی بخشی از آثار هرکدام از ما به زبان فارسی باشد درک آن برای تمام زبان و قومیت‌های عزیزِ ایرانِ عزیزمان فراهم خواهد بود که با آثار ما، ارتباط برقرار کنند.
در پایان باید بگویم یک وجب از خاک وطن، تمام هستی من است.
نظر شما