خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)- به گزارش ستاد خبري سراهاي اهل قلم نمايشگاه كتاب تهران، نشست بررسي «قرائت صحيح متون كلاسيك و جديد شعر فارسي» ظهر امروز(15 ارديبهشت) از ساعت 13 و 30 دقيقه تا 14 و 45 دقيقه در سراي اصلي اهل قلم برگزار شد.

در اين نشست اسماعيل اميني، ساعد باقري و فاطمه راكعي به عنوان سخنران حضور داشتند و فاطمه سالاروند نيز مجري برنامه بود.

اميني:شعر هويت ملي و تاريخي ايرانيان است
اميني، نخستين سخنران اين نشست، شعر را يكي از اركان اصلي هويت ملي و تاريخي ايرانيان معرفي كرد و گفت: تمامي تجربه‌هاي فلسفي و زيستي گذشتگان به‌طور كلي و فشرده، از طريق شعر به دست ما رسيده‌اند. به عبارت ديگر اگر شعر فارسي نباشد يا با آن ارتباط نداشته باشيم، رابطه ما با فرهنگ قطع مي‌شود.

وي در ادامه توضيح داد: در اين سال‌ها در شرايطي قرار گرفته‌ايم كه اهميت نسبت به محتوا و اهميت نسبت به انديشه در سايه توجه به كميت‌ها و صورت‌ها قرار گرفته است. براي طراحي پوستر يك مراسم در كيفيت چاپ و نوع چاپ آن دقت بسياري مي‌شود اما توجهي به نگارش اشتباه يك بيت شعر صورت نمي‌گيرد.

اين شاعر به نمونه‌هايي از اين قبيل اشتباهات اشاره و تصريح كرد: به نظر من تمامي درگيري‌ها و رنج‌هاي بشر در آن‌جاست كه افراد خيال مي‌كنند كاربرد كلمات بايكديگر تفاوتي ندارد.

وي در بخش ديگر از سخنانش درباره ويرايش متون عربي توضيح داد و اظهار داشت: ويرايش تخصصي چنداني در حيطه متون عربي نداريم و معمولا اين متون را افرادي ويرايش مي‌كنند كه متون ديگر نيز براي ويرايش به آن‌ها سپرده مي‌شود و گاه به دليل محدوديت دايره واژگان يك ويراستار كلمات به لغات ديگري تبديل مي شوند.

اميني در ادامه تاكيد كرد: در زبان‌شناسي به اين امر شفاف‌سازي مي‌گويند كه كاري بسيار تخصصي است و ويراستار نبايد آن‌را انجام دهد. بلكه براي ويرايش و تصحيح متون ادبي و از به‌ويژه متون عربي بايد متخصص و صاحب‌نظر داشته باشيم.

وي مثال ديگري در اين زمينه ارائه كرد و افزود: دو كلمه «دولت» و «ملت» در متون گذشته به ترتيب معناي مال و دارايي و دين را داشته‌اند اما در حال حاضر شاهد آن هستيم كه گاهي برخي با توجه به معاني امروزي اين لغات به شرح ابيات كلاسيك پرداخته‌اند.

اين منتقد در بخش ديگر از سخنانش پرسشي را مطرح كرد و اظهار داشت: بايد ديد آيا نشانه‌گذاري‌هاي رايج در نثر را مي‌توان در شعر نيز به‌كار گرفت؟ به نظرم اين نشانه‌گذاري‌ها در شعر صحيح نيستند و گاه شعر را از شعر بودن آن خارج مي‌كنند. البته تعريف نشانه‌هاي ديگري براي شعر و مشخص كردن تاكيد‌ها و تكيه‌هاي كلام، اقدام شايسته‌تري است.

وي ادامه داد: از سوي ديگر، بزرگان و صاحب‌نظران ما بايد خود متون كلاسيك را قرائت كنند و شاعران نيز خود قرائتي از شعرهايان را در اختيار مخاطبان قرار دهند.

اميني به نقل قول كردن برخي از متون بدون مراجعه به اصل آن متن اشاره و تصريح كرد: اغلب با استفاده از شنيده‌ها و بدون مراجعه به متن اصلي شعر يا حتي آيات قرآن را نقل مي‌كنند.

وي توضيح داد: ما امروزه شاهد آن هستيم كه نسل دانشگاهي و فارغ‌التحصيلان ما از عموم مردم جامانده‌اند. مسووليت بخشي از اين مساله بر عهده نظام آموزشي است؛ چراكه نظام آموزشي ما بيش از توجه به محتوا درگير نمره و كنكور است و افراد را نه براساس دانش بلكه براساس سرعت عمل آن‌ها ارزيابي مي‌كند.

اين شاعر ادامه داد: هنگامي كه علم به ويژه ادبيات تبديل به نكته، تست و مواردي از اين دست شود، تنها در شتاب و اجمال زندگي مي‌كنيم. اما جنس شعر از جنس شتاب نيست. جنس شعر از جنس مقالات و مطالبي كه در روزنامه‌ها و وبلاگ‌ها نوشته مي‌شود نيز متفاوت است.

وي در پايان يادآور شد: صحيح خواندن متون گرچه امري بي‌اهميت به نظر مي‌رسد اما هنگامي كه فردي يك متن را صحيح مي‌خواند نشان‌دهنده آن است كه آن فرد سواد آن متن را دارد. سريع خواندن متون پراهميت گذشته سبب مي‌شود كه از محتواي آن نيز بي‌اطلاع باشيم.

باقري: تغيير لحن، مضمون را تغيير مي‌دهد
در ادامه، باقري به ايراد سخنراني پرداخت و گفت: فهم درست مطلب منجر به خواندن راحت آن و خواندن صحيح آن از سوي ديگر، منجر به درك بهتر ساير مخاطبان مي‌شود. اما متاسفانه توجهي به قرائت صحيح ابيات نمي‌كنيم و گاه به داوري درباره آن متن نيز مي‌پردازيم و ابيات را غيرقابل درك معرفي مي‌كنيم و حتي ترديدي در نحوه صحيح قرائت آن نداريم.

وي ادامه داد: يكي از موارد  عمده در فهم صحيح مطلب، لحن است. تاكيدها در متن نقش اساسي بازي مي‌كنند. تاكيد بر هر جزء آن جزء را به اجزاي بيرون از جمله متمايز مي كند. تغيير تاكيد در يك متن مفهوم را كاملا تغيير مي دهد.

اين شاعر روش‌هايي براي خوانش صحيح يك متن پيشنهاد كرد و توضيح داد: براي خوانش صحيح ابتدا بايد ببينيم فاعل آن جمله كيست. اگر فاعل را تشخيص دهيم لحن تغيير مي‌كند و منجر به درك متن مي‌شود. با تغيير لحن مضمون و موضوع نيز دگرگون مي شود. بايد به ويژه در حوزه شعر از چشم عادت فاصله بگيرم. همچنين «كه»، «چون» و «زان» از جمله مواردي اند كه در تغيير لحن و مفهوم بسيار موثرند.

وي در پايان يادآور شد: مواجه مخاطب با اثر از ابتدا تا پايان بايد براي او لذت‌بخش باشد. به همين دليل قرائت صحيح متن به لذت بردن از يك متن منجر مي‌شود و به حكمت و شگفتي كه در متن نهفته است راه مي‌بريم.

راكعي: شعر در رگ و پي ما ريشه دوانده است
راكعي آخرين سخنران اين نشست در آغاز به كتابي كه با عنوان «درباره شعر» اثر لارنس پرين اشاره كرد كه با ترجمه او منتشر شده است و اظهار داشت: لارنس معتقد است برخي فكر مي كنند شعر تنها براي لذت بردن سروده مي‌شود اما حقيقت آن است كه شعر براي رسيدن به لذت سطحي نيست. گاهي دردناك‌ترين مسائل بشري هنگامي كه به صورت يك شعر زيبا سروده شود، انسان احساس لذت روحي مي‌كند.

وي در ادامه داد: آن لذت با لذت روحي و فلسفي كه از شعر پرمحتوا برمي‌خيزد متفاوت است. كشور ما كشور شعر است برهمين اساس گاهي مي‌بينيم افرادي كه تخصصي در حوزه ادبيات ندارند بهتر شعر مي‌خوانند؛ چراكه شعر در رگ و پي ما ريشه دارد.

اين شاعر در پايان سخنانش به بخش‌هايي از كتابش اشاره و تشريح كرد: به‌طور كلي در دو حوزه با شعر روبرو مي‌شويم. نخست زماني كه آن را براي خود مي‌خواينم و دوم زماني كه شعر را براي مخاطب مي‌خوانيم. بايد توجه داشت زماني كه شعر را براي خود مي‌خوانيم حتما شعر بيش از يك‌بار خوانده شود. همچنين بايد معناي لغات دشوار را در فرهنگ لغت جستجو كرد. از سوي ديگر بايد دقت كرد كه صداي واژه‌ها را در شعر خود ببينيم.

نشست «قرائت صحیح متون کلاسیک و جدید شعر فارسی» از سوی انجمن شاعران ایران پنج‌شنبه(15 اردیبهشت) از ساعت 13 و 30 دقیقه تا 14 و 45 دقیقه در سرای اصلی اهل قلم بیست و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران واقع در طبقه دوم شبستان مصلای امام خمینی(ره) برگزار ‌شد.
 شرکت برای عموم علاقه‌مندان در این نشست‌ها آزاد است.

بیست وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 24 اردیبهشت در مصلای امام خمینی(ره) برپاست.