خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ «بنیاد حکمی و فلسفی دکتر سید احمد فردید» پس از وفات این فیلسوف در سال 1373 شکل گرفت تا مرجع انتشار و رواج افکار زنده‌یاد فردید باشد. چندی پیش بیستمین سال درگذشت این متفکر ایرانی بود که به همین مناسبت ایبنا با بهروز فرنو ــ عضو هیات مدیره این بنیاد ــ به گفت‌وگو نشست تا از فعالیت‌های تازه بنیاد در راستای انتشار آثار مرتبط با فردید بپرسیم به‌ویژه این که مطرح می‌شود که این بنیاد تاکنون به جز برپایی کلاس‌ها و دوره‌های فلسفی و برگزاری چند مراسم یادبود، کار دیگری نکرده است.
پس از گذشت 20 سال از درگذشت دکتر فردید، می‌توانید بگویید که چه فعالیت‌هایی در زمینه انتشار کتاب‌ها و آثار ایشان داشته‌اید؟
در این زمینه گام‌هایی برداشته‌ایم. اکنون درسگفتارهای سال 1363 دکتر فردید را آماده انتشار داریم. از مجموعه درسگفتارها دو جلد دیگر هم در حال آماده‌سازی است. کتابی هم در دست انتشار داریم با عنوان «متفکر نابهنگام» که شامل زندگینامه استاد است به قلم بهمن خدابخش و محمدرضا ضاد.
آیا انتشار آثار استاد منحصرا در اختیار بنیاد است؟ سوال دیگری که در ادامه مطرح می‌شود این است که آیا کتاب «دیدار فرهی فتوحات آخرالزمان» با اجازه بنیاد منتشر شده است؟
بله، حق انتشار آثار استاد از سوی وراث ایشان به بنیاد واگذار شده است و اگر کسی بخواهد کپی‌رایت را رعایت کند باید هرچیزی را که در مورد استاد منتشر می‌کند، به رویت بنیاد برساند اما این مساله هیچگاه رعایت نشده و بنیاد صرفا در چند مورد اعتراض کرده است. در این راستا با وجودیکه مرحوم مددپور، با بنیاد ارتباط کاری داشت و چند دوره آموزشی در اینجا برگزار کرد، اما به هیچ عنوان کتاب خود را پیش از انتشار به هیچ کدام از اعضای بنیاد نشان نداد.
چرا کار فردید در حوزه ریشه‌شناسی کلمات هنوز رنگ انتشار به خود ندیده است؟
بنیاد امکانات چندانی ندارد. استخراج حواشی اتیمولوژیک استاد فردید از کتاب‌های مختلف و دست‌نوشته‌هایش، نیاز به یک هیات علمی دارد که بتوانند بر اساس روش تحقیق و تفکر استاد فردید کار خود را به پیش ببرند. امروزه نه بودجه‌ای برای این‌کار می‌توان تامین کرد و نه کسانی که تمام و کمال به تفکر استاد واقف باشند.
مگر بنیاد زیرمجموعه شهرداری تهران نیست و بودجه مشخصی ندارد؟
تعهد شهرداری تهران صرفا برای نگهداری وسایل و کتاب‌هایی است که از مرحوم استاد باقی مانده و هیچ گونه تعهدی نسبت به کارهای پژوهشی ندارد و بنیاد هم تاکنون چنین تقاضایی از شهرداری نداشته است. روابط بنیاد با سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران فراز و فرودهایی داشته است، به همین دلیل حتی برخی کلاس‌ها و برنامه‌های یادبود نیز در برخی سال‌ها با وقفه روبه‌رو شده بود. انتظار ما از محافل علمی و دانشگاهی به‌ویژه وزارت علوم این است که در راستای تبیین و نشر آثار و تفکرات استاد با ما همکاری کنند.
برای جلب همکاری در زمینه نشر آثار فردید، ارتباط بنیاد با گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران که محل تدریس وی بود، چگونه است؟
فضای کلی دانشکده همسو با تفکرات استاد نبوده و نیست. این جمله من به آن معناست که استادان این دانشکده یا کاملا فلسفه‌های قدیم را تدریس می‌کردند و با فلسفه‌های جدید آشنایی نداشتند یا کاملا اهل فلسفه‌های جدید بودند. در این حال تفکر دکتر فردید حالتی بینابین داشت. البته کسانی در این دانشکده چون دکتر محمدرضا ریخته‌گران، دکتر محسن جهانگیری و دکتر رضا داوری اردکانی تلاش‌هایی برای نشر افکار استاد داشتند.
البته ارتباط استاد با دانشکده در مواردی هم با تیرگی روبه‌رو بود. به عنوان مثال در سال‌های 1354 و 1355، آرامش دوستدار که از اعضای هیات علمی و شاگرد استاد فردید بود با اعمال نفوذ خود نگذاشت استاد پس از بازنشستگی‌اش دوباره دعوت به تدریس در این دانشکده شود. خود دوستدار به این کار اعتراف کرده است. حتی پس از انقلاب هم ارتباط استاد با دانشکده چندان مناسب نبود. در این سال‌ها استاد در جلسات عمومی خود اشکالاتی به عبدالکریم سروش و تفکر نوکانتی و پوپری وارد کرد و سروش که در شورای عالی انقلاب فرهنگی صاحب نفوذ بود، نگذاشت کلاس‌های استاد فردید ادامه پیدا کند. با تمام این اوصاف امروزه توجه جوانان به منظومه فکری استاد فردید جلب شده است.
توجه به اندیشه‌های فردید در برنامه‌ریزی و سیاستگذاری فرهنگی کشورمان چقدر ضروری است؟
یکی از اندیشمندانی که ضرورت تحول در علوم انسانی و ایجاد علوم انسانی اسلامی را در ایران مطرح کرد، استاد فردید بود. در این راستا باید بجز دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه نیز به کلام و نقد استاد از علوم انسانی رایج توجه کنند. همچنین من از مسئولان طرح تحول علوم انسانی در نظام آکادمیک کشور نیز درخواست می‌کنم تا در راستای این تحول، کلام زنده‌یاد فردید را هم در نظر بگیرند.
مطالب دیگر «ایبنا» درباره زنده‌یاد سیداحمد فردید در لینک‌های زیر یافتنی است:
فردید 50 سال پیش غربزدگی را مطرح کرد
فردید نخستین معرف مارتین هایدگر به ایرانیان نبوده است؟ / دلایل حدسی برای اثبات یک مدعای تاریخی ـ فلسفی
فیلسوف شفاهی ایران در لابه‌لای کلمات
فیلسوف شفاهی ايران با «طريقت رندي» به نمايشگاه آمد
توهین نکنید آقای مترجم/ کتاب فلسفی، نقد فلسفی می‌خواهد
نظر شما