سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): تهران شهری است که در میان هیاهوی ترافیک و شلوغی خود غرق شده اما از موقعیت مهم اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و از تنوع مکان‌های دیدنی با جذابیت بالا نیز برخوردار است که این جاذبه‌ها تهران را به شهری دیدنی بدل کرده است.

در سال 1395 طرحی با یک فوریت از سوی شورای شهر تهران به شورای فرهنگ عمومی کشور ارائه شد و پس از تصویب این طرح 14 مهرماه در تقویم رسمی کشور «روز تهران» نامگذاری شد. در این نامگذاری پیشینه تاریخی تهران بزرگ مدنظر بوده است. در این گزارش نگاهی داریم به چندین کتاب که در سال جاری با موضوع تهران و جاذبه‌های گردشگری آن چاپ و راهی بازار نشر شده‌اند.



محله دولاب
ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی

کتاب «محله دولاب» به کوشش دکتر ناصر تکمیل همایون در سال 1402 از سوی دفتر پژوهش‌های فرهنگی چاپ و راهی بازار نشر شد. این کتاب در شش فصل با عناوین پیشینه تاریخی دولاب ری، جغرافیای تاریخی و کالبدشناسی کنونی، فضا و نمای دولاب در حال حاضر، حرفه‌ها و مشاغل محله، نهادهای مذهبی و فرهنگی و مشاهیر و گورستان‌های محله دولاب به شرحی این محله از تهران می‌پردازد.

در یادداشت این کتاب می‌خوانیم: این روزها بحث از هویت شهرها فراوان شنیده می‌شود، شهروندان در هر نقطه‌ای از زمین، در پی کشف و شناخت هویت خود و مکان و زمانی هستند که در آن زندگی می‌کنند. اهل یک شهر یا کشور بودن، یعنی خود را متصل و متعلق به تاریخ و مکان و فضای آن شهر و کشور دانستن و آن را بخشی از خود به شمار آوردن، تلاش هر فرد برای شناخت هویت خود، از سویی نسبت او را با دیگری مشخص می‌کند و از دیگر سو او را وادار به شناختی عمومی از جهان پیرامونش، تاریخش، خاطراتش، مواریثش، احساساتش، ارزش‌ها، مفاهیم، بزرگان و مشاهیر و خصوصیات جمعی محیط زیستش می‌سازد.



احیا و بازآفرینی شهری با رویکرد نوسازی و بهسازی بافت فرسوده در شهر تهران
ناشر: الماس دانش

کتاب «احیا و بازآفرینی شهری با رویکرد نوسازی و بهسازی بافت فرسوده در شهر تهران» به کوشش غلامعلی لکزبان، شیما ایوبی صانع و اصغر حبیب‌الهی از سوی انتشارات الماس دانش در سال 1402 چاپ و راهی بازار نشر شد. این کتاب به موضوع برنامه‌ریزی و توسعه پایدار شهری می‌پردازد.

این کتاب به شرح مباحثی همچون رویکرد بازآفرینی شهری، عوامل موثر در فرسودگی بافت شهری، راهکارهایی برای نوسازی بافت‌های فرسوده، بازآفرینی شهری، ماهیت و اهداف بازآفرینی شهری، سیاست و اصول بازآفرینی شهری، محله عودلاجان، محدوده‌بندی عودلاجان میانی، نوسازی بافت فرسوده شهری و... می‌پردازد.



خیابان‌های تهران
ناشر: ارشدان

کتاب «خیابان‌های تهران» به کوشش علیرضا متولی از سوی موسسه آموزشی تالیفی ارشدان چاپ و راهی بازار نشر شده است. این کتاب به شرح خیابان‌ها و محله‌های تهران از دیدگاه تاریخی می‌پردازد.

این کتاب به شرح مباحثی همچون تاریخچه تهران، میدان‌های تهران، عکس‌های قدیمی از شهر تهران، گذرها، معنا و وجه تسمیه خیابان‌های تهران، مناطق دیدنی مناطق مختلف تهران پرداخته است.



اکباتان؛ شهرکی پایدار در تهران
ناشر: دفتر پژوهش‌های فرهنگی

کتاب «اکباتان؛ شهرکی پایدار در تهران» به کوشش آتنا نیارمی از سوی دفتر پژوهش‌های فرهنگی چاپ و راهی بازار نشر شده است. این کتاب در هفت فصل به شرح موضوعاتی همچون اکباتان، شهرکی مدرن، عوامل تاریخی موثر بر شکل‌گیری شهرک اکباتان در دوره پهلوی، امکانات شهرک اکباتان، ویژگی‌های برجسته شهرک اکباتان، چالش‌ها و معضلات شهرک اکباتان، هویت محله‌ای در شهرک اکباتان و اکباتان شهرک یا محله؟ می‌پردازد.

در پیش سخن این کتاب آمده است: شهر تهران در دهه‌های آغازین قرن چهاردهم خورشیدی، شاهد تحولات ساختاری در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بود. به تدریج، پایتخت ایران تحت تاثیر این تحولات و همچنین تغییرات جمعیتی در دهه‌های 40 و 50 الگوی شهرسازی نوین با سبک معماری مدرن را تجربه کرد. از جمله عوامل ایجادکننده تغییرات کالبدی و جمعیتی شهر تهران در این دوره، مهاجرپذیری فزاینده به دلایلی نظیر تمرکزگرایی دولت و نوگرایی حکومت، فزونی یافتن مبادلات اقتصادی-فرهنگی ایران با غرب، افزایش چشمگیر قیمت نفت و به تبع آن رشد اقتصادی و انباشت سرمایه در پایتخت، تدوین برنامه‌های توسعه، افزایش میزان مشاغل دولتی در تهران به دلیل بزرگ شدن بدنه دیوان‌سالاری دولتی و تاسیس فزاینده کارخانه‌های تولیدی و صنعتی در تهران بود.

«سنگ بنای شهرک اکباتان که قرار است در مدت دو سال، چهارهزار واحد مسکونی در آن ساخته شود، دیروز سه‌شنبه 19 فروردین 1354 در مراسمی که وزیر دربار، وزیر امور اقتصادی و دارایی، شهردار تهران و گروهی از مقامات مملکتی در آن شرکت داشتند، توسط اسدالله علم وزیر دربار کار گذاشته شد و به این ترتیب ساخت یکی از مدرن‌ترین شهرک‌های تهران آغاز شد.»



خیابان ویلا
ناشر: گهگاه

کتاب «خیابان ویلا» به کوشش علیرضا عالم‌نژاد در سال 1402 از سوی انتشارات گهگاه چاپ و راهی بازار نشر شد. این کتاب به تغییر تهران در گذر زمان اشاره دارد. تهران شهری است که ریخت فرهنگی و اجتماعی آن روزبه روز تغییر می‌کند و به همان نسبت میزان مطالبات و خواسته‌های اهالی و ساکنان آن نیز شکل تازه‌ای به خود گرفته است. حضور کافه‌ها گالری‌ها تماشاخانه‌ها و سایر مراکز فرهنگی هنری امروزه بیش از هر زمان دیگری در تهران به چشم می آید که نشانه‌ای از ارتقای کیفیت زندگی شهری است.



نقشه‌های گردشگری، تهران، ری و شمیران
ناشر: حیات هزارافسان

کتاب «نقشه‌های گردشگری، تهران، ری و شمیران» به کوشش احسان میراب‌زاده اردکانی از سوی انتشارات حیات هزارافسان در سال 1402 چاپ و راهی بازار نشر شد. در این کتاب نقشه‌های مناطق مختلف تحت عنوان‌های اصلی همچون مسیرهای پیاده در گردشگری در بافت تاریخی تهران، محورهای گردشگری تهران، مناطق شاخص گردشگری خارج از محورهای گردشگری، محور طبیعت‌گردی شمال غربی تهران، محور گردشگری زیارتی، سیاحتی شهرری، مسیرهای پیاده گردشگری شمیران، مسیرهای کوهنوردی به قله توچال از شمال تهران و شمیران، جدول موزه‌ها، باغ موزه‌ها، گنجینه‌ها و دفینه‌ها و گشتی در نخستین نقشه طهران قدیم آورده شده است.

در مقدمه، تجربه و کشف این کتاب آمده است: کتاب حاضر، بر آن نیست تا به معرفی جاذبه‌های گردشگری بپردازد بلکه این کتاب با ارائه نقشه مسیرها و محورهای گردشگری در تهران، ری و شمیران می‌خواهد تا گردشگر را تشویق به گردشگری تجربه‌گرا در دل پایتخت و طبیعت کوهستانی پیرامون آن کند. چه بسا گردشگر در این مسیرها، رویدادها یا حتی مکان‌هایی را تجربه و کشف کند که تاکنون بر گردشگران و تورگردانان پوشیده بوده و این «تجربه» و «کشف» جزیی هیجان‌انگیز از گردشگری است.

مسیرها و محورهای گردشگری، برای خانواده‌ها و برنامه‌ریزی سفرهای درون‌شهری و طبیعت‌گردی در پیرامون شهرها بسیار مناسب هستند. چون علاوه بر اینکه در دسترس همگان و از نظر اقتصادی به صرفه هستند. گردشگر در طول این مسیرها با مردم آن منطقه از شهر نیز در یک همزیستی قرار می‌گیرد و موجب می‌شود تا با ارزش‌های پنهان نهفته در آن منطقه از شهر آشنا شود.



تهران‌شناسی
ناشر: فرهنگ زبرجد

کتاب «تهران‌شناسی» به کوشش محمد جعفرزاده عرش‌خوان، شکوفه آقازمانی و افشین متین از سوی انتشارات فرهنگ زبرجد در سال 1402 چاپ و راهی بازار نشر شده است. در این کتاب مباحثی همچون تاریخ تهران، از تهران بیشتر بدانیم، تاریخچه تهران: از طهران تا تهران، تاریخچه تهران از دید جغرافیا، تاریخچه تهران و پادشاهان ایرانی، مرور تاریخچه تهران و پیشینه نام تهران، ادیان در تهران؛ تاریخچه تهران، تاریخچه حمل و نقل در تهران و میدان‌ها و دروازه‌های تهران مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
 


نگاهی بر مناطق گردشگری تهران بزرگ
ناشر: نیاسا

کتاب «نگاهی بر مناطق گردشگری تهران بزرگ» به کوشش هادی متولی از سوی انتشارات نیاسا در سال 1402 چاپ و راهی بازار نشر شده است. این کتاب به شرح موضوعاتی همچون گذری بر تهران بزرگ، آشنایی با استان تهران، اقتصاد، فرهنگ و زبان، سوغات و صنایع دستی، مکان‌های تاریخی تهران بزرگ، کاخ گلستان، کاخ سعدآباد، کاخ نیاوران، کاخ مرمر، برج آزادی، برج میلاد، بازار بزرگ تهران، بازار تجریش، تئاتر شهر، خانه هنرمندان، موزه ایران باستان، موزه هنرهای معاصر، موزه جواهرات ملی ایران و مکان‌های تفریحی تهران بزرگ همچون باغ گیاه‌شناسی، پارک آب و آتش، پل طبیعت، پارک جمشیدیه، پارک ملت، بام تهران، توچال، بام محک، باغ فردوس، باغ ایرانی تهران، باغ مینیاتور، پارک نیاوران، پارک ارم و... پرداخته است.



تهران؛ قلب تپنده ایران
ناشر: حیات هزارافسان

کتاب «تهران؛ قلب تپنده ایران» به کوشش احسان میراب‌زاده اردکانی از سوی انتشارات حیات هزارافسان چاپ و راهی بازار نشر شد. این کتاب به معرفی جاذبه‌های گردشگری، تاریخی، طبیعی و صنایع دستی شهرستان تهران پرداخته است. این کتاب جلد اول از یک مجموعه 16 جلدی است که به معرفی مناطق مختلف تهران می‌پردازد.



تهران؛ معرفی جاذبه‌های گردشگری، تاریخی، طبیعی و صنایع‌دستی استان تهران
ناشر: حیات هزارافسان

 کتاب «تهران؛ معرفی جاذبه‌های گردشگری، تاریخی، طبیعی و صنایع دستی استان تهران» به کوشش احسان میراب‌زاده اردکانی و علی رفیعی از سوی انتشارات حیات هزارافسان چاپ و راهی بازار نشر شد. این کتاب به شرح مباحثی همچون تهران قدیم، تهران؛ قلب تپنده ایران، اسلامشهر؛ سرزمین یادگارهای کهن، بهارستان؛ گذرگاه اقوام ایرانی، پاکدشت؛ شهر گل و گیاه، پیشوا؛ مهد انقلاب ایران‌زمین، پردیس؛ بهشت ییلاقی، دماوند؛ سرزمین اسطوره‌های ایران زمین، رباط‌کریم؛ سرزمین تپه‌های باستانی، ری؛ میرداث‌دار کهن ایران، شمیرانات؛ نگین البرز، شهریار؛ گهواره باغ‌های شگفت‌انگیز، فیروزکوه؛ سرزمین قلعه‌های باستانی، قدس؛ سرزمین خوش آب و هوا، قرچک؛ گنجینه زبان و فرهنگ‌های گوناگون، ملارد؛ سرزمین شقایق‌ها، ورامین؛ وارنای کهن- خطه پیشگامان انقلاب اسلامی پرداخته است.



شمیرانات؛ نگین البرز
ناشر: حیات هزارافسان

کتاب «شمیرانات؛ نگین البرز» معرفی جاذبه‌های گردشگری، تاریخی، طبیعی و صنایع دستی استان تهران به کوشش احسان میراب‌زاده اردکانی از سوی انتشارات حیات هزارافسان چاپ و راهی بازار نشر شد.  این کتاب جلد دهم از یک مجموعه 16 جلدی است که به معرفی جاذبه‌های گردشگری، تاریخی، طبیعی و صنایع دستی استان تهران پرداخته است.

در این کتاب شرح مناطقی همچون شمیران امروز، رودبار قصران، قطب طبیعت‌گردی پایتخت، مسیر طبیعت‌گردی روستای کلوگان، مسیرهای طبیعت‌گردی روستای رودک، مسیر طبیعت‌گردی روستای حاجی‌آباد- دره آخورین، مسیرهای طبیعت‌گردی شهر اوشان، مسیرهای طبیعت‌گردی روستای ایگل، مسیرهای طبیعت‌گردی روستای باغ‌گل، مسیرهای طبیعت‌گردی آهار، دره شکرآب، شهر فشم، روته، حسندر، لالان، آبنیک، گرمابدر، میگون، هملون، شمشک، دربندسر، مسیر دره تل‌تنگه، لواسان؛ از کوچکی تا بزرگی، پناهگاه‌ها و جان‌پناه‌های شمیرانات، قله‌های شمیرانات بر اساس حروف الفبا، مهم‌ترین آبشارهای شمیرانات، صنایع دستی شمیرانات و بوستان‌های جنگلی شمال تهران و شمیرانات آمده است.



ری؛ میراث‌دار کهن ایران
ناشر: ناشر: حیات هزارافسان

کتاب «ری؛ میراث‌دار کهن ایران» به کوشش احسان میراب‌زاده اردکانی از سوی انتشارات حیات هزارافسان چاپ و راهی بازار نشر شد. این کتاب جلد نهم از مجموعه 16 جلدی «معرفی جاذبه‌های گردشگری، تاریخی، طبیعی و صنایع دستی استان تهران» است. در کتاب «ری؛ میراث‌دار کهن ایران» جاذبه‌های گردشگری، تاریخی، طبیعی و صنایع‌دستی شهرستان ری معرفی شده است.