سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- رویدا احمدی، استاد دانشگاه البیرونی افغانستان: در دوران مختلف تاریخ هویداست که زنان نقش ارزنده و تاُثیرگذاری در عرصه‌های سیاست، اجتماع، ادبیات و فرهنگ داشته‌اند. دیدگاه‌های متفاوتی به موضوعات اجتماعی و سیاسی آثار ارزشمند با محتوا و مضمون‌های ناب و منحصر به فردی از آنها برجای مانده است. آثاری که مخاطبان زیادی را به خود جلب کرده است.

پروین اعتصامی را نخستین زنی می‌دانند که به معنای واقعی شاعر بوده است از وی به نام مشهورترین شاعر زن ایران یادبود می‌شود؛ زیرا شعرهای پروین دارای عنصر اصالت است. از هم مهمتر اینکه شعر پروین دارای جنبه آموزشی و اخلاقی است.

پروین اعتصامی از جمله شاعرانی است که در دوران حکومت رضاخان درخشید و در دوره مشروطه جایگاه شعری زنان از اهمیت بالای برخوردار شد و اهمیت بیشتری به آن داده شد.

بانو اعتصامی تنها شاعری بود که با نگرشی زنانه به سرودن اشعار سیاسی پرداخت اشعار وی ترکیب‌شده از ادبیات کهن فارسی و ادبیات نوین غرب بود و بیشتر اشعار او در قالب قصیده و قطعه است.

قصیده‌های پروین اعتصامی اغلب سبکی شبیه اشعار ناصر خسرو را دارند، با این تفاوت که اعتراض‌های پروین بر خلاف لحن سخت ناصرخسرو، آکنده از لحن نرم و مطلوب است.

پروین اعتصامی اگرچه شاعری است متعلق به دوران معاصر اما روح و جانش به جهت انس با ادب کلاسیک و شاهکار های شعر فارسی در قلمرو شعر کلاسیک قرار دارد.

شعرهای پروین تعلیمی و اخلاقی است. ملک‌الشعرای بهار سبک شعری پروین را مستقل و چیده‌شده از دو سبک خراسانی در قصاید وعراقی در قطعات و مناظرات می‌داند. اعتصامی در بیان مقاصد خود از هنرهای شخصیت‌بخشی، تخیل و تمثیل با شیوایی کم‌نظیری استفاده بسیار کرده است.

مهمترین موضوعات اجتماعی در شعر پروین شامل پند و اندرز به جوانان، توجه به حال ایتام، توصیه به سعی، تلاش وکار، حمایت از اقشار زحمتکش و ابراز همدلی با محرومان است.

پروین اعتصامی بی‌تردید در سبک شعری از شیوه قدما تقلید می‌کند؛ یعنی آثارش از لحاظ قالب و مضمون و شکل و محتوا تقریبا به شیوه گذشتگان است ولی در پیروی از دیگران چون یک مقلد آگاه رفتار می‌کند. او با گرفتن عناصر شعری به‌خصوص وزن و شکل اثر، آن را مطابق با زمان و مکان مورد نظر خود ساخته و پرداخته می‌کند و با تکیه برغنای فکری خود، با مفاهیم انسانی ومضامین اخلاقی همراه می‌سازد.

پروین اعتصامی از شاعران برجسته‌ای است که با تکیه برادبیات کلاسیک اشعاری با مضامین اخلاقی و درون‌مایه‌های سیاسی و اجتماعی در حوزه ادبیات فارسی پدید آورد.

شعر وی در شرایط اجتماعی آن روزگار، بیانگر انتقاد از اوضاع موجود همانند بی‌عدالتی‌های موجود، مساوات‌طلبی، توجه به وضع زنان با زبان نمادین، رمانتیک و تعلیمی بود که در این میان وضع زنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود.

اشعار پرمضمون پروین اعتصامی در آن دوران، زمینه را برای شکوفاشدن استعدادهای درخشان نوشاعران و آزادی بیان شاعر معاصر فراهم کرد.

ملک‌الشعرای بهار به تمام معنی او را ستوده ادعا کرده است که شاعری از جنس زن که دارای این قریحه واستعداد باشد و با این توانایی و طی مقدمات تتبع و تحقیق، اشعاری چنین نغز و نیکو بسراید از نوادر محسوب و جای بسی تعجب و شایسته هزاران تحسین و تمجید است.

فرجامین سخن اینکه اثرگذاری زنان در ادبیات فارسی، بحثی است غیرقابل انکار و چشم‌پوشی؛ در دوره‌های مختلف بانوان شاعر اشعار و قطعاتی را سروده‌اند که در تاریخ ادبیات ایران ثبت شده است. تاُثیرگذاری پروین اعتصامی وی را لقب قدرتمندترین شاعر زن در ادبیات فارسی داده است.

شعر پروین اعتصامی در همه دوره‌های تحصیلی جای خود را در کتاب‌های درسی تثبیت کرده و تعدادی از ابیات او به صورت مثل سائر در آمده و نویسندگان و گویندگان و حتی روحانیان در بیان مقاصد خود از اشعار وی استفاده می‌کنند:
آنچه که دوران نخرد یکدلی‌‌ست
آنچه که ایام ندارد وفاست