به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، بازار نشر کتاب کودک، طی سال‌های گذشته با فراز و فرودهای بسیاری همراه بوده است، شیوع ویروس کرونا طی سال‌های اخیر نیز به چالش‌های این حوزه افزود و اگرچه بسیاری از ناشران تلاش کردند که تولید کتاب داشته باشند اما آمار نشان می‌دهد که مشکلاتی مثل تامین مواد اولیه و کمبود نقدینگی موجب شد، ناشران برای انتشار کتاب با کمی تامل و آینده‌نگری اقدام کنند.
کارشناسان حوزه نشر با بررسی جریان تولید اثر در بخش کودک و نوجوان، از تغییر برخی آمار و الگوهای تولید کتاب در این حوزه می‌گویند؛ تولید ناشران بیشتر به سمت آثار ترجمه شده آن هم تجدید چاپ رفته است. به بهانه هفته ملی کودک مروری بر آمار و فعالیت ناشران داریم.
انباشت کتابهای چاپ اول
طبق آمار منتشر شده، طی یک‌سال و نیم اخیر، یعنی از فروردین‌ماه سال 1400 تا اواسط مهرماه امسال، سه‌هزار و 332 عنوان کتاب تالیفی در حوزه کودک درشمارگان پنج میلیون و 822 هزار و 863 نسخه منتشر شده که یک‌هزار و 581 عنوان آن‌ها چاپ اول و یک‌هزار و 741 عنوان تجدید چاپ است.
در این بازه زمانی 10 هزار و 62 عنوان کتاب در 14 میلیون و 646 هزار و 641 نسخه در بخش کودک و نوجوان پوشش داده شده است، که در این حوزه نیز سهم کتابهای چاپ اول چهارهزار و 11 عنوان و کتابهای تجدید چاپی، 6هزار و 610 عنوان است، آمار قابل اعتنا از پیشی گرفتن ترجمه بر تالیف حکاتی دارد که نیازمند بررسی بیشتر و توجه بیشتر مسئولان و سیاستگذاران فرهنگی است.
در این زمینه عبدالعظیم فریدون، رئیس هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان با بیان اینکه تعداد کتابهای مناسب کودک طی یک‌سال اخیر بسیار کاهش یافته است، گفت: «به دلیل گرانی کاغذ همچنین سایر اقلام مورد استفاده در حوزه چاپ، لیتوگرافی و صحافی، میزان کتابهای چاپ اول در حوزه کودک و نوجوان کاهش داشته است، البته باید بگویم که این موضوع برای ناشران بزرگ تاثیرگذارتر است.»
وی ادامه داد: «امروزه با انباشتی از کتابهای چاپ اول در نوبت چاپ روبه‌رو هستیم؛ امکان چاپ این کتاب‌‌ها به‌دلیل هزینه‌های بالای تولید و هزینه‌های قابل توجه قبل از چاپ، چندان مقرون به صرفه نیست؛ زیرا ناشران اغلب باید هزینه‌هایی مثل طرح جلد، تصویرگری متن، لیتوگرافی و .. برای کتابهای جدید بپردازند.»
فریدون با بیان اینکه این سال‌ها، هزینه‌های تولید کتاب چاپ اول در حوزه کودک بسیار افزایش پیدا کرده، افزود: «این در حالی است که توان ناشران به دلیل نقدینگی محدود و پایین، برای تولید کتاب زیاد نیست، به همین دلیل به سراغ آثار تجدید چاپی می‌روند.»
وی آسیب دیدن نقدینگی ناشران حوزه کودک و نوجوان را یک مشکل جدی دانست و گفت: «این روزها کاغذ گلاسه موجود نیست و اگر هم باشد قیمت بالایی دارد؛ به‌نظرم باید به دنبال راهکاری برای این موضوع بود؛ زیرا استمرار این وضعیت به مرور به کتاب کودک آسیب می‌زند. تاثیر دیگر این موضوع این است که نسبت ترجمه و تالیف، کتابهای چاپ اول و تجدید چاپ تغییر پیدا می‌کند.»
به گفته فریدون، «چنین روندی ناشران کوچک را دچار آسیب‌های جدی می‌کند، همچنین و ناشران بزرگ دچار ضعف می‌شوند؛ امیدوارم که مسئولان فرهنگی راهکاری برای آن بیندیشند.»
نگاهی به آمار
براساس آمار موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران از ابتدای امسال، در ارديبهشت‌ماه 1401 ، تعداد 10 هزار و 677 عنوان كتاب منتشر شده كه در مقايسه با هفت هزار و 504 عنـوان در دوره زمـانی مشـابه سال 1400، به ميزان 42 درصد افزايش داشته است، در این میان سهم کتابهای کودک و نوجوان در اردیبهشت امسال یک‌هزار و 591 عنوان بوده که نسبت به مدت مشابه در سال 1400 حدود 33 درصد رشد داشته است.
953 عنوان از کل، تالیف و 638 اثر ترجمه هستند که حدود یک‌هزار و 18 عنوان آن در تهران و 573 عنوان در سایر استان‌ها چاپ شده است. نکته جالب توجه اینکه آمار کتابهای چاپ اول و تجدید چاپ نسبتا برابر است و 796 عنوان چاپ اول و 795 عنوان تجدید چاپی هستند.
خردادماه 1401، تعداد 8 هزار و 862 عنوان كتاب منتشر شده است كه در مقايسه با دوره زمـانی مشـابه سال گذشته، حدود 10 درصد كاهش داشته است. کتابهای كودک و نوجوان نیز خردادماه 1401 حدود یک‌هزار و 190 عنوان بوده که 21 درصد کاهش نسبت به تولیدات کتاب در سال 1400 را نشان می‌دهد.
در این ماه، 545 عنوان کتاب تالیفی و 645 عنوان کتاب ترجمه منتشر شده که سهم ناشران تهرانی 921 عنوان و سایر استان‌ها 269 عنوان است، در خرداد ماه اما تنها 490 عنوان کتاب کودک چاپ اول روانه ویترین کتابفروشی‌ها شده است، در حالی که 700 عنوان کتاب تجدید چاپی روانه بازار کتاب شده است.
با مرور آمار تولیدات نشر کتاب در تيرماه 1401 شاهد هستیم که هشت هزار و 14 عنوان كتاب منتشر شده كـه در مقايسـه بـا 9 هزار و 943 عنـوان در دوره زمـاني مشـابه در سـال 1400 با حدود 19 درصد كاهش روبرو هستیم. در حوزه کودک و نوجوان نیز تعداد کتابهای این حوزه یک هزار و 78 عنوان است که در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته، 8 درصد افزایش داشته است.
در تیر ماه امسال، سهم آثار تالیفی 584 عنوان است، اما آثار ترجمه شده سهم 494 عنوانی دارد، در این ماه نیز آثار تجدید چاپی حدود 654 عنوان تخمین زده شده در حالی که آثار چاپ اولی 424 عنوان است. همچنین در نخستین ماه فصل تابستان سهم ناشران تهرانی 539 کتاب و ناشران سایر استان‌ها 88 اثر بوده است.
در مردادماه 1401 ، تعداد هفت هزار و 562 عنوان کتاب منتشر شده است كه در مقايسه با دوره زمـاني مشـابه در سـال 1400 به ميزان 23 درصد كاهش داشته است، در بخش کودک و نوجوان نیز حدود یک هزار و یک عنوان کتاب منتشر شده که نسبت به مدت مشابه 41 درصد کاهش داشته است.
در ماه میانی فصل تابستان نیز بار دیگر آثار تالیفی با 586 اثر از آثار ترجمه شده با 415 عنوان پیشی گرفته، اما بار دیگر آثار تجدید چاپ با 584 عنوان نسبت به آثار چاپ اولی با 417 اثر قرار گرفته است. ناشران استانی با 203 اثر و ناشران تهرانی با 798 اثر این ماه را سپری کردند.
در شهریورماه 11,51 تعداد 101.9 عنوان کتاب منتشر شده است که در مقایسه با دوره زمانی مشابه در سال گذشته به میزان 1 درصد کاهش داشته است. تعداد كتاب‌هاي كودك و نوجوان شهریورماه یک‌هزار و 217 عنوان بوده است که حدود 5 درصد کاهش داشته است.
ناشران کودک و نوجوان در پایان نیمه اول سال 1401 با 695 عنوان اثر تالیفی، در مقایسه با 523 عنوان اثر ترجمه شده قرار دارند، در این ماه در حالی 492 اثر چاپ اول روانه بازار نشر شده که سهم آثار تجدید چاپی 725 عنوان است، در این زمینه سهم ناشران تهرانی 878 اثر و ناشران استانی 339 عنوان کتاب است.
در این میان به‌نظر می‌رسد با توجه به اینکه طی یک ماه گذشته توزیع کاغذ ایرانی آغاز شده است؛ همچنین اهتمام دولت برای دریافت ارز دولتی، می‌توان امیدوار بود که بازار نشر کتاب کودک همانند سایر حوزه‌ها تحولاتی را شاهد باشد، تحولاتی که می‌تواند منجر به رونق در بازار نشر کشور شود.
جمعه ۲۲ مهر ۱۴۰۱ - ۰۸:۳۰
نظر شما