به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، سال‌ها پیش، مجله‌ اکونومیست حکمرانی روسیه‌ پساشوروی را «حکومت تبهکاران» نامید. این نام‌گذاری دلیلی داشت که ریشه‌اش به دو دهه‌ پایانی اقتصاد سیاسی شوروی برمی‌گشت و هم‌دستی نولیبرالیسم با سرمایه‌دارن جدید شکل گرفته در روسیه‌ پس‌از فروپاشی شوروی. هنگامی که جاسوسان سابق کا.گ.ب، انجمن‌های اخوت تبهکاران زندانی در زندان‌های شوروی، سربازهای بازگشته از جنگ افغانستان و ... همگی در لحظه‌ پس‌از تمام شدن کار بلوک شرق، قدرت را در روسیه به دست گرفتند، فرمی از حکمرانی مبتنی بر خشونت سازمان‌یافته شکل گرفت که روسیه را بدل به الگویی کرد که هم‌پیمانان روسیه در سال‌های بعد، به کپی‌های دست‌چندمی از آن بدل شده‌اند.

کتاب «سوداگران خشونت‌پیشه کاربرد زور در ساختن سرمایه‌داری روسی»، بررسی دقیق و حساب‌شده‌ «وادیم ولکوف» از ماجرایی‌ست که پس از شوروی در روسیه شکل گرفت و موجب شد که همه بدانند سرمایه‌داری چگونه به‌راحتی در فرم‌های گونه‌گون، در صلح و در جنگ، نمودهای کاملی از خودش را ارائه می‌دهد!

ولکوف جامعه‌شناس، نقش دولت روسیه در خشونت‌های سازمان‌یافته را به‌خوبی تجزیه و تحلیل کرده و گام‌به‌گام علت‌ها و معلول‌ها را شناسایی کرده و توضیح می‌دهد. مترجم کتاب نیز، پیش‌از ورود به متن اصلی، با شرح دلایل به‌کاربردن معادل سود اگر به‌جای آنتروپرونر که به اشتباه در فارسی معادل مثبت کارآفرین را به‌جایش گذاشته‌اند، تکلیف بسیاری از قضایا را مشخص کرده و می‌توان نسبت درستی بین سوداگران خشونت‌پیشه و وضعیت‌های پس و پیش رو، از آن حاصل کرد.

یکی از ایده‌های اساسی کتاب حاضر شرح دیالکتیک گنگستر/سرمایه‌دار در تکوین سرمایه‌داری روسی پساشوروی است. کتاب حاضر روایتی است از زوال دولت در روسیه پساشوروی، از نشستن گنگسترها و گروههای تبهکار بر جای نهادهای رسمی دولتی، از ارائه خدمات امنیتی - حفاظتی به دست این گروهها (خدماتی که دولت از تأمینشان عاجز بود)، از انباشت اولیه سرمایه به لطف خصوصی سازی کارکردهای بنیادین نهاد دولت.

نهایتا روایتی است از استحاله همين گنگسترها و تبهکاران، این «سوداگران خشونت پیشه»، در خلال این فرایند و بدل شدنشان به «سلاطين» تجاری و اقتصادی روسیه معاصر؛ یعنی فرایندی که سرانجام به شکل باطل نمایی هم سوداگران خشونت پیشه را در دل اقتصاد قانونی و رسمی ادغام کرد و هم به سیاست تقویت دولت و بازسازی آن شکل داد.

در این کتاب استفاده از خشونت سازمان یافته در بازار اقتصادی نوظهور، پویایی و نتایج آن را بررسی می‌کنیم. می‌توان گفت واقعیت اجتماعی روسیه پساشوروی دهه ۱۹۹۰ فرصتی برای مطالعه فرایندهای بازارسازی و تکوین دولت به شکل زنده است، فرایندهایی که معمولا با گذشته‌های دور تداعی می‌شوند.

سازمان‌های مختلف مدیریت کننده خشونت در مرکز بحث این کتاب قرار دارد. گروه‌های تبهکار، شرکت‌های حفاظت خصوصی، سرویس‌های امنیتی خصوصی، انجمن‌های حفاظتی غیر رسمی متعلق به کارکنان امنیتی دولت و امثال اینها. گاهی به آنها تحت عنوان «سازمان‌های برخوردار از زور مؤسسات حفاظتی» یا «مجریان خصوصی» اشاره می‌شود. خاستگاه و الگوهای عمل و رفتارهای آنها و نیز برخی از ارزش‌ها و هنجارهای بنیادین اعضایشان هم در این کتاب بررسی می‌شود.

خود این واقعیت که آنها عاملانی متکثر و به نسبت خودکفا هستند، تأثیری ساختار بخش بر چشم داشت‌ها، الگوهای عمل، سازماندهی و فرهنگ هنجاریشان دارد. روابط آنها حول بازدارندگی منفعلانه، تهدیدهای جاری، ضمانت‌ها و خشونت عملی می‌شود. در عین حال، جهت‌گیری این سازمان‌ها معطوف به سود شخصی است، سودی که از طریق روابط مبتنی بر مبادله با عاملان اقتصادی، در مرحله بعد، از طریق سرمایه‌گذاری‌های مستقیم حاصل می‌شود.

وادیم وُلکوف، استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه اروپایی سنت‌پترزبورگ، با قدم‌نهادن به دنیای مرموزی که آن را «سوداگری خشونت‌پیشه» می‌نامد، درباره‌ استفاده‌های اقتصادی از خشونت و قوه‌ قهریه در روسیه‌ دهه‌ ۱۹۹۰ پژوهش می‌کند. او نشان می‌دهد خشونت نقشی اساسی در خلق نهادهای اقتصاد جدید بازاربنیاد روسیه ایفا کرده است. هسته‌ کار او رقابت بین سازمان‌های به‌اصطلاح مدیریت‌کننده‌ خشونت است، رقابتی که اصلاحات لیبرالی دهه‌ ۱۹۹۰ آن را چند برابر کرد. وُلکوف مصاحبه‌های بی‌شماری با اعضای گروه‌های تبهکار، رؤسای شرکت‌های حفاظتی، مأموران اجرای قانون و تجار انجام داده و کارش را بر شواهد روزنامه‌نگاری و نیز مشاهدات شخص خودش بنا کرده است.

او در مقدمه کتاب آورده است: «مشاهدات روزانه‌ام موجب نوشتن این کتاب شد. سال ۱۹۹۵ سر راهم به محل کار معمولا از کنار عمارتی در مرکز پترزبورگ پیاده می‌گذشتم که مقر «فرماندهی مبارزه با جرایم سازمان یافته منطقه شمال غرب» در آن واقع بود. همیشه صحنه‌ای تکراری می‌دیدم و آدم‌هایی با هیکل‌های رعب آور، مدل موی بسیار کوتاه و کت‌های چرمی یا اورکت‌های بلند تیره بر تن از مقر فرماندهی بیرون می‌آمدند، سوار ماشین‌های مشکی شیشه دودی شان می‌شدند و در مسیرهای مختلفی می‌رفتند. افراد دیگری در همان نزدیکی ماشین‌هایشان را پارک می‌کردند و داخل عمارت می‌شدند. هر بار حسم به من می‌گفت که این آدم‌ها بسیار شبیه کسانی به نظر می‌رسند، راه می‌روند و سرودست تکان می‌دهند که قرار است با آنها یعنی با اعضای گروه‌های جرایم سازمان‌یافته، موسوم به گنگسترها، مبارزه کنند.»

کتاب «سوداگران خشونت پیشه» اثر وادیم ولکوف و ترجمه دامون افضلی در 324 صفحه و با قیمت 120000 تومان از سوی نشر نی به بازار نشر عرضه شده است.