به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به نقل از معاونت فرهنگی سروش؛ این کتاب تحلیلی است در خصوص دوران حكومت امام علی (ع) وجنگ‌های سه‌گانه جمل، صفین و نهروان؛ حوادث  این برهه از تاریخ مسئله‌ای است كه از زمان وقوع آن‌ها تا عصر حاضر همواره مورد بحث و مناقشه بین گروههای مختلف مسلمان و فرقه‌های اسلامی و حتی شرق‌شناسان قرار گرفته است.

کتاب «حکومت علوی و بحران اشرافی­گری» با استفاده از منابع دست اول تاریخی در پی كنكاش و تحلیلی دقیق‌تر از علل و ریشه‌های پدید آمدن جنگ‌های دوران حكومت امام علی(ع) می‌باشد، اما پرداختن به جنگ‌های سه گانه مورد نظر با توجه به تقابل و تضاد بین گروه‌های تأثیرگذار و صاحب نفوذ در جامعه آن روزگار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به ویژه آنكه مشابه این گونه جنگ‌ها در دوران حكومت خلفای گذشته و دوران حكومت پیامبر(ص) سابقه نداشته است.

ریشه‌های شكل‌گیری این جنگ‌ها و شركت شخصیت‌های مهم و مشهور تاریخ صدر اسلام و سرنوشت آنها از موضوعاتی است كه بررسی و موشکافی آنها همواره از موضوعات بحث‌برانگیز و جذاب تاریخی به شمار می‌رود. خواننده محترم و آگاه از رویدادهای تاریخی صدر اسلام به روشنی می‌داند كه این جنگ‌ها از آغاز دوران حكومت امام علی (ع) آغاز و تا آخرین روزهای حیات ایشان ادامه داشت است. اما تحلیل و كنكاش دقیق‌تر در این موضوع مستلزم بررسی ریشه‌ها و دلایل پیدایش آنها در روزگاری پیش‌تر از زمان وقوع آنهاست.

در این نوشتار ابتدا به اختصار ساختار سیاسی و اجتماعی حكومت اسلامی در دوره نبوی را معرفی كرده و سپس به بررسی رویدادها و حوادثی كه بعد از رحلت پیامبر (ص) رخ داده می‌پردازد و در نگاهی گذرا به عوامل اصلی پدید آمدن اختلافات در بین نخبگان جامعه اسلامی در دوران حكومت خلفا اشاره دارد. آنگاه در سه فصل جداگانه به ریشه‌یابی و عوامل مهم و تأثیرگذار در وقوع جنگ‌های جمل، صفین و نهروان خواهیم پرداخت. در این بخش با استناد به منابع نخستین سعی شده تا تصویری روشنی از علل و ریشه‌های پدید آمدن این رویدادها ارائه شود.

در  بخش پایانی با بررسی و تحلیل نقاط اشتراك و افتراق عوامل مؤثر در پدید آمدن این جنگ‌ها، تلاش شده تا تصویری جامع‌تر از اوضاع اجتماعی و جریان‌های سیاسی تأثیرگذار دوران حكومت امام علی ارائه شود.

در بخشی از کتاب آمده است: «ظهور و گسترش اسلام در سرزمین بدوی و فاقد فرهنگ تمدن شبه جزیره، چنان تأثیرگذار و درخشان جلوه نمود كه در مدت زمان كوتاهی، بسیاری از سنت‌های جاهلی و تعصبات قبیله‌ای جای خود را به احكام و تعالیم عدالت محور اسلام داد. بعد از رحلت رسول خدا عدم پای‌بندی به اجرای آموزه‌های اسلامی و بازگشت به مؤلفه‌های جاهلی، حكومت و جامعه را به تدریج دچار تغییر و تحول ارتجاعی نمود. اندیشه‌های جاهلی كه در گذشته محدود به اشرافیت مكی، برتری قریش و یا اولویت‌ها و تعصبات قبیله‌ای و عشیره‌ای بود، این بار در ساختار حكومتی و اجتماعی با تغییر ظاهری و صوری، اما با همان ماهیت گذشته نمایان شد.

تصاحب قدرت به بهانه قرابت نسبی و شیخوخیت، بهره‌مندی بیشتر از مواهب اقتصادی به دلیل نزدیكی به كانون‌های صاحب قدرت، ایجاد طبقات اجتماعی به بهانه سوابق دینداری، بازگشت اشرافیت حاكمیتی و نمونه‌های بسیار دیگر از این دست، از رجوع و بازگشت به سنت‌های جاهلی حكایت می‌كند.

گذر زمان و استمرار این رویكرد در دوره خلیفه سوم، به ویژه میدان‌داری بنی‌امیه به اوج خود رسید. در نتیجه مردم با شورش علیه وضعیت پیش آمده و تمایل به حاكمیت عادلانه، خواستار قبول خلافت توسط امام علی (ع) شدند. تنگناهای ایجاد شده و ایجاد بدعت‌ها و تضادهای اجتماعی و نظام طبقاتی در بهره‌مندی از مواهب اقتصادی، اشتیاق و اصرار مردم را به ایجاد حكومت علوی هر چه بیشتر كرد.

فاصله گرفتن از سنت‌های ناب نبوی، و خو گرفتن با سنت‌های نوین جاهلی ، باعث ایجاد معضلات و چالش‌های پیچیده‌ گردید. احیای سیره و سنت نبوی در حكومت علوی با تربیت و رشد در فضای حاكمیت گذشته، نومسلمانان و حتی مسلمانان سابقه‌دار را دچار تناقض و تردید شدید در تصمیم‌گیری‌های مهم و تأثیرگذار در سرنوشت جامعه نمود. وقوع جنگ‌های سه‌گانه جمل، صفین و نهروان كه از آنها تعبیر به جنگ‌های داخلی می‌كنیم، حاصل این تضاد و تناقض‌هاست.»

چاپ نخست این کتاب در 218 صفحه و با قطع وزیری توسط انتشارات سروش وارد بازار نشرشد.