به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، حامد ایرانشاهی در توضیح اسناد موجود در این سازمان گفت: مجموع اسنادی که در آرشیو ملی نگهداری می‌شود، گزارش‌هایی مربوط به امور روزانه محلات تهران و مراسلات دولتی است که همه این اسناد پیشینه تاریخی این شهر را بیان می‌کند.
 
وی ادامه داد: نقشه‌های اولیه مربوط به تهران، آرایش نظامی قشون بود و پایه‌های علمی نداشت که از اغلب این نقشه‌ها چیزی باقی نمانده و تنها نامی از آن‌ها در روایت‌های تاریخی و برخی اسناد موجود است. اما نخستین نقشه‌هایی که با واقعیت تهران هماهنگ بود نقشه‌هایی است که از دوره محمدشاه قاجار به بعد ترسیم شده و اغلب آن‌ها موجود است. نقشه نجم الدوله(عبدالغفار) نمونه‌ای از این نقشه‌ها است.
 
ایرانشاهی عنوان کرد: یکی از قدیمی‌ترین نقشه‌های تهران در سال 1227شمسی توسط جهانگرد روسی به نام «ایلیا نیکالایویچ برزین» ترسیم شده که جزئیات دقیقی از تهران آن دوران ارائه کرده‌است.
 
مدیر کل خدمات آرشیوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی بیان کرد: نقشه دیگر شهر تهران معروف به نقشه «موسیو کریشیش» است این نقشه زیر نظر اعتضادالسلطنه و در زمان صدارت امیرکبیر از تهران تهیه شده است. کریشیش یک مستشار نظامی بود که در دارالفنون تدریس می‌کرد و از فعال‌ترین معلمان این مرکز علمی بود. طرح تهیه این نقشه با کمک شاگردانش به مرحله اجرا درآمد. به این ترتیب که هریک از شاگردان مسئول بودند که مشاهدات خود از محله‌های پایتخت را در کاغذی به صورت دقیق ترسیم کنند که این برگه‌ها در انتها در کنار یکدیگر قرار می‌گرفت و نقشه کلی شهر ترسیم می‌شد.
 
وی ادامه داد: در نقشه ترسیم شده توسط «موسیو کریشیش» اطلاعاتی از قبیل مساجد و تکیه‌ها، کلیساها و کنیسه‌ها٬ دستگاه‌ها دولتی و نظمیه، کاروانسراها، حمام‌ها، مدرسه‌ها، قبرستان‌ها و حدود محله‌ها درج شده است. همچنین در این نقشه 6 دروازه با نام‌های دروازه دولت، دروازه شمیران، دروازه دولاب، دروازه شاه عبدالعظیم، دروازه محمدیه و دروازه قزوین ترسیم شده بود. ضمن اینکه مجموع نقشه‌هایی که شرح آن داده شده در مخازن سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نگهداری می‌شود.