به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران( ایبنا ) درخوزستان، در این وانفسای بازار نشر و چرخه کتاب، برگزاری طرح‌های فصلی می‌تواند درمانی برای درد ناعلاج فروش پایین کتاب‌فروشان باشد. هرچند نبض این بیمار به شماره افتاده، اما این تلاش‌ها شاید بتواند چند صباحی این جسم رو به مرگ را زنده نگه داشته و روح تازه‌ای به کالبد آن ببخشد.

در چهاردهمین دوره از طرح‌های فصلی، 18 کتابفروشی از استان خوزستان متقاضی «طرح تابستانه کتاب99 » شدند. از این تعداد 11 کتابفروشی از اهواز و هفت کتابفروشی از شهرستان‌های دیگر مشارکت کردند. با توجه به گذشت چهار روز از اجرای این طرح، برای آگاهی از نقاط قوت و ضعف طرح حمایتی و تأثیری که می‌تواند بر رونق کتاب‌فروشی‌ها داشته باشد، سراغ چند کتابفروشی حاضر در «تابستانه کتاب 99» رفته و پای سخنان آنان نشستیم.  
طرح تابستانه، مسکن و مرهمی برای کتاب‌فروشان
منصور رئیسی؛ مدیر کتاب‌فروشی «شرق اهواز»، درباره اجرای این طرح می‌گوید: در چند ماه اخیر و پس از شیوع کرونا، متأسفانه به تدریج خبر تعطیلی کتاب‌فروشان محلی در سراسر کشور شنیده می‌شود. همکاران با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند تا چراغ کتاب‌فروشی خود را روشن نگه ‌دارند. خوشبختانه تاکنون در اهواز کتاب‌فروشی تعطیل نشده است. اجرای طرح تابستانه می‌تواند به‌عنوان مرهم و مُسَکن، تأثیر مثبتی برای کتاب‌فروشان و ناشران داشته باشد.

وی ضمن قدردانی از تلاش‌های معاون فرهنگی موسسه خانه کتاب برای فراهم نمودن بسترهای زیرساختی و فنی طرح، افزود: در چند دوره اخیر با عنایت به تجربیات قبلی، برگزاری طرح توسط «موسسه خانه کتاب» از لحاظ فنی و زیرساختی به بهترین شکل ممکن به اجرا درآمده و ارائه سقف خرید یک میلیون و 500 هزار ریال برای هر کد ملی و نیز گنجاندن کتاب‌های دانشگاهی در طرح، باعث رونق در بازار کتاب شده است.
 
مدیر کتاب‌فروشی شرق اهواز با بیان اینکه طرح‌های فصلی مراجعین دوره‌ای خود را دارد، اظهار کرد: تعداد زیادی از مخاطبان علاقه‌مند طرح‌های فصلی، منتظر شروع طرح هستند تا بتوانند لیست کتاب‌های‌ چند ماهه خود را تا طرح بعدی خریداری کنند. موضوع قابل‌توجه و مثبت در طرح بهارانه و این طرح تابستانه، امکان فراهم شدن ارائه تخفیف برای خریدهای غیرحضوری است که همین عامل موجب افزایش فروش غیرحضوری، در این ایام شده است. مجموعه کتاب شرق، با روش‌های مختلف فروش حضوری و غیرحضوری از طریق فضای مجازی، تلفنی و سایت اینترنتی خود و ارائه تخفیف مضاعف به این طرح، تلاش کرده تا خدمات مطلوبی به مخاطبان خود عرضه کند.

رئیسی، تزریق بودجه نمایشگاه‌ها به کتاب‌فروشان را موجب احیای حیات مجدد کتاب‌فروشی‌ها دانست و ادامه داد: باتوجه به شرایط فعلی و عدم برگزاری نمایشگاه کتاب به‌صورت فیزیکی، اختصاص اعتبار نمایشگاه‌ها به‌ویژه نمایشگاه‌های استانی به طرح‌های فصلی می‌تواند علاوه بر رونق بخشیدن به این صنوف تا اندازه‌ای آسیب‌های وراد شده به کتاب‌فروشی‌ها را جبران کند. این پتانسیل در کتاب‌فروشان اهوازی وجود دارد که با نظرسنجی بتوانند نیاز مخاطبان را در همه زمینه‌ها تأمین کنند.

انتظار داشتیم اعتبار بیشتری به کتاب‌فروشی‌ها تعلق گیرد
مدیر داخلی کتاب‌فروشی «محام»، درباره برگزاری این طرح به خبرنگار ایبنا گفت: متأسفانه اعتباری که به طرح تابستانه اختصاص داده شد، همانند دوره‌های گذشته بوده و انتظار ما بر این بود که با توجه به بحران کتاب‌فروشان، اعتبار بیشتری به آن‌ها تعلق بگیرد، اما این اتفاق نیفتاد. اگر تبلیغات زیادی انجام می‌دادیم، اعتبار در دو روز اول تمام می‌شد. هرچند با وجود درگیر کردن همه نیروهای کتاب‌فروشی این کار برای کتاب‌فروش راحت‌تر است، ولی برای حفظ حق مخاطب تلاش می‌کنیم تا روزهای آخر طرح دست به عصا حرکت کرده و اعتبار را برسانیم.  
       
کریم فریسات افزود: با توجه به برگزار نشدن نمایشگاه کتاب و هزینه‌های گزافی که صرف برگزاری آن می‌شد، توقع کتاب‌فروشان این بود که درصد کمی از اعتبار نمایشگاه به کتاب‌فروشان تعلق گیرد. برگزاری نمایشگاه به‌صورت مجازی هم، شیوه اجرایی آن بیشتر بر پایه فروش است تا نمایشگاهی و کتاب‌فروشان در این حلقه هیچ نقشی ندارند. راهی باز می‌شود که ناشر کتابش را به‌طور مستقیم به مخاطب ارائه می‌کند و عملا با شعار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یعنی حمایت از کتاب‌فروشان، مغایرت دارد.
 
وی بیان کرد: در بعضی مواقع ناشران قیمت واقعی کتاب را روی جلد نمی‌زنند و مخاطب را به سایت نشر ارجاع می‌دهند. قیمت تخفیفی در سایت 20 الی 30 درصد قیمت واقعی برآورد شده است. قدر مسلم مشتری از آنجا خرید می‌کند و یا اینکه ناشر برچسب قیمت چاپ قدیم را از روی کتاب برمی‌دارد و 2 برابر بهای قبلی قیمت‌گذاری می‌کند و در این‌صورت 50 درصد برای این کتاب تخفیف ارائه می‌دهد.

فریسات گفت: قیمت بالای کتاب، قدرت خرید مخاطبان را کم کرده و مراجعه‌کنندگان شور و شوق گذشته را برای طرح‌های فصلی ندارند و تخفیف اختصاص یافته نیز تأثیر کمی دارد. تنها کتاب‌بازان هستند که در این عرصه باقی می‌مانند. 

استقبال خوب کتاب‌دوستان در دو روز نخست طرح 
مدیر داخلی کتاب‌فروشی «رشد» اهواز نیز یکی به‌عنوان یکی از حاضران در این طرح، بیان کرد: در روز دوم اجرای طرح، با استقبال خوبی از سوی کتاب‌دوستان مواجه شدیم. باتوجه به رعایت پروتکل‌های بهداشتی تلاش کردیم همه نیروها را وارد کار کنیم تا سریع‌تر مراحل خرید مشتریان انجام و از ازدحام جلوگیری شود. بیشتر این افراد از 50 درصد مخاطبانی هستند که از زمان اجرای طرح باخبرند و دوره‌ای خرید می‌کنند؛ از این طرح تا طرح بعدی کتاب‌هایشان را تهیه می‌کنند. شلوغی این دوره خاطرات اواخر دهه 80 و دهه 90 را برای ما زنده کرد. کتاب ارزان‌تر بود و مراجعه‌کننده هر روزی که دوست داشت، برای خرید به کتابفروشی می‌آمد.

رضا مصیبی، ضمن ابراز نارضایتی از اعتبار اختصاص یافته در طرح تابستانه 99، افزود: با توجه به قیمت بالای کتاب، یک مشتری می‌تواند با یک میلیون و 500 هزار ریال تنها یک کتاب خریداری کند. برعکس آن متقاضی دیگر با سه کد ملی تا سقف 5 میلیون ریال کتاب می‌خرد و این موجب می‌شود که قبل از بازه‌ زمانی، اعتبار طرح تمام شود؛ مشکلی که از دوره‌های اول طرح تاکنون وجود داشته است. مدیریت اعتبار با شلوغی روزهای اول طرح، کار کتاب‌فروش را صد چندان سخت‌تر می‌کند. کتاب‌فروش نمی‌تواند تبلیغات زیادی انجام دهد، چون با میزان اعتبار همخوانی ندارد.  

وی با بیان اینکه کتاب‌فروشی رشد با سه شعبه در اهواز همواره در طرح‌های فصلی درصدر جدول فروش قرار داشته، تأکید کرد: باید از سوی موسسه خانه کتاب، بازنگری مدونی برای کتاب‌فروشانی که طی چند دوره در رده بالای  فروش قرار می‌گیرند، صورت گیرد و اعتبار بیشتری به این دسته از کتاب‌فروشان اختصاص یابد. همچنین با برنامه‌ریزی مناسب، اعتبار باقی‌مانده دیگر کتاب‌فروشان که موفق به استفاده کامل اعتبار خود نشده‌اند، به کتاب‌فروشی‌های با فروش بالا انتقال دهند. ناگفته نماند که در روزهای پایان طرح، اعتبار کمی به کتاب‌فروشان فاقد اعتبار اختصاص می‌یابد. ولی اگر روزانه این اعتبار به کتاب‌فروشی‌ها داده شود، با کمبود اعتبار مواجه نمی‌شوند.



مدیر داخلی کتابفروشی رشد اهواز، ضمن ابراز تأسف از این‌که تنها کتاب‌های ادبی و کودک و نوجوان از سوی کتاب‌فروشی رشد در این طرح قرار می‌گیرند، گفت: با توجه به فضای بزرگ و حجم بالای کتاب‌های متنوع در همه رشته‌ها  در این کتاب‌فروشی که به جرأت می‌توان گفت در کمتر کتاب‌فروشی، همه رشته‌های درسی و غیره وجود داشته باشد، اما به علت اعتبار کم مجبوریم تنها بخشی از کتاب‌ها را وارد طرح کرده و از کتاب‌های علمی و موضوعی دیگر خودداری کنیم و در طول برگزاری طرح همیشه شرمنده مخاطبان این بخش می‌شویم.

لزوم توجه به سهم بالای کتاب‌فروشی‌ها در جریان فرهنگی
مدیر کتاب‌فروشی «وارثین» دزفول، با انتقاد از اعتبار اندک و تبلیغات ضعیف در این دوره از طرح، اظهار کرد: در هر دوره از طرح، مشکلات بیان می‌شود، اما متأسفانه در این چند سال، هیچ اتفاقی برای رفع موانع نیفتاده و مصداق آب در هاون کوبیدن است. انتظار ما بر این بود که در شرایط بحرانی کرونا، توجه بیشتری به کتاب‌فروشان شود، اما دوباره اعتبار پایین بود و تبلیغات کمی انجام شد.

مهدی سخاوت‌نیا ادامه داد: اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان‌ دزفول،  همچون گذشته نتوانسته رسالت خود را در جهت حمایت از کتابفروشی‌ها به‌کار ببندد. این اداره می‌تواند با برنامه‌ریزی مناسب و نشست با فرماندار، سازوکار تبلیغات محیطی را در راستای حمایت از طرح در دست بگیرد، اما در بیشتر مواقع مساعدت که نمی‌شود هیچ، بلکه دیده شده که همزمان با اجرای طرح، مجوز برگزاری نمایشگاه با 50 درصد تخفیف داده شده و طرح با بداقبالی مواجه می‌شود.

وی با اشاره به این موضوع که کتاب‌فروشی‌ها از جمله مکان‌های فرهنگی تأثیرگذار برای پیشبرد تعاملات فرهنگی به‌شمار می‌آیند، گفت: تأسیس کتاب‌فروشی جدید و احیا کردن آن، سال‌ها زمان می‌برد و با وجود سهم بالای کتاب‌فروشی‌ها در جریان فرهنگی، باید مسئولان توجه ویژه‌ای به دغدغه‌های این صنف داشته باشند و اجازه ندهند، چراغ کم‌سوی کتابفروشی‌ها رو به افول برود.