خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- مجید عبدامین از جمله پژوهشگران کوشای اسناد است که تمرکز مطالعاتی خود را بر احیا و انتشار مجموعه اسناد باقی مانده از ناصرالدین شاه قاجار گذاشته است. با او درباره چند و چون انتشار این اسناد و کتاب‌هایی که برای عرضه در نمایشگاه کتاب آماده کرده‌ گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
 
جلد تازه‌ای از «روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه» که گویا جلد چهارم آن است منتشر شده و در نمایشگاه عرضه خواهد شد. درباره این مجموعه و چند و چون عرضه آن بگویید؟
نخستين نکته‌ای که درباره این مجموعه باید گفت این است که شماره‌گذاری‌های آن تا حد زیادی اعتباری و بر اساس فرمی بود که ما کتاب‌ها را برای انتشار به بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار دادیم. از نظر تقدم و تاخر تاریخی شماره‌گذاری کتاب‌ چندان معتبر نیست. آنچه معتبر است، سال‌هایی است که روی جلد کتاب‌ها ثبت شده است. بر این مبنا باید عرض کنم که ما مجموعه‌ای چهار جلدی از روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه منتشر کرده‌ایم که از سال 1308 تا سال 1313 قمری و 48 ساعت قبل از ترور ناصرالدین‌شاه را شامل می‌شود. این مجموعه به صورت کامل برای اولین بار در نمایشگاه پیش روی کتاب عرضه خواهد شد. یک جلد از مجلدات این مجموعه جدید است و سه جلد باقی‌مانده در سال‌های گذشته منتشر شده است.
 
کتاب «روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه به انضمام سفرنامه‌های لار و شهرستانک و کلاردشت» هم بخشی از همین مجموعه است؟
این کتاب مربوط به سال‌های 1308 تا 1309 است و پیش از این در سال 1395 در انتشارات میراث فرهنگی منتشر شده بود. بنیاد موقوفات دکتر افشار اکنون چاپ تازه‌ای از آن را با بازبینی و الحاقات تازه در قالب همان مجموعه‌ای که گفتم ارائه داده است.
 
کمی درباره بازبینی‌ها و موارد تازه‌ای که به کتاب الحاق شده توضیح می‌دهید؟
نسخه ابتدایی‌ که ما روی آن کار می‌کردیم از نظر کیفیتی مقداری نامناسب بود و ما موفق شدیم نسخه‌ای تازه با اسکن مطلوب از کتاب تهیه کنیم و بر مبنای این اسکن تازه کتاب را بازبینی کردیم. چاپ اول کتاب یک صفحه افتادگی داشت و خوشبختانه در اسکن جدید آن صفحه را بازیابی کردیم. همچنین بر مبنای بازخوردهایی که از مخاطبان کتاب گرفته بودیم بازبینی‌هایی را انجام دادیم و احیاناً اگر مواردی از اشتباه در خوانش واژگان یا اشتباهاتی در بخش نمایه‌ها رخ داده بود، آنها را تصحیح کردیم.
 
درباره مجموعه روزنامه خاطرات و ترتیبشان کمی بیشتر توضیح می‌دهید؟
کتاب مربوط به 1308 که در سوال پیشین درباره‌اش صحبت کردم اولین کتاب از مجموعه اسناد کاخ گلستان و اولین کتاب از مجموعه ماست. دومین کتاب که در همین نمایشگاه قرار است منتشر شود مربوط به 1309 تا 1310 است که به انضمام سفرنامه عراق عجم ناصرالدین شاه منتشر می‌شود. این کتاب هم در سال 1395 به صورت خیلی محدود چاپ شده و توزیع نشده بود. این کتاب هم با ویراست و شکلی جدید در نمایشگاه عرضه می‌شود. جلد سوم کتاب که مربوط به سال‌های 1310 تا 1312 است سال گذشته به وسیله بنیاد موقوفات دکتر افشار به بازار عرضه شده بود و جلد آخر هم که برای اولین بار در این نمایشگاه عرضه خواهد شد از 1312 تا 1313 قمری تا 48 ساعت قبل از ترور ناصرالدین شاه را شامل می‌شود. این کتاب آخرین کتاب خاطرات ناصرالدین شاه است که توسط ایشان نوشته شده است.
 
به عبارتی مجموعه خاطرات ناصرالدین شاه کامل شده است؟
مجموعه‌ای که در کاخ گلستان نگهداری می‌شود به صورت کامل منتشر شده اما این همه خاطراتی نیست که از ناصرالدین شاه باقی مانده است. ما روی مجموعه اسنادی که از ناصرالدین شاه در سازمان اسناد موجود است هم کار می‌کنیم و این مجموعه مربوط به سال‌های میانی حیات ناصرالدین شاه است. از این مجموعه هم دو کتاب آماده شده و در نمایشگاه عرضه خواهد شد که مربوط به سال‌های 1283 تا 1284 و سال‌های 1284 تا 1287 قمری هستند.


 
این کتاب را هم بنیاد موقوفات دکتر افشار منتشر می‌کند؟
بله. ناشر همه این کتاب‌ها بنیاد موقوفات است.

این دو کتاب در مجموعه جداگانه‌ای عرضه خواهد شد؟
بله. در مجموعه اسناد سازمان اسناد منتشر خواهد شد.
 
در اواخر سال گذشته کتاب دیگری هم با نام نامه‌هایی به ناصرالدین شاه به همت شما منتشر شد. درباره این کتاب هم توضیح دهید.
این کتاب مربوط به مجموعه اسنادی است که در کتابخانه ملک نگهداری می‌شود. بخش اعظم کتاب شامل عریضه‌هایی است که امین‌السلطان خطاب به شاه نوشته است و کتاب همچنین متضمن اوامر ناصرالدین شاه به امین السلطان هم هست. کتاب در اسفندماه منتشر شده و پخش آن به صورت جدی از نمایشگاه شروع خواهد شد.
 
کار شما روی اسناد مرتبط با روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه همچنان ادامه خواهد داشت؟
بله. کتاب بعدی مجموعه مرتبط با اسناد سازمان اسناد که مربوط به خاطرات سال‌های 1287 و 1288 مشتمل بر سفرنامه عتبات ناصرالدین شاه است در حال آماده‌سازی است و بعد از آن هم اسناد مربوط به سال‌های 89 و 90 و بعد از آن منتشر خواهد شد.



تخمین شما از تعداد کتاب‌هایی که در مجموعه روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه منتشر خواهد شد چند جلد است؟
به احتمال فراوان چیزی حدود 8 جلد دیگر برای انتشار باقی مانده باشد.
 
کتاب دیگری هم برای انتشار آماده دارید؟
کتابی هم هست به نام «مرقع ناصری» که به احتمال فراوان به نمایشگاه نمی‌رسد. این کتاب مجموعه‌ای از یادداشت‌های پراکنده، سیاه‌قلم‌ها، سیاه‌مشق‌ها، مشق شب، طراحی‌ها، نقاشی‌های مداد رنگی، آبرنگ، گواش و اشعار ناصرالدین شاه به علاوه مجموعه‌ای از دست‌خط‌های افراد مشهور مانند امیرکبیر، مهدعلیا، محمد شاه قاجار و... است. ما نزدیک دویست قطعه طراحی از ناصرالدین شاه در این کتاب گرد آورده‌ایم و قدیمی‌ترین دستخطی که تا کنون از ناصرالدین شاه مشاهده شده و مربوط به پنج سالگی اوست هم در این کتاب منتشر خواهد شد. همچنین مشق خوشنویسی مربوط به نه سالگی ناصرالدین شاه و قدیمی‌ترین سلف‌پرتره‌هایی که او در سنین دوازده و سیزده سالگی از خود کشیده است از دیگر اسنادی است که در این کتاب منتشر شده است. کتاب مرقع ناصری هم‌اکنون در مرحله چاپ است و به چاپخانه فرستاده شده. امیدوار هستیم که این کتاب در نمایشگاه کتاب عرضه شود، هر چند که به دلیل فاصله اندک زمانی باقی مانده تا نمایشگاه، شاید رسیدن کتاب به نمایشگاه مشکل باشد.